Wiele osób nie zdaje sobie sprawy, jak szeroki jest wachlarz chorób oczu. Występują zarówno schorzenia, które pojawiają się nagle, jak i przewlekłe, postępujące choroby. Niektóre wynikają z infekcji, inne z wad genetycznych, a jeszcze inne są skutkiem stylu życia lub chorób ogólnoustrojowych. Istnieją także zmiany nowotworowe i łagodne guzy, które mogą rozwijać się na różnych strukturach narządu wzroku. Warto wiedzieć, jakie objawy powinny wzbudzić naszą czujność i kiedy konieczna jest konsultacja ze specjalistą.
Choroby powiek i oczodołu
Problemy z oczami mogą zaczynać się już na poziomie powiek i oczodołu. Zapalenie brzegów powiek, gradówka czy jęczmień to powszechne dolegliwości, które, choć mogą wydawać się błahe, bywają bardzo uciążliwe i wymagają odpowiedniego leczenia. Do poważniejszych schorzeń należy np. zapalenie oczodołu, które może powodować obrzęk, ból i zaburzenia ruchomości gałki ocznej. W obrębie powiek i oczodołu mogą również rozwijać się zmiany nowotworowe, zarówno łagodne, jak i złośliwe, wymagające szybkiej diagnostyki i leczenia.
Zmiany na powierzchni gałki ocznej
Niektóre schorzenia dotyczą struktur powierzchni oka, takich jak spojówka i rogówka. Do zmian takich należą m.in. skrzydlik i skórzak – narośla, które mogą wpływać na wygląd i funkcjonowanie oka. Skrzydlik to przerośnięta tkanka spojówki, która może wnikać na rogówkę, powodując astygmatyzm i dyskomfort. Skórzak to natomiast guz o łagodnym charakterze, należący do grupy tzw. odpryskowiaków, rozwijający się w obrębie rogówki. Zmiana ta najczęściej występuje jako biała lub kremowa masa, zawierająca włosy, gruczoły łojowe i inne struktury typowe dla skóry. Obie zmiany mogą wymagać usunięcia chirurgicznego, jeśli powodują znaczne dolegliwości.
Infekcje, stany zapalne i suchość oczu
Jednym z najczęstszych problemów, z jakimi pacjenci zgłaszają się do okulisty, są infekcje oczu. Wirusowe, bakteryjne czy grzybicze zapalenie spojówek mogą wywoływać zaczerwienienie, łzawienie, światłowstręt oraz uczucie piasku pod powiekami. Zapalenie rogówki, jeśli nie jest odpowiednio leczone, może prowadzić do trwałych blizn i pogorszenia widzenia. Podobne objawy może powodować zespół suchego oka, który jest coraz częstszym problemem wynikającym z niedostatecznego nawilżenia powierzchni gałki ocznej. Nieleczona suchość oka może prowadzić do uszkodzenia rogówki i znacznego pogorszenia jakości widzenia.
Choroby związane z ciśnieniem i ukrwieniem oka
Niektóre choroby oczu wynikają z zaburzeń ciśnienia śródgałkowego lub nieprawidłowego ukrwienia siatkówki. Jaskra, zwana cichym złodziejem wzroku, może przez długi czas rozwijać się bezobjawowo, prowadząc do nieodwracalnej utraty widzenia. Innym poważnym schorzeniem jest retinopatia cukrzycowa, będąca konsekwencją cukrzycy i uszkodzenia naczyń krwionośnych siatkówki. Z kolei zator tętnicy środkowej siatkówki może powodować nagłą i nieodwracalną utratę wzroku. Z tej uwagi niezwykle istotne jest reagowanie na wszelkie niepokojące objawy oczne, a także regularne badania okulistyczne, umożliwiające wczesną diagnostykę.
Zmiany zwyrodnieniowe i starcze
Wraz z wiekiem wzrasta ryzyko chorób zwyrodnieniowych oczu, takich jak zwyrodnienie plamki żółtej (AMD) czy zaćma. AMD prowadzi do pogorszenia widzenia centralnego, co utrudnia czytanie czy rozpoznawanie twarzy. Z kolei zaćma polega na mętnieniu soczewki oka, co stopniowo pogarsza ostrość widzenia. Na szczęście współczesna medycyna oferuje skuteczne metody leczenia tych schorzeń, takie jak operacyjna wymiana soczewki w przypadku zaćmy czy terapie spowalniające postęp AMD.
Rzadkie choroby oczu
Oprócz powszechnie znanych schorzeń, istnieją również rzadkie choroby oczu, które mogą znacząco wpływać na jakość widzenia. Przykładem jest retinopatia barwnikowa, prowadząca m.in. do stopniowej utraty widzenia peryferyjnego, czy choroba Stargardta, charakteryzująca się degeneracją fotoreceptorów i komórek nabłonka barwnikowego siatkówki w obrębie plamki żółtej. Inne rzadkie schorzenia to m.in. dystrofia krystaliczna Biettiego oraz siatkówczak - nowotwór oka występujący u dzieci. Choć te choroby są mniej powszechne, ich wczesne rozpoznanie i leczenie są kluczowe dla zachowania wzroku.