Skórzak rogówki – co to jest i jak się go leczy?
Skórzak rogówki, znany także jako dermoid, jest rzadką, wrodzoną zmianą w obrębie oka. Choć nie jest groźna dla zdrowia, może wpływać na wygląd oka oraz jakość widzenia. W artykule przedstawimy szczegółowo, czym jest skórzak rogówki, jakie są jego przyczyny, objawy, metody diagnostyki i sposoby leczenia.
Najważniejsze informacje:
- Co to jest skórzak rogówki?
- Przyczyny powstawania skórzaka rogówki
- Objawy skórzaka rogówki
- Diagnostyka skórzaka rogówki
- Klasyfikacja skórzaka rogówki
- Leczenie skórzaka rogówki
Co to jest skórzak rogówki?
Skórzak rogówki to rodzaj guza o łagodnym charakterze, należący do grupy tzw. odpryskowiaków. Odpryskowiaki to zmiany patologiczne, w których prawidłowa tkanka występuje w miejscu, gdzie normalnie nie powinno jej być. W przypadku skórzaka rogówki tkanka taka pojawia się w obrębie rogówki lub na jej granicy (w rąbku rogówki).
Zmiana ta najczęściej występuje jako jasnożółta, biaława lub kremowa masa widoczna na powierzchni oka. Skórzaki mogą zawierać włosy, gruczoły łojowe i inne struktury typowe dla skóry.
Przyczyny powstawania skórzaka rogówki
Zaburzenia rozwoju embrionalnego
Skórzak rogówki jest wynikiem zaburzeń w rozwoju tkanek oka na etapie życia płodowego. W trakcie formowania się struktur oka dochodzi do nieprawidłowego przemieszczenia komórek ektodermalnych (pochodzących z warstwy zewnętrznej zarodka). Te komórki, które w normalnych warunkach powinny tworzyć naskórek i inne struktury skóry, przemieszczają się do obszaru rogówki, prowadząc do powstania skórzaka.
Zjawisko to nie jest związane z infekcjami ani działaniem czynników zewnętrznych, takich jak urazy czy toksyny. Mechanizm jego powstawania jest spontaniczny, choć w niektórych przypadkach może być związany z predyspozycjami genetycznymi lub zaburzeniami w środowisku wewnątrzmacicznym, np. niedostatecznym zaopatrzeniem płodu w substancje odżywcze.
Zespoły chorobowe związane ze skórzakiem rogówki
W niektórych przypadkach obecność skórzaka rogówki jest elementem większych zespołów chorobowych, które wpływają na rozwój dziecka. Oto najczęściej występujące zespoły związane ze skórzakiem rogówki:
Zespół Goldenhara
Zespół ten objawia się różnorodnymi deformacjami twarzoczaszki, które mogą obejmować:
- Niedorozwój żuchwy (mikrognacja),
- Asymetrię twarzy,
- Niedorozwój lub brak małżowin usznych (mikrocja lub anotia),
- Nieprawidłowości w budowie oka, w tym skórzaki rogówki.
Często występują także wady kręgosłupa, takie jak skolioza, oraz problemy z układem sercowo-naczyniowym.
Zespół Goldenhara jest uznawany za schorzenie sporadyczne, choć w niektórych przypadkach przypisuje się mu podłoże genetyczne.
Pierścieniowa torbiel skórzasta rogówki
Zmiany skórzaste w tym zespole występują w okolicy rąbka rogówki w obu oczach, tworząc charakterystyczne pierścieniowate formacje. Zmiany mogą być symetryczne, a ich obecność wpływa na jakość widzenia.
Objawy towarzyszące:
- Przerost tkanki przypominającej skórę (zawierającej naskórek, gruczoły łojowe czy mieszki włosowe),
- Możliwe są dodatkowe deformacje w obrębie powiek lub struktur oka.
Zespół znamion naskórkowych
Obejmuje szeroki zakres zmian skórnych, które mogą współwystępować z deformacjami oczu, układu nerwowego i kostnego. W tym zespole skórzak rogówki stanowi jedno z możliwych objawów.
Występowanie zespołu związane jest z mutacjami genetycznymi, które prowadzą do nieprawidłowego rozwoju różnych tkanek.
Dodatkowe objawy:
- Naczyniaki, znamiona barwnikowe,
- Wady wrodzone kości (np. kręgosłupa lub czaszki),
- Rzadziej – zaburzenia neurologiczne.
Objawy skórzaka rogówki
Jak wygląda skórzak rogówki?
Zmiana widoczna jest gołym okiem jako nieregularna masa o białawym, kremowym lub żółtawym zabarwieniu. W niektórych przypadkach w obrębie zmiany mogą być widoczne włosy.
Objawy subiektywne
W zależności od lokalizacji i rozmiaru skórzaka mogą wystąpić następujące objawy:
- Zaburzenia widzenia – jeśli skórzak znajduje się w centralnej części rogówki.
- Podrażnienie oka – spowodowane nierówną powierzchnią rogówki.
- Nawracające stany zapalne – wynikające z drażnienia spojówki.
Czy skórzak rogówki boli?
W zdecydowanej większości przypadków zmiana nie powoduje bólu. Może jednak wywoływać dyskomfort, szczególnie jeśli prowadzi do powstania astygmatyzmu lub innego rodzaju zaburzeń widzenia.
Diagnostyka skórzaka rogówki
Rozpoznanie skórzaka rogówki wymaga dokładnej oceny okulistycznej i specjalistycznych badań, które pozwalają określić charakter zmiany oraz jej wpływ na funkcjonowanie oka.
Badanie okulistyczne
Podstawą diagnostyki jest badanie okulistyczne, które obejmuje m.in. ocenę ostrości wzroku i wyglądu oka. Użycie lampy szczelinowej pozwala szczegółowo zbadać zmiany na powierzchni rogówki, ich kształt, wielkość, ocenę stopnia zaawansowania i jej lokalizacji.
Badania obrazowe
W celu dokładniejszej oceny struktury skórzaka wykonuje się:
- Optyczna koherentną tomografię (OCT) - pozwala na obrazowanie warstw rogówki, co umożliwia ocenę głębokości zmiany oraz jej relacji do sąsiednich struktur oka.
- Ultrabiomikroskopię (UBM) - stosowaną w przypadku bardziej zaawansowanych zmian, gdy konieczne jest precyzyjne określenie granic zmiany w głębszych warstwach oka.
Badania genetyczne
W przypadkach, gdy istnieje podejrzenie zespołu chorobowego, np. zespołu Goldenhara, zaleca się przeprowadzenie badań genetycznych. Pomagają one potwierdzić związek zmiany z uwarunkowaniami dziedzicznymi oraz zidentyfikować ewentualne inne współwystępujące wady.
Klasyfikacja skórzaka rogówki
Dermoidy rogówki dzieli się na trzy stopnie zaawansowania:
- Stopień I: Powierzchowne zmiany, małe - o średnicy mniejszej niż 5 mm, zlokalizowane na rąbku rogówki.
- Stopień II: Zmiany większe, sięgające głębszych warstw rogówki.
- Stopień III: Rozległe zmiany obejmujące całą rogówkę i czasem przyległe struktury oka.
Leczenie skórzaka rogówki
Czy zawsze trzeba leczyć skórzaka rogówki?
Nie wszystkie przypadki wymagają leczenia. W przypadku małych zmian, które nie wpływają na widzenie ani nie powodują dyskomfortu, wystarczy regularna obserwacja.
Leczenie zachowawcze
Polega na stosowaniu kropli nawilżających i regularnej kontroli u okulisty. W przypadku wystąpienia niedowidzenia stosuje się okulary korekcyjne lub terapię okluzyjną (zasłanianie zdrowego oka w celu poprawy funkcji chorego).
Leczenie chirurgiczne
Operacja jest zalecana, gdy:
- Skórzak powoduje zaburzenia widzenia,
- Dochodzi do powtarzającego się zapalenia oka,
- Istnieją wskazania estetyczne.
Rodzaje zabiegów
- Keratektomia – usunięcie zmiany powierzchownej.
- Przeszczep rogówki – w przypadku głębokich zmian.
- Przeszczep błony owodniowej – używany do rekonstrukcji powierzchni oka.
Powikłania leczenia
Leczenie chirurgiczne może wiązać się z:
- Bliznowaceniem rogówki,
- Ryzykiem odrzutu przeszczepu,
- Powstaniem astygmatyzmu.
Bibliografia:
- https://eyewiki.org/Corneal_Dermoid
- https://educate.choroida.com/2023/12/01/corneal-dermoid-full-article/
- https://www.mp.pl/pacjent/okulistyka/chorobyoczu/chorobyrogowkiitwardowki/95649,skorzak-rogowki
- Xuan S, Pei X, Li Z. A Retrospective Analysis of Corneal Dermoid. Cureus. 2024;16(7):e64840. Published 2024 Jul 18. doi:10.7759/cureus.64840
Absolwentka Politechniki Wrocławskiej na kierunku Optometria oraz wielu kursów branżowych. Specjalizuje się w badaniu refrakcji wzroku oraz kontaktologii, czyli dobieraniu soczewek kontaktowych miękkich. Od ponad 10 lat pracuje w branży związanej z korekcją wzroku jako optometrysta pracujący w gabinecie. Pomaga pacjentom przeprowadzając badania wad refrakcji, dobierając okulary oraz soczewki kontaktowe.
