Nagła utrata widzenia – przyczyny, objawy, diagnostyka i leczenie

Nagła utrata widzenia to sytuacja, która wymaga pilnej interwencji medycznej. Może wystąpić w jednym lub obu oczach, dotyczyć całego pola widzenia lub jego części, a także rozwijać się w od kilku minut do kilku dni. W niniejszym wpisie szczegółowo omówimy potencjalne przyczyny, objawy, metody diagnostyczne i sposoby leczenia tego stanu.

Najważniejsze informacje:

• Co to jest nagła utrata widzenia?
  • Objawy towarzyszące nagłej utracie widzenia
• Mechanizmy odpowiedzialne za nagłą utratę widzenia
• Przyczyny nagłej utraty widzenia
  • Najczęstsze przyczyny nagłej utraty widzenia
  • Rzadsze przyczyny nagłej utraty widzenia
• Diagnostyka nagłej utraty widzenia
• Kiedy zgłosić się do lekarza?
• Leczenie nagłej utraty widzenia
• Powikłania i rokowanie w nagłej utracie widzenia

Co to jest nagła utrata widzenia?

Nagłą utratę widzenia definiuje się jako gwałtowne pogorszenie zdolności widzenia w jednym lub obu oczach, obejmujące całe pole widzenia lub jego część. W zależności od lokalizacji i mechanizmu uszkodzenia objawy mogą być różne:

• Całkowita utrata widzenia – brak percepcji światła w jednym lub obu oczach.
• Częściowa utrata widzenia – np. ubytek w polu widzenia lub zamglenie obrazu.
• Jednostronne lub obustronne zaburzenia widzenia – w zależności od miejsca uszkodzenia w układzie wzrokowym.
   

Objawy towarzyszące nagłej utracie widzenia

Nagła utrata widzenia może występować z bólem oka, migotaniem światła, widzeniem mętów, mroczków lub innymi nietypowymi doznaniami wzrokowymi. Często obecność tych objawów pomaga zidentyfikować przyczynę problemu.
 

Mechanizmy odpowiedzialne za nagłą utratę widzenia

Nagła utrata widzenia może być spowodowana przez:

• Zmętnienie przezroczystych struktur oka, takich jak rogówka, soczewka lub ciało szkliste.
• Nieprawidłowości siatkówki, odpowiadającej za odbiór światła i przekazywanie obrazu do mózgu.
• Zaburzenia w przewodzeniu impulsów nerwowych w nerwie wzrokowym lub drogach wzrokowych.

Przyczyny nagłej utraty widzenia

Nagła utrata widzenia jest stanem alarmującym, który wymaga pilnej diagnozy i leczenia. Przyczyny tego zjawiska mogą być różnorodne i obejmować zarówno problemy okulistyczne, jak i neurologiczne lub ogólnoustrojowe.
 

Najczęstsze przyczyny nagłej utraty widzenia

Zablokowanie naczyń krwionośnych oka
Zakłócenie przepływu krwi w naczyniach siatkówki prowadzi do jej niedotlenienia i uszkodzenia. Do najczęstszych stanów należą:

• Zamknięcie tętnicy środkowej siatkówki – spowodowane przez skrzepy krwi lub zatory miażdżycowe. Objawia się całkowitą, bezbolesną utratą wzroku w jednym oku.
• Zamknięcie żyły środkowej siatkówki – częściej występuje u osób starszych z nadciśnieniem lub cukrzycą. Prowadzi do znacznego pogorszenia widzenia lub ślepoty.
• Niedokrwienna neuropatia nerwu wzrokowego – powstaje na skutek niedostatecznego dopływu krwi do nerwu wzrokowego, często związanego z zapaleniem tętnic skroniowych.
   

Krwotok do ciała szklistego
Krwawienie do galaretowatej substancji wypełniającej wnętrze oka może powodować zamglenie widzenia lub całkowitą ślepotę. Jest to częste powikłanie u pacjentów z retinopatią cukrzycową.
 

Odwarstwienie siatkówki
Odwarstwienie siatkówki występuje, gdy siatkówka oddziela się od naczyniówki. Może prowadzić do nieodwracalnej ślepoty, jeśli nie zostanie leczone. Pacjenci często zgłaszają:

• Błyski światła,
• Utratę pola widzenia, opisywaną jako zasłona,
• Liczne mroczki w polu widzenia.
   

Urazy mechaniczne oka
Bezpośredni uraz gałki ocznej może prowadzić do uszkodzenia jej wewnętrznych struktur, takich jak rogówka, soczewka, siatkówka czy nerw wzrokowy. Skutkiem jest częściowa lub całkowita utrata widzenia.
 

Ostry atak jaskry
Ostry atak jaskry to nagły stan, w którym gwałtownie wzrasta ciśnienie wewnątrzgałkowe. Charakterystyczne objawy obejmują:

• Nagły, intensywny ból oka,
• Pogorszenie widzenia, często z barwnymi obwódkami wokół źródeł światła,
• Nudności, wymioty i zaczerwienienie oka.
   

Rzadsze przyczyny nagłej utraty widzenia

Udar mózgu i przemijające ataki niedokrwienne
Zaburzenia przepływu krwi do mózgu, szczególnie do kory wzrokowej, mogą powodować:

• Nagłą utratę wzroku w obu oczach, dotyczącą jednej strony pola widzenia,
• Inne objawy neurologiczne, takie jak osłabienie kończyn czy zaburzenia mowy.
   

Zapalenie przedniego odcinka błony naczyniowej
Proces zapalny, obejmujący tęczówkę i ciało rzęskowe, może prowadzić do nagłego pogorszenia widzenia, bólu oka, zaczerwienienia i nadwrażliwości na światło.
 

Choroby zakaźne siatkówki
Infekcje, takie jak toksoplazmoza, mogą powodować zapalenie siatkówki i poważne uszkodzenie jej struktury, co skutkuje utratą widzenia.
 

Zapalenie nerwu wzrokowego
Stan zapalny nerwu wzrokowego, często związany ze stwardnieniem rozsianym, objawia się:

• Nagłym pogorszeniem ostrości wzroku w jednym oku,
• Bólem przy ruchach gałki ocznej,
• Czasami całkowitym zanikiem widzenia.
   

Migrena z aurą
Niektóre migreny mogą powodować tymczasowe zaburzenia widzenia, takie jak:

• Migotanie, linie zygzakowate lub mroczki,
• Przemijająca utrata pola widzenia, rzadko całkowita ślepota.
   

Diagnostyka nagłej utraty widzenia

Wywiad medyczny
Lekarz zaczyna diagnostykę od szczegółowego wywiadu. Kluczowe pytania dotyczą:

• Czasu wystąpienia objawów (nagły czy stopniowy rozwój),
• Lokalizacji (jedno czy oboje oczu),
• Towarzyszących objawów, takich jak ból oka, migotanie światła czy męty,
• Wcześniejszych chorób oczu, cukrzycy, nadciśnienia czy urazów.
   

Badanie okulistyczne
Podczas badania okulistycznego ocenia się m.in.:

• Ostrość wzroku – np. przy użyciu tablic Snellena.
• Dno oka – badanie w lampie szczelinowej po rozszerzeniu źrenic.
• Ciśnienie wewnątrzgałkowe – w celu wykrycia jaskry.
   

Dodatkowe badania

• USG oka – pomocne w przypadku niewidocznej siatkówki (np. z powodu krwotoku).
• Rezonans magnetyczny (MRI) – w przypadku podejrzenia uszkodzeń nerwów wzrokowych lub mózgu.

Kiedy zgłosić się do lekarza?

Każda nagła utrata widzenia, nawet jeśli jest przemijająca, wymaga pilnej konsultacji medycznej. Opóźnienie w diagnozie i leczeniu może prowadzić do trwałego uszkodzenia wzroku. W przypadku objawów takich jak ból oka, migotanie światła, utrata pola widzenia lub inne nagłe zmiany widzenia, należy niezwłocznie zgłosić się do okulisty lub na izbę przyjęć.
 

Leczenie nagłej utraty widzenia

Leczenie nagłej utraty widzenia zależy przede wszystkim od jej przyczyny. W zależności od diagnozy, stosuje się różne metody terapeutyczne, które mają na celu zapobieganie dalszym uszkodzeniom oraz poprawę funkcji wzrokowych. Najczęściej stosowane są dwie główne metody leczenia:
 

Leczenie farmakologiczne
W przypadku wielu schorzeń prowadzących do nagłej utraty widzenia, leczenie farmakologiczne stanowi kluczowy element terapii.  W zależności od przyczyny, mogą to być m.in. leki zmniejszające krzepliwość krwi, obniżające ciśnienie wewnątrzgałkowe, leki przeciwzapalne lub te mające na celu poprawę funkcjonowania naczyń krwionośnych siatkówki i nerwu wzrokowego.
 

Leczenie chirurgiczne
W przypadkach, gdy leczenie farmakologiczne nie przynosi efektów lub w sytuacjach wymagających interwencji bezpośredniej, stosuje się leczenie chirurgiczne. Może to obejmować zabiegi mające na celu usunięcie krwi z wnętrza oka, w przypadku krwawienia do ciała szklistego, lub procedury mające na celu naprawę uszkodzeń siatkówki, takie jak laseroterapia czy operacje chirurgiczne przy odwarstwieniu siatkówki.

Każda z tych metod jest dostosowywana do konkretnej przyczyny utraty wzroku, aby zapewnić jak najlepsze efekty leczenia.
 

Powikłania i rokowanie w nagłej utracie widzenia

Nagła utrata widzenia, jeśli nie zostanie odpowiednio wcześnie zdiagnozowana i leczona, może prowadzić do trwałego uszkodzenia wzroku. W przypadku takich schorzeń jak odwarstwienie siatkówki czy zamknięcie tętnicy środkowej siatkówki, czas reakcji jest kluczowy. Im szybsza diagnoza i leczenie, tym większa szansa na przywrócenie widzenia. 

Bibliografia:

1. https://www.msdmanuals.com/home/eye-disorders/symptoms-of-eye-disorders/sudden-vision-loss
2. https://www.msdmanuals.com/professional/eye-disorders/symptoms-of-ophthalmic-disorders/acute-vision-loss
3. https://emedicine.medscape.com/article/1216594-overview#showall 
4. Muth CC. Sudden Vision Loss. JAMA. 2017;318(6):584. doi:10.1001/jama.2017.7950