Zaćma wikłająca – jakie są objawy? Kto choruje?
Zaćma, czyli zmętnienie naturalnej soczewki oka, to jedno z najczęstszych schorzeń narządu wzroku. Choć najczęściej kojarzy się z wiekiem podeszłym (zaćma starcza), istnieje także bardziej skomplikowana forma tej choroby – zaćma wikłająca. Czym się charakteryzuje, jakie są jej objawy i kto jest na nią narażony? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w poniższym artykule.
Najważniejsze informacje:
- Czym jest zaćma wikłająca?
- Objawy zaćmy wikłającej
- Przyczyny zaćmy wikłającej
- Diagnostyka zaćmy wikłającej
- Na czym polega leczenie zaćmy wikłającej?
- Jak zapobiegać zaćmie wikłającej?
Czym jest zaćma wikłająca?
Zaćma wikłająca to szczególna postać zaćmy, która rozwija się wtórnie do innych schorzeń okulistycznych lub ogólnoustrojowych. Jej przyczyną są najczęściej przewlekłe stany zapalne oka, takie jak zapalenie błony naczyniowej czy zwyrodnienie barwnikowe siatkówki.
W przeciwieństwie do zaćmy starczej, która postępuje powoli i związana jest ze starzeniem się soczewki, zaćma wikłająca może wystąpić w każdym wieku, nawet u dzieci. Zmiany zachodzą zwykle w tylnej części soczewki, co sprawia, że szybko upośledzają wzrok.
Objawy zaćmy wikłającej
Objawy zaćmy wikłającej mogą różnić się od typowej zaćmy starczej. Często pojawiają się nagle i mają bardziej gwałtowny przebieg. Do najczęstszych objawów należą:
- Niewyraźne, zamglone widzenie - pacjenci opisują widzenie jak przez brudną szybę lub mgłę. Jest to związane z lokalizacją zmian w tylnej części soczewki, co utrudnia przepuszczanie światła na siatkówkę.
- Wrażliwość na światło - osoby z zaćmą wikłającą często odczuwają dyskomfort w jasnym oświetleniu. Zjawisko to jest szczególnie dokuczliwe w ciągu dnia lub podczas korzystania z ekranów.
- Blaski i aureole wokół źródeł światła - wieczorem i nocą pacjenci mogą widzieć świetlne pierścienie wokół lamp i reflektorów, co znacząco utrudnia prowadzenie pojazdów po zmroku.
- Podwójne widzenie (diplopia) - w zaawansowanych przypadkach zaćmy wikłającej pacjenci mogą zauważać, że obiekty widziane jednym i drugim okiem zdają się nakładać na siebie.
- Pogorszenie widzenia w nocy - zmniejszona zdolność adaptacji do słabego oświetlenia jest jednym z pierwszych objawów zaćmy wikłającej.
- Zmiany w postrzeganiu kolorów - soczewka staje się zażółcona, co sprawia, że barwy wydają się mniej intensywne, a szczególnie trudne staje się rozróżnianie podobnych odcieni.
- Częste zmiany w korekcji wzroku - osoby z zaćmą wikłającą zauważają, że ich okulary lub soczewki kontaktowe przestają pomagać, mimo częstych wizyt u optometrysty.
Przyczyny zaćmy wikłającej
Rozwój zaćmy wikłającej może być wywołany różnymi czynnikami. Do najczęstszych należą:
Zapalenie błony naczyniowej oka
Przewlekłe zapalenie błony naczyniowej jest jednym z głównych czynników ryzyka zaćmy wikłającej. Stany zapalne mogą dotyczyć przedniej, środkowej lub tylnej części błony naczyniowej, a ich długotrwały przebieg często prowadzi do uszkodzenia struktur oka, w tym soczewki. Jeśli stan zapalny nie jest odpowiednio kontrolowany lub leczony, może powodować zmiany w przezroczystości soczewki, co skutkuje jej zmętnieniem.
Zwyrodnienie barwnikowe siatkówki
Zwyrodnienie barwnikowe siatkówki to dziedziczna choroba siatkówki, która powoduje stopniowe zanikanie komórek światłoczułych. Chociaż głównym problemem w tej chorobie jest utrata widzenia obwodowego i nocnego, wtórne zmiany w obrębie soczewki mogą prowadzić do rozwoju zaćmy wikłającej. Pacjenci często wymagają wieloaspektowego podejścia do leczenia, które uwzględnia również kontrolę ewentualnych zmian w soczewce.
Uraz oka
Mechaniczne uszkodzenie oka, takie jak stłuczenie, perforacja czy uszkodzenie soczewki, jest kolejnym istotnym czynnikiem przyczyniającym się do rozwoju zaćmy wikłającej. Uraz może prowadzić do bezpośredniego zmętnienia soczewki lub wywoływać wtórne procesy, takie jak stany zapalne, które zwiększają ryzyko powikłań. W takich przypadkach zaćma często rozwija się w krótkim czasie po urazie, co wymaga szybkiej interwencji chirurgicznej.
Długotrwałe stosowanie sterydów
Leki sterydowe, stosowane w postaci kropli do oczu, maści czy doustnych preparatów, są powszechnie wykorzystywane w leczeniu różnych chorób oczu i ogólnoustrojowych. Jednak ich długotrwałe stosowanie może prowadzić do istotnych działań niepożądanych, w tym rozwoju zaćmy wikłającej. Szczególnie ryzykowne jest niekontrolowane używanie sterydów, ponieważ ich wpływ na soczewkę może być kumulacyjny, co z czasem prowadzi do zmętnienia.
Inne schorzenia oczu
Zaćma wikłająca często współwystępuje z innymi chorobami oczu, takimi jak jaskra czy zwyrodnienie plamki żółtej. U pacjentów po przebytych operacjach oczu, na przykład w wyniku leczenia odwarstwienia siatkówki lub usunięcia ciała szklistego, ryzyko rozwoju zaćmy wikłającej jest również znacznie podwyższone. W takich przypadkach zaćma jest często traktowana jako powikłanie wtórne, wymagające odpowiedniego podejścia terapeutycznego.
Diagnostyka zaćmy wikłającej
Dokładne rozpoznanie zaćmy wikłającej wymaga wizyty u okulisty. Specjalista przeprowadzi szereg badań, które mogą obejmować:
- Badanie w lampie szczelinowej – pozwala ocenić stan soczewki oraz innych struktur oka.
- Badanie ostrości wzroku – mierzy, jak dobrze pacjent widzi na różnych odległościach.
- Pomiary ciśnienia śródgałkowego – szczególnie ważne u pacjentów z jaskrą.
- Ultrasonografia gałki ocznej – stosowana w przypadku, gdy zaćma jest zbyt zaawansowana, aby ocenić struktury oka za pomocą tradycyjnych metod.
- Perymetria – badanie pola widzenia, które może wykazać zmiany spowodowane współistniejącymi schorzeniami, np. jaskrą.
- Optyczna koherentna tomografia (OCT) – umożliwia dokładną ocenę siatkówki i tylnej części oka.
Wczesna diagnostyka jest kluczowa, aby zapobiec dalszym powikłaniom i wdrożyć odpowiednie leczenie.
Na czym polega leczenie zaćmy wikłającej?
Głównym sposobem leczenia zaćmy wikłającej jest operacja, która polega na usunięciu zmętniałej soczewki i zastąpieniu jej sztuczną soczewką wewnątrzgałkową. Taki zabieg pozwala na przywrócenie prawidłowej funkcji optycznej oka i poprawę widzenia.
Czym różni się operacja zaćmy wikłającej od rutynowej procedury?
Zabieg w przypadku zaćmy wikłającej jest bardziej skomplikowany niż standardowa operacja zaćmy. Powodem jest to, że zaćma wikłająca występuje jako powikłanie innych schorzeń oka. Problemy te mogą prowadzić do dodatkowych utrudnień, takich jak zrosty w obrębie oka lub zmiany anatomiczne.
Przygotowanie przedoperacyjne
Przed operacją kluczowe jest odpowiednie przygotowanie pacjenta, w tym stabilizacja stanu zapalnego i kontrola towarzyszących schorzeń. Zapalenie może zwiększać ryzyko powikłań, takich jak infekcje czy nieprawidłowe gojenie. Dlatego przed przystąpieniem do zabiegu pacjent poddawany jest leczeniu farmakologicznemu i szczegółowym badaniom.
Leczenie towarzyszących schorzeń podczas operacji
Operacja zaćmy wikłającej często obejmuje jednoczesne leczenie innych problemów, takich jak usuwanie zrostów czy procedury związane z jaskrą. W takich przypadkach niezbędne jest zastosowanie specjalistycznych technik chirurgicznych oraz indywidualne podejście do każdego pacjenta.
Opieka pooperacyjna
Po operacji pacjent wymaga intensywnej opieki oraz regularnych wizyt kontrolnych. Mają one na celu monitorowanie procesu gojenia i ocenę skuteczności zastosowanego leczenia. Dzięki postępowi w technikach chirurgicznych i odpowiedniej opiece możliwe jest skuteczne leczenie zaćmy wikłającej, mimo że wymaga to większej precyzji i doświadczenia od lekarza.
Jak zapobiegać zaćmie wikłającej?
Zapobieganie zaćmie wikłającej koncentruje się na kontrolowaniu chorób podstawowych i minimalizowaniu czynników ryzyka:
- Regularne badania okulistyczne – pozwalają na wczesne wykrycie problemów i ich leczenie.
- Unikanie samodzielnego stosowania sterydów – leki te powinny być przepisywane wyłącznie przez lekarza i stosowane zgodnie z jego zaleceniami.
- Ochrona oczu przed urazami – zwłaszcza w miejscach pracy i podczas aktywności sportowej.
- Zdrowy tryb życia – odpowiednia dieta, bogata w przeciwutleniacze, oraz unikanie używek mogą wspomagać zdrowie oczu.
Bibliografia:
- https://cataracteyesurgery.co/types/complicated-cataract/
- https://www.centreforsight.net/blog/complicated-cataract/
- https://neoretina.com/blog/a-simple-guide-to-complicated-cataract-causes-and-treatment/
Absolwentka Politechniki Wrocławskiej na kierunku Optometria oraz wielu kursów branżowych. Specjalizuje się w badaniu refrakcji wzroku oraz kontaktologii, czyli dobieraniu soczewek kontaktowych miękkich. Od ponad 10 lat pracuje w branży związanej z korekcją wzroku jako optometrysta pracujący w gabinecie. Pomaga pacjentom przeprowadzając badania wad refrakcji, dobierając okulary oraz soczewki kontaktowe.
