Erytropsja - widzenie na czerwono
Erytropsja, znana również jako widzenie na czerwono, jest jednym z zaburzeń percepcji kolorów, należących do grupy chromatopsji. To stan, w którym pacjent dostrzega świat w nienaturalnym czerwonym odcieniu. Zjawisko to może być przemijające lub wskazywać na poważniejsze problemy zdrowotne. W niniejszym artykule omówimy dokładne przyczyny erytropsji, jej mechanizmy powstawania oraz dostępne metody diagnostyczne i terapeutyczne.
Najważniejsze informacje:
- Co to jest erytropsja?
- Przyczyny erytropsji
- Mechanizm erytropsji - jak dochodzi do widzenia na czerwono?
- Diagnostyka erytropsji
- Leczenie erytropsji
- Czy erytropsja jest niebezpieczna?
Co to jest erytropsja?
Erytropsja to stan, w którym widzenie staje się zdominowane przez odcienie czerwieni. Zjawisko to najczęściej wynika z problemów okulistycznych, neurologicznych lub toksycznych. Erytropsja należy do grupy chromatopsji, które obejmują inne zaburzenia widzenia kolorów, takie jak:
- Ksantopsja - widzenie na żółto,
- Cyanopsja - widzenie na niebiesko,
- Chloropsja - widzenie na zielono,
- Ianthinopsja - widzenie na fioletowo.
Każda z tych anomalii może mieć różnorodne przyczyny, od stosowania leków po choroby siatkówki lub układu nerwowego.
Przyczyny erytropsji
Działanie niepożądane leków
Jedną z najczęstszych przyczyn erytropsji są działania niepożądane leków. Badania wskazują, że ponad 20 różnych substancji farmakologicznych może prowadzić do tymczasowego widzenia na czerwono. Do najważniejszych należą:
- Atropina – stosowana w medycynie jako środek rozkurczowy i rozszerzający źrenice,
- Ergotamina – używana w leczeniu migreny,
- Leki sulfonamidowe – antybiotyki wykorzystywane w terapii zakażeń bakteryjnych.
Mechanizm działania tych substancji jest związany z toksycznym wpływem na komórki siatkówki lub korowe obszary przetwarzania wizualnego w mózgu.
Chirurgia zaćmy i sztuczne soczewki wewnątrzgałkowe
Pacjenci po operacji zaćmy również mogą doświadczać erytropsji, szczególnie jeśli zastosowane soczewki wewnątrzgałkowe (IOL) nie posiadają filtrów UV. Promieniowanie ultrafioletowe może wówczas powodować zmiany w percepcji barw, w tym widzenie na czerwono. Jednak dzięki nowoczesnym technologiom w okulistyce, takie przypadki są obecnie rzadkością.
Krwotoki siatkówkowe
Krwotok do ciała szklistego lub pod plamką żółtą może powodować erytropsję. Proces ten związany jest z toksycznością hemu, składnika krwi, który gromadzi się w siatkówce. Uszkodzenie oksydacyjne wywołane przez żelazo szczególnie dotyka czopki, które odpowiadają za percepcję koloru. To właśnie ich dysfunkcja może prowadzić do dominacji czerwieni w widzeniu.
Promieniowanie UV i światło słoneczne
Długotrwałe narażenie na intensywne światło UV może uszkadzać siatkówkę, prowadząc do przejściowej erytropsji. Zjawisko to często występuje u osób pracujących w warunkach silnego nasłonecznienia bez odpowiedniej ochrony oczu.
Neurologiczne przyczyny erytropsji
Niektóre przypadki erytropsji wynikają z zaburzeń neurologicznych, takich jak:
- Zespoły psychiatryczne i neurologiczne (np. zespół Charlesa Bonneta),
- Udary mózgu wpływające na korowe obszary przetwarzania wizualnego,
- Uszkodzenia nerwu wzrokowego.
W tych sytuacjach czerwone widzenie może być konsekwencją zaburzeń w przetwarzaniu bodźców wizualnych w mózgu.
Mechanizm erytropsji - jak dochodzi do widzenia na czerwono?
Erytropsja wynika z zakłócenia równowagi w przetwarzaniu kolorów przez układ wzrokowy. Może być to spowodowane uszkodzeniem fotoreceptorów siatkówki, komórek zwojowych siatkówki lub neuronów w mózgu.
Kluczowe procesy:
- Fotoreceptory siatkówki – czopki odpowiedzialne za percepcję kolorów (czerwony, zielony, niebieski) mogą ulec selektywnemu uszkodzeniu przez toksyczne produkty hemu lub leki.
- Komórki zwojowe – w siatkówce znajdują się komórki odpowiedzialne za przeciwstawność kolorów (np. czerwony-zielony). Uszkodzenie tych komórek może zakłócić równowagę percepcji kolorów.
- Kora wzrokowa – w przypadku przyczyn neurologicznych (np. udarów), obszary mózgu przetwarzające kolory mogą błędnie interpretować bodźce, prowadząc do erytropsji.
Diagnostyka erytropsji
Rozpoznanie erytropsji wymaga dokładnej oceny okulistycznej i neurologicznej. Kluczowe kroki diagnostyczne obejmują:
Wywiad lekarski
Pacjent powinien być zapytany o stosowane leki, przebyte operacje okulistyczne oraz narażenie na czynniki ryzyka, takie jak promieniowanie UV.
Badanie okulistyczne
- Badanie dna oka – umożliwia ocenę stanu siatkówki i wykrycie ewentualnych krwotoków.
- Tomografia koherentna (OCT) – pozwala na szczegółowe obrazowanie siatkówki i identyfikację zmian we wszystkich jej warstwach.
- Testy percepcji kolorów – np. tablice Ishihary, które pomagają ocenić zdolność rozróżniania barw.
Badania neurologiczne
W przypadku podejrzenia przyczyn mózgowych zaleca się wykonanie rezonansu magnetycznego (MRI) lub tomografii komputerowej (CT).
Leczenie erytropsji
Leczenie erytropsji zależy od jej przyczyny:
Odstawienie leków
Jeśli erytropsja jest spowodowana działaniem ubocznym leków, takich jak atropina czy sulfonamidy, odstawienie lub zmiana leku może doprowadzić do ustąpienia objawów.
Leczenie chorób siatkówki
W przypadku krwotoków siatkówkowych stosuje się:
- Iniekcje leków anty-VEGF (hamujących rozwój patologicznych naczyń krwionośnych),
- Laseroterapię,
- zabiegi chirurgiczne.
Zastosowanie soczewek z filtrem UV
Pacjenci po operacji zaćmy mogą skorzystać z soczewek z filtrem UV, które redukują ilość docierającego do oka promieniowania UV i zmniejszają jego wpływ na percepcję barw.
Leczenie przyczyn neurologicznych
W przypadkach związanych z centralnym układem nerwowym stosuje się leczenie przyczynowe, takie jak rehabilitacja po udarze lub terapia farmakologiczna w chorobach neurologicznych.
Czy erytropsja jest niebezpieczna?
W większości przypadków erytropsja jest stanem przejściowym i nieszkodliwym. Jednak może być sygnałem poważniejszych problemów zdrowotnych, takich jak krwotoki siatkówkowe czy toksyczność lekowa. Dlatego zawsze wymaga konsultacji z okulistą lub neurologiem.
Erytropsja to złożone zaburzenie widzenia barw, które może mieć różnorodne przyczyny – od efektów ubocznych leków, przez choroby siatkówki, aż po problemy neurologiczne. Kluczowe znaczenie ma dokładna diagnostyka, która pozwala na wykrycie podstawowego schorzenia. W większości przypadków leczenie erytropsji polega na wyeliminowaniu czynnika sprawczego, co prowadzi do ustąpienia objawów.
Bibliografia:
- Vaphiades MS, Grondines BD, Curcio CA. Erythropsia and Chromatopsia: Case Study and Brief Review. Neuroophthalmology. 2020;45(1):56-60. Published 2020 Sep 3. doi:10.1080/01658107.2020.1797824
- Martínez García, M., Gómez Morales, F. M., Aragón de la Fuente, N. I., & Alcaraz Perez, A. M. (2012). Un caso de eritropsia [A case of erythropsia]. Semergen, 38(1), 56–59.
- https://eyewiki.org/Chromatopsia
Absolwentka Politechniki Wrocławskiej na kierunku Optometria oraz wielu kursów branżowych. Specjalizuje się w badaniu refrakcji wzroku oraz kontaktologii, czyli dobieraniu soczewek kontaktowych miękkich. Od ponad 10 lat pracuje w branży związanej z korekcją wzroku jako optometrysta pracujący w gabinecie. Pomaga pacjentom przeprowadzając badania wad refrakcji, dobierając okulary oraz soczewki kontaktowe.
