Heterochromia (różnobarwność tęczówki) - skąd biorą się dwukolorowe oczy?

Heterochromia to nic innego jak różnobarwność tęczówek – czasami występuje od urodzenia, a czasami jest nabyta w późniejszym życiu. Czy zastanawiałeś się kiedyś, skąd bierze się heterochromia, ile ludzi może się nią pochwalić i o czym świadczą dwukolorowe oczy? Wszystkiego dowiesz się u nas!

Heterochromia – co to?

Heterochromia opisuje stan, w którym osoba ma dwa różne kolory oczu, lub gdy jedna tęczówka zawiera w sobie różne kolory. Dzieje się tak z powodu nierównomiernego rozmieszczenia pigmentu w oczach, lub zupełnym jego braku w tęczówce.

Barwniki, które odpowiadają za kolor oczu to melanina, eumelanina, feomelanina, czyli odpowiednio – kolor brązowy, czarny i czerwony. Ilość pigmentu w tęczówkach determinują geny przodków – dwukolorowe oczy są jednak efektem wady genetycznej, choroby lub urazu. Tu dowiesz się więcej na temat tego, od czego zależy kolor oczu.

Istnieje więc wiele rodzajów heterochromii – nie tylko ze względu na jej źródło, ale i ze względu na typ zabarwienia oczu. Najczęściej kojarzy się ona z dwoma oczami o różnych kolorach, jednak warto zauważyć, że nie zawsze tak jest!

Heterochromia ma bowiem dwa oblicza:

• Heterochromia iridium, oznaczająca dwoje oczu w różnych kolorach.
• Heterochromia iridis, czyli kilka kolorów zawartych w jednej tęczówce.

Wiele osób zadaje sobie pytanie, pragnąc oryginalnego wyglądu, który nadaje heterochromia: „jak mieć dwukolorowe oczy?”. Istnieje na to prosty sposób – soczewki kolorowe! Wystarczy, że nałożysz szkło kontaktowe tylko na jedno oko, aby cieszyć się niesamowitą aparycją osób z heterochromią.

Możesz je nosić niezależnie od tego, czy masz wadę refrakcji, czy też nie. W naszym sklepie dostępne są kolorowe soczewki zerówki, ale również te z mocą sferyczną. Jeśli chcesz cieszyć się komfortowym widzeniem i oryginalnym wyglądem jednocześnie – na jedno oko nałóż soczewkę kolorową, a na drugą zwykłą. Efekt murowany!

Heterochromia – ilu ludzi ją ma?

Heterochromia jest niezwykle rzadkim zjawiskiem niezależnie od tego, jaki jest jej rodzaj, lub od czego wzięły się dwukolorowe oczy. Ile procent osób na świecie zachwyca oryginalnością swojego spojrzenia? Można powiedzieć, że heterochromia jest najbardziej unikatowym kolorem oczu na świecie – ma ją bowiem niecały 1% ludzkości!

Istnieje pewna dolegliwość, którą na pierwszy rzut oka łatwo pomylić z heterochromią – to anizokoria, czyli nierówność źrenic. Zmagał się z nią David Bowie, którego unikatowe spojrzenie było słynne na cały świat. Wiele osób opisywało jego stan jako heterochromię, jednak jego tęczówki miały jednakową barwę!

Anizokoria działa bowiem na zasadzie iluzji optycznej – kolor oka, w którym źrenica jest bardziej rozszerzona, wydaje się ciemniejszy niż barwa oka ze zwężoną źrenicą. Nie ma więc nic wspólnego z heterochromią.

Co ciekawe, dwukolorowe oczy u człowieka są rzadszym zjawiskiem, niż u zwierząt. To jeden ze znaków rozpoznawalnych psów rasy husky syberyjski – w ich przypadku aż 15% szczeniaków rodzi się z przeszywającym, dwukolorowym spojrzeniem!

Heterochromia – rodzaje ze względu na źródło pochodzenia

Jeśli chodzi o przyczynę dwukolorowych oczu, to heterochromia heterochromii nie równa! Wyróżnia się bowiem jej kilka rodzajów:

Heterochromia genetyczna 

Heterochromia genetyczna stanowi znaczną większość przypadków dwukolorowych oczu. Wykształca się jeszcze w okresie płodowym ze względu na przypadkowe zmiany w komórkach produkujący pigment, który nadaje tęczówkom barwę.

Heterochromia jest klasyfikowana jako wada genetyczna ze względu na swoje odstępstwo od normy. To tzw. cecha dysmorficzna, czyli mała i nieszkodliwa anomalia, która ma wpływ jedynie na estetykę.

Jak wszyscy wiedzą, kolor oczu jest dziedziczony po przodkach. Czy jedną z cech przekazywanych z pokolenia na pokolenie jest również heterochromia? Dziedziczenie dwukolorowych oczu następuje niezwykle rzadko. Wbrew pozorom, ta wada genetyczna nie wpisuje się w genotyp danej osoby – jest bowiem skutkiem przypadkowych zmian na poziomie komórkowym w trakcie rozwoju płodu.

Heterochromia spowodowana przez choroby

W niektórych przypadkach dwukolorowe oczy od urodzenia są jednak efektem wrodzonych zaburzeń. Zastanawiasz się, skąd w tym przypadku bierze się heterochromia? Czy to choroba? Nie jest ona schorzeniem samym w sobie, a jedynie symptomem bardziej skomplikowanej choroby genetycznej – dlatego też dwukolorowe oczy nie podlegają leczeniu.

Oto niektóre choroby, z powodu których dziecko może urodzić się z różnobarwnością tęczówek:

• Choroba Hirschprunga
• Zespół Hornera
• Zespół Sturge’a-Rombera
• Zespół Waardenburga
• Zespół Blocha-Sulzbergera
• Zespół Parry’ego-Rombera

Heterochromia nabyta

Gdy dwukolorowe oczy są nabywane w późniejszy życiu, jest to oznaka, że coś złego dzieje się w organizmie – ilość pigmentu w tęczówkach nie zmienia się bowiem samoistnie.

Dlatego też jeśli zauważysz jakąkolwiek zmianę w swoim kolorze oka – zgłoś się na badanie do okulisty. Lekarz przeprowadzi badanie dna oka i ciśnienia w gałce ocznej, a dodatkowo oceni ogólny stan narządu wzroku. Dzięki temu będzie w stanie odnaleźć źródło tej zmiany i podjąć odpowiednie leczenie.

Heterochromia nabyta może zostać wywołana przez następujące przyczyny:

• Uraz mechaniczny – uszkodzenie spowodowane uderzeniem w oko lub głowę może skutkować zmianą koloru tęczówki.
• Ciało obce w oku – zobacz, co robić, gdy Ci się to przydarzy.
• Infekcja, którą objęte jest tylko jedno oko – narażeni na nią są zwłaszcza użytkownicy wielorazowych soczewek, którzy zaniedbują higienę. Zobacz, jak uniknąć infekcji nosząc soczewki kontaktowe.
• Jaskra – tutaj dowiesz się więcej na temat tej choroby.

Heterochromia centralna

O heterochromii centralnej mowa wtedy, gdy jedno oko zawiera kilka rodzajów pigmentów jednocześnie. W tym przypadku barwa wewnętrznego pierścienia tęczówki jest prawie zawsze o jasnej barwie – niebieskiej lub zielonej. Obramówka źrenicy jest za to o ciemniejszym kolorze, zazwyczaj bursztynowym lub brązowym.

Czy heterochromia centralna jest rzadka? Wbrew pozorom to najczęściej występujący rodzaj różnobarwności tęczówki – jest jednak mniej zauważalny, niż jej inne rodzaje. Różnica w kolorze następuje bowiem stopniowo, w przeciwieństwie do heterochromii iridis, w przypadku której następuje wyraźna zmiana gęstości pigmentu w tęczówce.

Heterochromia centralna również ma charakter genetyczny i wrodzony. Pamiętaj więc, aby udać się do lekarza, gdy tylko zauważysz nagłą zmianę koloru oczu u siebie lub u swojego dziecka. U maluchów barwa tęczówek stabilizuje się do 3. roku życia – dlatego wszelkie zmiany u starszych dzieci powinny zostać skonsultowane z okulistą.

Wiesz już wszystko, co warto wiedzieć o heterochromii. W przypadku dwukolorowych oczu będących cechą dysmorficzną nie pozostaje nic, tylko być pod wrażeniem wspaniałej natury!

Bibliografia:

Habib Ur Rehman, Hetrochromia, 2008

I. G. Rennie, Don’t it make my blue eyes brown: heterochromia and other abnormalities of the iris, 2012

Matthew Dabkowski, John Case, Ian Kloo, Julie Pickett, Estimating the prevalence of heterochromia iridum from high-resolution digital yearbook portraits, 2021

Husky Owner, All about husky eye colors

Lui F., Stokkermans T.J., Heterochromia, 2021

Charles C. Barr, Andrew K. Vine, Csaba L. Martonyi, Unexplained heterochromia. Intraocular foreign body demonstrated by computed tomography, 1984

Anna Marrie Houlis, Melody Huang, Central Heterochromia (Different Color Eyes), 2023