Jaskra u dziecka – jakie objawy i leczenie?
Jaskra to choroba, która może dotyczyć osób w każdym wieku, także dzieci. Najczęściej kojarzona jest z osobami starszymi, u dzieci występuje znacznie rzadziej. Jednak jej przebieg może być bardziej agresywny niż u dorosłych. Wczesne rozpoznanie i leczenie jaskry u dzieci ma kluczowe znaczenie dla ochrony wzroku. W tym artykule wyjaśnimy, jakie są objawy jaskry u dziecka oraz jakie są dostępne metody leczenia.
Najważniejsze informacje:
- Czym jest jaskra?
- Jak częsta jest jaskra u dzieci?
- Jakie są rodzaje i przyczyny jaskry u dzieci?
- Jakie są objawy jaskry u dziecka?
- Jak diagnozuje się jaskrę u dziecka?
- Jak leczy się jaskrę u dzieci?
- Jakie są skutki jaskry u dzieci?
Czym jest jaskra?
Jaskra to grupa chorób oczu, której wspólnym mianownikiem jest postępujące uszkodzenie nerwu wzrokowego. Najczęściej związane jest to ze wzrostem ciśnienia śródgałkowego, co prowadzi do trwałego uszkodzenia nerwu wzrokowego, a w efekcie może powodować utratę wzroku. U dorosłych proces ten rozwija się zazwyczaj powoli, natomiast u dzieci może postępować znacznie szybciej.
Jak częsta jest jaskra u dzieci?
Jaskra u dzieci jest stosunkowo rzadkim schorzeniem. Pierwotna jaskra wrodzona dotyka około 1 na 10 000 żywych urodzeń w krajach zachodnich. W innych częściach świata, jak Bliski Wschód, częstość występowania tej choroby jest wyższa, wynosząc nawet 1 na 2 500 żywych urodzeń. Ryzyko jaskry jest wyższe u dzieci, które mają inne choroby oczu, na przykład zaćmę wrodzoną. U nawet 30% dzieci, które przeszły zabieg usunięcia zaćmy, może rozwinąć się jaskra w ciągu pięciu lat od operacji.
Jakie są rodzaje i przyczyny jaskry u dzieci?
Jaskra u dzieci występuje w dwóch głównych formach: pierwotnej i wtórnej. Wyróżnia się także kilka podtypów w zależności od wieku dziecka, w którym choroba się ujawnia.
Jaskra pierwotna wrodzona
Jaskra pierwotna wrodzona jest najczęstszym rodzajem jaskry u dzieci i występuje już od urodzenia. Przyczyną jest nieprawidłowy rozwój struktur oka odpowiedzialnych za odpływ cieczy wodnistej, co prowadzi do wzrostu ciśnienia wewnątrzgałkowego. Nieleczona może prowadzić do poważnych uszkodzeń wzroku i ślepoty.
Jaskra pierwotna może wystąpić w różnych etapach życia:
- Jaskra noworodkowa – diagnozowana wkrótce po urodzeniu,
- Jaskra niemowlęca – pojawia się między 1. a 36. miesiącem życia,
- Jaskra młodzieńcza – diagnozowana po 3. roku życia.
Jaskra wtórna
Jaskra wtórna u dzieci pojawia się na skutek innych chorób lub urazów oka. Może być związana z zespołami genetycznymi, takimi jak zespół Axenfelda-Riegera, aniridia (brak tęczówki), zespół Sturge’a-Webera, a także z chorobami układowymi, jak nerwiakowłókniakowatość. Jaskra wtórna może również rozwijać się po operacjach oczu, np. po usunięciu wrodzonej zaćmy, a także w wyniku stosowania sterydów lub urazów gałki ocznej.
Jakie są objawy jaskry u dziecka?
Objawy jaskry u dzieci różnią się w zależności od wieku dziecka oraz typu jaskry. W przypadku jaskry pierwotnej wrodzonej objawy mogą być bardziej zauważalne, podczas gdy w jaskrze młodzieńczej rozwijają się powoli i są trudniejsze do zidentyfikowania.
Objawy jaskry wrodzonej
Najczęstsze objawy jaskry wrodzonej obejmują:
- Powiększone oczy (woloocze) – w wyniku wzrostu ciśnienia w oku, gałka oczna dziecka może ulec powiększeniu.
- Mętna rogówka – rogówka, która normalnie jest przejrzysta, staje się zamglona, co utrudnia widzenie.
- Nadmierne łzawienie – bez wyraźnej przyczyny, np. przy braku płaczu.
- Nadwrażliwość na światło (światłowstręt) – dzieci mogą unikać jasnych miejsc lub reagować dyskomfortem na światło.
- Zwiększona częstość mrugania – związana z dyskomfortem spowodowanym wzrostem ciśnienia w oku.
Objawy jaskry młodzieńczej
Jaskra młodzieńcza, rozwijająca się u starszych dzieci i nastolatków, często nie daje wyraźnych objawów, ale mogą wystąpić:
- Problemy z widzeniem peryferyjnym
- Niewyraźne widzenie
- Bóle głowy
- Pogłębiająca się krótkowzroczność
Jak diagnozuje się jaskrę u dziecka?
Diagnostyka jaskry u dzieci jest bardziej skomplikowana niż u dorosłych, szczególnie u niemowląt, które nie są w stanie współpracować podczas badań. W takim przypadku często konieczne jest przeprowadzenie badań pod znieczuleniem ogólnym. Okulista ocenia kilka kluczowych parametrów:
- Pomiar ciśnienia śródgałkowego – jest to podstawowe badanie w diagnostyce jaskry.
- Badanie rogówki – okulista ocenia jej rozmiar, przejrzystość i stan.
- Optyczna tomografia koherentna (OCT) – umożliwia dokładną ocenę stanu nerwu wzrokowego.
- Badanie pola widzenia – w miarę możliwości, szczególnie u starszych dzieci, przeprowadza się badanie pola widzenia w celu oceny jego ewentualnych ubytków.
Jak leczy się jaskrę u dzieci?
Leczenie jaskry u dzieci ma na celu obniżenie ciśnienia śródgałkowego, co jest kluczowe dla ochrony nerwu wzrokowego przed dalszym uszkodzeniem. Metody leczenia różnią się w zależności od typu jaskry oraz wieku dziecka.
Leczenie farmakologiczne
Stosowanie kropli do oczu lub leków doustnych jest powszechną metodą leczenia jaskry, jednak u dzieci często stanowi jedynie etap przygotowawczy do leczenia chirurgicznego.
Leczenie chirurgiczne
Operacje są główną formą leczenia jaskry wrodzonej, zwłaszcza w przypadku noworodków i małych dzieci. Najczęściej stosowane zabiegi chirurgiczne to:
- Goniotomia – zabieg polegający na otwarciu układu drenażowego oka, który ułatwia odpływ cieczy wodnistej.
- Trabekulektomia – zabieg tworzący nową drogę odpływu dla cieczy wodnistej.
- Implanty drenujące – wszczepienie małego urządzenia odprowadzającego płyn z oka.
W niektórych przypadkach stosuje się również zabiegi laserowe, które mogą być pomocne w obniżeniu ciśnienia w oku.
Jakie są skutki jaskry u dzieci?
Nawet przy intensywnym leczeniu jaskra może prowadzić do trwałej utraty wzroku, szczególnie jeśli choroba zostanie zdiagnozowana późno. Dzieci z jaskrą często cierpią na dodatkowe schorzenia oczu, takie jak zez czy niedowidzenie. Konieczne może być także noszenie korekcji oraz regularne badania okulistyczne w celu monitorowania stanu wzroku.
Bibliografia:
- https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/oczy/78937,jaskra-wrodzona
- https://glaucoma.uk/about-glaucoma/what-is-glaucoma/glaucoma-in-babies-and-children/
- https://glaucoma.org/articles/childhood-glaucoma-diagnosis-treatment-and-hope
- https://aapos.org/glossary/glaucoma-in-children
- Kaur K, Gurnani B. Primary Congenital Glaucoma. [Updated 2023 Jun 11]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2024 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK574553/
Absolwentka Politechniki Wrocławskiej na kierunku Optometria oraz wielu kursów branżowych. Specjalizuje się w badaniu refrakcji wzroku oraz kontaktologii, czyli dobieraniu soczewek kontaktowych miękkich. Od ponad 10 lat pracuje w branży związanej z korekcją wzroku jako optometrysta pracujący w gabinecie. Pomaga pacjentom przeprowadzając badania wad refrakcji, dobierając okulary oraz soczewki kontaktowe.
