Jaskra wtórna – jakie są jej przyczyny?

Jaskra wtórna to choroba, która może w znaczny i nieodwracalny sposób uszkodzić wzrok. Jakie są objawy jaskry wtórnej? Jaki jest jej związek z witrektomią? Oto zbiór najważniejszych informacji dla pacjentów.

Jaskra wtórna - ważne informacje

• Jaskra wtórna – co to jest?
• 1. Jaskra wtórna zamkniętego kąta przesączania
• Przyczyny jaskry wtórnej zamkniętego kąta przesączania
• 2. Jaskra wtórna otwartego kąta przesączania
• Inne przyczyny powstania jaskry wtórnej
  • Jaskra wtórna pourazowa
• Jaskra wtórna – objawy
• Jaskra wtórna po witrektomii
• Jaskra wtórna – diagnostyka
• Jaskra wtórna – leczenie

Jaskra wtórna – co to jest?

Jaskra wtórna to problem okulistyczny, który kojarzy się od razu z powszechną wśród seniorów – jaskrą pierwotną. Jest to jednak osobna jednostka chorobowa. Jaskra wtórna ma bezpośredni związek ze zbyt wysokim ciśnieniem w oku. Takie zjawisko jest konsekwencją dość skomplikowanej sieci zależności zdrowotnych i współwystępujących chorób.

Jaskra wtórna oznacza, że istnieją zaburzenia w funkcjonowaniu systemu odprowadzania płynu wewnątrzgałkowego. Nieprawidłowości w fizjologii oka obejmują tzw. kanał beleczkowy i dalsze odcinki kanału odprowadzającego ciecz. Ze względu na różne rodzaje wad obejmujących to schorzenie, wyróżniamy jaskrę wtórną otwartego lub zamkniętego kąta przesączani

1. Jaskra wtórna zamkniętego kąta przesączania

Gdy mowa o jaskrze wtórnej zamkniętego kąta przesączania, chodzi o patologie związane z odprowadzaniem płynu wewnątrzgałkowego. Prawidłowa praca gałki ocznej oznacza cyrkulację tego płynu. Gdy ten mechanizm działa prawidłowo, to ciecz przez kanał beleczkowy i kanał Schlemma jest odprowadzany. Jeśli jakaś wada to uniemożliwia – owa ciecz gromadzi się za tęczówką, co w rezultacie prowadzi do uwypuklenia źrenicy i wzrostu ciśnienia wewnątrzgałkowego.

Przyczyny jaskry wtórnej zamkniętego kąta przesączania

Wśród przyczyn jaskry wtórnej zamkniętego kąta przesączania możemy wskazać:

- zmiany chorobowe w soczewce oka
- nieprawidłowości w przednim odcinku oka
- stan zapalny przedniego odcinka błony naczyniowej oka
- niedrożność rzęskowo-tęczówkowo-soczewkowa (jaskra złośliwa)
- zabliźnianie naczyń krwionośnych (jaskra neowaskularna – związana z cukrzycą i chorobami krążeniowymi).
- zniekształcenie soczewki oka wywołane urazem
- niedrożność kanałów wywołana zrostami lub zmianami nowotworowymi
- zaburzenia przyczyniające się do uszkodzeń rogówki

2. Jaskra wtórna otwartego kąta przesączania

Jaskra wtórna otwartego kąta przesączania to także złożone pojęcie. Do schorzenia tego rodzaju zalicza się trzy typy jaskry wtórnej:

- barwnikową
- fakolityczną
- torebkową

Jaskra barwnikowa – to rodzaj jaskry wtórnej otwartego kąta przesączania, spowodowany nieprawidłowym wytwarzaniem barwnika (melaniny). To wywołuje zaburzenia ciśnienia w oku, które może być niestabilne (raz za duże, a raz za niskie) lub cały czas za wysokie. Ten typ jaskry wtórnej występuje częściej u ciemnoskórych mężczyzn w czwartej dekadzie życia. Pogłębianie się choroby może być sprowokowane wysiłkiem fizycznym.

Jaskra fakolityczna jest rozpoznawana, gdy zalegające w strukturach oka białka i mikrofagi blokują przepływ cieczy wewnątrzgałkowej. Z tym zjawiskiem ma związek rozwinięta zaćma.

Jaskra torebkowa to rodzaj jaskry wtórnej, do powstania której przyczyniają się złogi amyloidowe i zatory wywołane przez komórki nabłonkowe. Fizyczne blokady uniemożliwiają drożność kanalików.

Inne przyczyny powstania jaskry wtórnej

Istnieją także sytuacje, które nie mają bezpośredniego wpływu na rozwój choroby, ale uszkodzenia i zmiany przez nie stworzone mogą zaburzać funkcje gałki ocznej. Zaliczamy do nich:

- chorobę nowotworową narządu wzroku
- uszkodzenia oka spowodowane urazem mechanicznym
- stany zapalne błony naczyniowej
- wylew krwi do gałki ocznej (jaskra hemolityczna)

Jaskra wtórna może się rozwinąć jako powikłanie w chorobie Coatsa.

Jaskra wtórna pourazowa

Pourazowa jaskra wtórna występuje w sytuacji, gdy z powodu wypadku doszło do zniekształcenia lub uszkodzenia gałki ocznej. Zrastające się rany tworzą niekiedy zrosty, a powstałe blizny utrudniają przepływ cieczy wewnątrzgałkowej.

Jaskra wtórna – objawy

Bez względu na rodzaj jaskry wtórnej – objawy u pacjentów są zbliżone:

• przekroczenie norm ciśnienia wewnątrzgałkowego
• ból gałki ocznej
• zaburzenia widzenia w postaci efektu halo
• pogorszenie widzenia
• mroczek centralny lib inne zaburzenia pola widzenia
• mdłości i wymioty

Jeśli dochodzi do wzrostu ciśnienia w oku oraz doznania bólu – to te objawy jaskry wtórnej nie muszą występować symetrycznie. To znaczy, że mogą dotyczyć tylko jednego oka. W niektórych przypadkach lekarze obserwują, że zmiany w prawym i lewym oku zachodzą w niejednakowym tempie.

Jaskra wtórna po witrektomii

Jaskra wtórna po witrektomii należy do szczególnego rodzaju powikłania. Witrektomia jest procedurą usunięcia ciała szklistego. Ten zabieg okulistyczny stosowany jest podczas leczenia wielu chorób oczu. Należą do nich:

- odklejenie siatkówki
- rozwinięta retinopatia cukrzycowa
- cukrzycowy obrzęk plamki
- obrzęk plamki wskutek zatoru zakrzepowego
- stany zapalne oka
- otwory plamki żółtej
- powikłania po operacji zaćmy
- krwawienie do ciała szklistego
- błona nasiatkówkowa plamki żółtej
- błona przedsiatkówkowa
- ciało obcego w oku

Jaskra wtórna – diagnostyka

Rozpoznanie jaskry wtórnej, ze względu na złożoność problemu, obejmuje szeroki zakres badań diagnostycznych. Oddziaływanie innych schorzeń na kondycję wzroku powoduje, że dość często konieczne jest skonsultowanie problemu ze specjalistami różnych dziedzin medycyny. Pacjent z jaskrą wtórną nierzadko musi odwiedzić oprócz okulisty, także diabetologa lub onkologa.

Podstawowe badania, które umożliwią diagnostykę jaskry wtórnej, to:

• USG gałki ocznej
• badanie dna oka
• badanie kąta przesączania (gonioskopia)
• tonometria (badanie ciśnienia w oku)
• badanie pola widzenia
• badanie w lampie szczelinowej
• biometrię oka

Jaskra wtórna – leczenie

Leczenie jaskry wtórnej jest zależne od przyczyn schorzenia. Bardzo istotne jest, by pacjent odczuwający objawy jaskry wtórnej, nie zwlekał z wizytą u lekarza. Jaskra wtórna w rozwiniętym stadium jest trudna w leczeniu. Pierwsze działania w kierunku leczenia jaskry wtórnej obejmują farmakoterapię .

Najważniejszym problemem podczas leczenia jaskry wtórnej, jest stabilizacja ciśnienia w oku. Nowoczesne kliniki oferują zabieg trabekuloplastyki laserowej – bezbolesną, 10-minutową procedurę w znieczuleniu miejscowym.

W przypadku jaskry wtórnej, wraz z którą występuje odwrócony blok źreniczny, wykorzystuje się irydotomię laserową. Ten zabieg poprzez przecięcie tęczówki, pozwala na udrożnienie przepływu cieczy między komorami oka. W zakres leczenia jaskry wtórnej może wchodzić także witrektomia, gdy problem jest związany z krwotokiem. Wówczas z ciała szklistego usuwa się krwinki.
 

Bibliografia:

1. A. Nowosielska, I. Grabska-Liberek, B.Terelak-Borys, A. Jamrozy-Witkowska, J. Wasyluk, A. Dyczkowska, I. Jankowska-Lech, Farmakoterapia jaskry wtórnej, Borgis - Postępy Nauk Medycznych 9/2007, s. 422-426 (dostęp: 5.04.2023).
2. R. Jivrajka, A. Aref, Secondary Glaucoma From One Type of IOL, EyeNet Magazine January 2013 (dostęp: 05.04.2023).
3. R. Greslechner, H. Helbig, Secondary Glaucoma in the Context of Retinal Disease (dostęp: 05.04.2023).
4. D. Freda, E. Mrukwa – Kominek, Powikłania rogówkowe po zabiegu witrektomii przez pars plana, Okulistyka po dyplomie tom 3 nr 1 2013 (dostęp: 05.04.2023).