Siatkówka oka - jaką rolę pełni?

W złożonym mechanizmie widzenia kluczową rolę pełni siatkówka oka. To właśnie tam dokonuje się przekształcenie bodźców świetlnych w sygnały nerwowe, które następnie są interpretowane przez mózg. W niniejszym wpisie przyjrzymy się bliżej roli siatkówki oka, jej strukturze oraz funkcjom, które sprawiają, że jest ona kluczowym elementem procesu widzenia.

Najważniejsze informacje:

• Siatkówka oka – podstawowa budowa
  • Wymiary siatkówki
  • Lokalizacja siatkówki
  • Część wzrokowa i ślepa siatkówki
• Warstwy siatkówki
• Typy neuronów siatkówki
• Siatkówka oka – najważniejsze struktury
  • Plamka żółta
  • Plamka ślepa
  • Siatkówka obwodowa
• Funkcja siatkówki oka

Siatkówka oka – podstawowa budowa

Wymiary siatkówki

• Średnica - siatkówka ma średnicę około 32 mm.
• Grubość - średnia grubość siatkówki wynosi około 0,2 mm. 
   

Lokalizacja siatkówki

Siatkówka znajduje się w tylnej części oka, przylegając do ciała szklistego, które wypełnia przestrzeń wewnątrz gałki ocznej. Z zewnętrznej strony otacza ją błona naczyniowa oka. 

Rozciąga się od tęczówki, w przedniej część oka, do tylnej powierzchni gałki ocznej, co umożliwia zbieranie i przetwarzanie światła padającego na oko.
 

Część wzrokowa i ślepa siatkówki

Siatkówka dzieli się na dwie główne części: część wzrokową oraz część ślepą. Są one oddzielone strukturą znaną jako rąbek zębaty.

Część wzrokowa siatkówki
Część wzrokowa siatkówki odpowiada za percepcję bodźców wzrokowych. Znajduje się w niej duży zbiór fotoreceptorów, takich jak pręciki i czopki, które konwertują światło na sygnały elektryczne przetwarzane później przez mózg. Stanowi większą część siatkówki i jest miejscem, gdzie odbywają się procesy związane z widzeniem.

Część ślepa siatkówki
Część ślepa siatkówki stanowi mniejszą część siatkówki, która nie odpowiada bezpośrednio za percepcję wzrokową. Skierowana jest ku przodowi gałki ocznej. Jest to obszar, który nie zawiera fotoreceptorów, dlatego też nie bierze udziału w procesie widzenia. 

Rąbek zębaty
Rąbek zębaty to struktura znajdująca się między częścią wzrokową a częścią ślepą. Jest to obszar, w którym następuje przejście między obszarem światłoczułym a częścią, która nie bierze udziału w procesie widzenia. Rąbek zębaty ma charakterystyczny ząbkowany kształt i stanowi granicę między obszarem zawierającym fotoreceptory a obszarem pozbawionym tych struktur.

Warstwy siatkówki

W budowie histologicznej [mikroskopowej] siatkówki można wyróżnić 10 warstw (w kolejności: 1 - najbardziej zewnętrzna, 10 - najbardziej wewnętrzna):

1. Warstwa barwnikowa,
2. Warstwa pręcików i czopków,
3. Błona graniczna zewnętrzna,
4. Warstwa jądrzasta zewnętrzna,
5. Warstwa splotowata zewnętrzna,
6. Warstwa jądrzasta wewnętrzna,
7. Warstwa splotowata wewnętrzna,
8. Warstwa komórek zwojowych,
9. Warstwa włókien nerwowych,
10. Warstwa graniczna wewnętrzna.
     

Typy neuronów siatkówki

Siatkówka oka to istotna struktura anatomiczna, pełniąca kluczową rolę w percepcji wzrokowej. Jej złożona budowa składa się z różnorodnych typów neuronów, które współpracują ze sobą, aby umożliwić nam widzenie świata wokół nas.

Fotoreceptory
Siatkówka zawiera dwa podstawowe rodzaje fotoreceptorów: pręciki i czopki, których ciała znajdują się w IV warstwie siatkówki.

• Pręciki - odpowiadają za widzenie peryferyjne i w warunkach słabego oświetlenia. Są wrażliwe na kontrast, jasność i ruch. Pręciki stanowią około 95% fotoreceptorów w siatkówce.
• Czopki - specjalizują się w widzeniu centralnym w jasnym świetle oraz w rozpoznawaniu kolorów. Stanowią około 5% fotoreceptorów i odpowiadają za widzenie w wysokiej rozdzielczości.

Komórki zwojowe 
Stanowią główny neuron wyjściowy siatkówki, tworząc nerw wzrokowy, który przekazuje informacje do mózgu w celu tworzenia obrazów wizualnych. Ich ciała znajdują się w VIII warstwie siatkówki

Komórki dwubiegunowe
Otrzymują informacje z fotoreceptorów i wysyłają je do komórek zwojowych. Znajdują się w VI warstwie siatkówki 

Komórki poziome
Regulują działanie fotoreceptorów i pomagają dostosować oczy do różnych poziomów oświetlenia. 

Komórki amakrynowe
Neurony pośrednie, które tworzą połączenia z komórkami dwubiegunowymi i komórkami zwojowymi.
 

Siatkówka oka – najważniejsze struktury

Plamka żółta

• Plamka żółta to obszar w środkowej części siatkówki oka.
• Zawiera głównie czopki, które są odpowiedzialne za ostre widzenie centralne, rozpoznawanie szczegółów oraz widzenie kolorów.
• Plamka żółta jest miejscem najwyższej koncentracji fotoreceptorów, co sprawia, że jest obszarem o największej ostrości widzenia w całej siatkówce.
• Stanowi kluczową część siatkówki dla precyzyjnego rozpoznawania detali w obrazach i skupiania uwagi na konkretnych punktach widzenia.
   

Plamka ślepa

• Plamka ślepa to obszar na siatkówce, w którym brakuje fotoreceptorów, zarówno pręcików, jak i czopków, jest więc niewrażliwa na światło.
• Jest to obszar, w którym nerw wzrokowy opuszcza oko.
• Chociaż plamka ślepa nie przyczynia się do bezpośredniego widzenia, mózg automatycznie uzupełnia brakujące informacje, co sprawia, że nie jesteśmy świadomi obecności tego obszaru w naszym polu widzenia.
   

Siatkówka obwodowa

• Siatkówka obwodowa to obszar siatkówki znajdujący się na jej obrzeżach, z dala od plamki żółtej.
• Zawiera głównie pręciki, które są bardziej wrażliwe na światło i odpowiedzialne głównie za widzenie nocne oraz widzenie peryferyjne.
• Siatkówka obwodowa umożliwia percepcję obiektów i ruchu wokół nas, nawet gdy nie skupiamy na nich bezpośrednio uwagi.
   

Funkcja siatkówki oka

Siatkówka oka, umiejscowiona w tylnej części gałki ocznej, odgrywa kluczową rolę w procesie widzenia. Jej funkcje są niezmiernie istotne dla naszej zdolności do percepcji światła i interpretacji obrazów. Główne zadania, jakie spełnia siatkówka oka to:

Przetwarzanie światła na sygnały nerwowe
Siatkówka zawiera komórki światłoczułe, znane jako pręciki i czopki, które zawierają pigmenty. Gdy światło padające na siatkówkę aktywuje te komórki, inicjują one proces przekształcania bodźca świetlnego w sygnały elektryczne. Pręciki są szczególnie wrażliwe na niskie poziomy światła i odpowiadają głównie za widzenie nocne, podczas gdy czopki umożliwiają widzenie w jasnym świetle i rozpoznawanie kolorów.

Integracja i przetwarzanie informacji wizualnych
Komórki dwubiegunowe oraz zwojowe, znajdujące się w siatkówce, przetwarzają sygnały elektryczne generowane przez pręciki i czopki. Te komórki są odpowiedzialne za integrację sygnałów z różnych części siatkówki oraz za tworzenie bardziej złożonych wzorców wizualnych.

Przesyłanie sygnałów do mózgu
Przetworzone sygnały elektryczne są następnie przesyłane przez nerw wzrokowy do mózgu. Tam są one interpretowane przez ośrodek wzrokowy w korze mózgowej, w którym powstają ostateczne wrażenia wzrokowe. To właśnie dzięki przesyłaniu sygnałów z siatkówki do mózgu możemy zrozumieć i interpretować otaczający nas świat, widzieć barwy, kształty, ruchy oraz detale.

Bibliografia:

1. https://en.wikipedia.org/wiki/Retina
2. https://dmei.org/blog/what-does-the-retina-do/
3. https://my.clevelandclinic.org/health/body/22694-retina-eye