Czym jest zawał oka, czyli zator tętnicy środkowej siatkówki?

W gałce ocznej, tak samo jak w całym organizmie, znajdują się liczne naczynia krwionośne oraz tętnice, które umożliwiają dopływ tlenu oraz składników odżywczych. Ze względu na to, gałka oczna również jest narażona na zawał w przypadku obecności w żyłach skrzepniętej krwi, stanowiącej materiał zatorowy. Zator tętnicy środkowej siatkówki to groźny stan, który może skutkować utratą widzenia w oku – dlatego czytaj dalej i dowiedz się, co powoduje zawał oka, jak się objawia oraz co robić w jego przypadku.

Najważniejsze wątki w artykule:

• Zawał oka – co to jest?
• Zator tętnicy środkowej siatkówki – objawy zawału oka
• Co powoduje zawał oka? Przyczyny zatoru tętnicy środkowej siatkówki
• Zawał oka – leczenie zatoru tętnicy środkowej siatkówki

Zawał oka – co to jest?

Siatkówka to cienka błona wyściełająca wnętrze tylnej części oka, na której znajduje się duża liczba receptorów wzrokowych. To właśnie m.in. dzięki niej możliwe jest widzenie – odbiera ona bowiem bodźce świetlne, które następnie są przekazywane do mózgu przez nerw wzrokowy oraz przetwarzane na obraz. Więcej na temat tego, z czego składa się ludzki narząd wzroku, dowiesz się tutaj.

W wyniku różnorakich stanów ryzyka, krążenie krwi do siatkówki może zostać zamknięte. Zator tętnicy środkowej siatkówki, czyli zawał oka, to sytuacja, w której tętnice siatkówki stają się niedrożne. Zator tętnicy środkowej siatkówki to rzadki stan – szacuje się, że dotyka około jedną na 10 tys. osób. Ta tkanka oka jest bardzo wrażliwa na niedokrwienie, przez co zaczyna ulegać martwicy już po kilku godzinach braku krążenia. W przypadku odczucia jakichkolwiek objawów zawału oka należy więc jak najszybciej udać się na ostry dyżur okulistyczny.

>>> Warto wiedzieć: Zator tętnicy środkowej siatkówki ICD-10, czyli w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób, funkcjonuje pod numerem H34 – zamknięcie naczyń siatkówki.

Zator tętnicy środkowej siatkówki – objawy zawału oka

Zawał oka to poważny stan, w którym natychmiast można odczuć, że coś jest nie tak. Objawia się on gwałtowną utratą widzenia w dotkniętym zatorem oku, a w sporadycznych przypadkach w obu. Zator tętnicy siatkówki w 99% przypadkach występuje jednak jednostronnie, czyli dotyka tylko jedną gałkę oczną. Utracie widzenia nie towarzyszy ból.

Zator gałęzi tętnicy środkowej siatkówki objawia się jako nagłe zmniejszone pole widzenia – podczas gdy wzrok centralny będzie zachowany, to górna lub dolna część obrazu w oku zostanie „odcięta”. Zator tętnicy środkowej siatkówki objawia się zaś jako całkowita utrata wzroku w oku. Reszta objawów zawału oka może zostać zaobserwowana przez lekarza w toku badań. To m.in. brak reakcji źrenicy na światło, a także obrzęk oraz zblednięcie siatkówki.

Co powoduje zawał oka? Przyczyny zatoru tętnicy środkowej siatkówki

Naczynia krwionośne oka mogą stać się niedrożne w wyniku kilku przyczyn:

• Obecność materiału zatorowego – Kiedy w układzie krążeniowym organizmu obecny jest materiał zatorowy, czyli skrzepnięta krew, istnieje ryzyko, że przedostanie się on do tętnic gałki ocznej. Wówczas zakrzep uniemożliwia prawidłowy przepływ krwi do siatkówki. Najczęściej materiał zatorowy przedostaje się do tętnicy siatkówki z serca oraz tętnicy szyjnej.
• Wysokie ciśnienie wewnątrzgałkowe – w skrajnych przypadkach wysokie ciśnienie wewnątrzgałkowe może spowodować zwężenie naczyń krwionośnych oka.
• Ostra migrena – tutaj poznasz objawy i leczenie migreny ocznej.
• Choroby zapalne tętnic w obrębie gałek ocznych.
• Miażdżyca – zmiany miażdżycowe tętnicy środkowej siatkówki mogą rozwinąć się do tego stopnia, że uniemożliwiają poprawny przepływ krwi.

Zawał oka – leczenie zatoru tętnicy środkowej siatkówki

W przypadku wystąpienia zatoru tętnicy siatkówki, najczęściej możliwe jest skuteczne leczenie – dlatego bardzo ważne jest udanie się na ostry dyżur okulistyczny w celu ratowania wzroku w dotkniętym oku. Jeżeli przyczyną zatoru jest np. skurcz naczyń, to czasami może on ustąpić samoistnie – nigdy wolno jednak bagatelizować tego stanu, ponieważ długotrwałe niedokrwienie siatkówki przynosi nieodwracalne skutki.

Na początek, lekarz musi zbadać stan wzroku oraz poziom niedokrwienia tkanek oka, spowodowanego przez zator tętnicy środkowej siatkówki. Leczenie opiera się na przywróceniu prawidłowego krążenia krwi w naczyniach krwionośnych oka – może to odbyć się m.in. poprzez podanie specjalnych leków rozszerzających naczynia krwionośne oraz zmniejszających ciśnienie wewnątrzgałkowe, czy intensywny masaż gałki ocznej. Głównym celem tych działań jest rozszerzenie tętnicy lub przemieszczenie materiału zatorowego w kierunku dna oka, aby zapobiec rozległym uszkodzeniom.

Bibliografia:

Jennifer I. Lim, Brad H. Feldman, Vinay A. Shah, Koushik Tripathy, Brian Lee, Neelakshi Bhagat, Peter A. Karth, Retinal Artery Occlusion, 2023

Koushik Tripathy, Shalin S. Shah, James R. Waymack, Central Retinal Artery Occlusion, 2024

Sonia Mehta, Retinal Artery Occlusion, 2024