Błony nasiatkówkowe – objawy i leczenie

Błony nasiatkówkowe są to zmiany w strukturze oka, które powodują upośledzenie wzroku. W dużym uogólnieniu można stwierdzić, że są wynikiem starzenia się organizmu, choć cały proces jest o wiele bardziej skomplikowany. Jakie objawy wywołują błony nasiatkówkowe i w jaki sposób się to leczy?

Błony nasiatkówkowe – informator dla pacjentów

• Czym jest błona nasiatkówkowa?
• Błona nasiatkówkowa - przyczyny
• Błony nasiatkówkowe – objawy
• Diagnostyka błon nasiatkówkowych
• Błony nasiatkówkowe – leczenie
• Operacja błony nasiatkówkowej – powikłania

Czym jest błona nasiatkówkowa?

Błona nasiatkówkowa (w skrócie ERM - epiretinal membrane) to tkanka, która najczęściej jest zlokalizowana w tylnej części siatkówki. Ten włóknisto-komórkowy twór powoduje pogorszenie wzroku. Problem ten dotyka zwykle seniorów. Średnia wieku pacjentów z rozpoznaniem błon nasiatkówkowych wynosi 65 lat. Najczęściej choroba jest diagnozowana między 70. a 79. rokiem życia. W tej grupie wiekowej błony nasiatkówkowe występują u ponad 11% ludzi.

Błona nasiatkówkowa - przyczyny

Błona nasiatkówkowa powstaje najczęściej samoistnie, a u pacjenta nie stwierdza się przy tym innych chorób okulistycznych. Jednak jest pewna liczba przypadków, gdy powstanie błony nasiatkówkowej wiąże się z innymi schorzeniami.

Starzenie się ciała szklistego prowadzi do zmiany jego konsystencji z dość zwartej, galaretowatej, na płynną. To powoduje słabsze przyleganie do siatkówki i w konsekwencji tylne odwarstwienie ciała szklistego. Jeżeli proces ten nie zachodzi w całości, może dojść do pozostania błony granicznej tylnej ciała szklistego w zetknięciu z plamką. U niektórych pacjentów następuje obkurczanie się ciała szklistego, co prowadzi do pociągnięcia plamki i uszkodzeń w postaci otworów.

Sprawdź także >> przyczyny zwichnięcia soczewki

Gdy dochodzi do tylnego odłączenia ciała szklistego na siatkówce, możliwe jest pozostanie w tym miejscu kawałków żelowej struktury. Mówimy wówczas o pozostałościach szklistki na siatkówce. To może wywołać proliferację, a co za tym idzie – powstanie błony nasiatkówkowej.

Wyższe ryzyko rozwoju błon nasiatkówkowych dotyczy pacjentów chorujących na:

• retinopatię cukrzycową
• schorzenia zakrzepowe
• zapalenie błony naczyniowej
• teleangiektazje
• odwarstwienie siatkówki

Przyczyną powstania błon nasiatkówkowych może być także barwnikowe zwyrodnienie siatkówki, lub uraz oka. Błony nasiatkówkowe mogą być określane jako wtórne. Wówczas chodzi o zmiany, które pojawiły się jako powikłanie po zabiegu chirurgicznym, np. powikłania po operacji zaćmy. Pewne ryzyko niosą skutki uboczne zabiegów opartych na krioterapii, laseroterapii oraz po witrektomii przeprowadzanej z użyciem oleju silikonowego.

Błony nasiatkówkowe – objawy

Objawem powstania błon nasiatkówkowych jest najczęściej pogorszenie widzenia. Pacjenci doświadczają trudności w czytaniu tekstu, który staje rozmazany i zakrzywiony. Rzadko zdarza się utrata wzroku obuoczna. Osoby dotknięte tym schorzeniem skarżą się na różnego rodzaju metamorfopsje, czyli zaburzenia w postrzeganiu obiektów. Może to przypominać symptomy zapalenia siatkówki. Inne specyficzne objawy błony nasiatkówkowej to:

• widzenie podwójne w jednym oku
• fotopsje (chwilowe wrażenia świetlne, błyski)
• zniekształcenia obrazu

Diagnostyka błon nasiatkówkowych

Diagnostyka błon nasiatkówkowych obejmuje przede wszystkim OCT. Osoby z podejrzeniem tego schorzenia z pewnością będą miały wykonane badanie dna oka. Wysoka efektywność OCT oraz angiografii fluoresceinowej pozwala na potwierdzenie rzadszych chorób towarzyszących, takich jak neowaskularyzacja.

Prostą metodą weryfikacji zaburzeń widzenia jest test Amslera. Rozpoznanie błon nasiatkówkowych powinno uwzględniać obecność innych chorób wzroku, których objawy mogą być podobne.

Błony nasiatkówkowe – leczenie

Leczenie błony nasiatkówkowej jest możliwe dzięki nowoczesnym zabiegom chirurgicznym. Witrektomia wykazuje dużą skuteczność przy niewielkiej inwazyjności. Operacja błon nasiatkówkowych w 85% przypadków przynosi znakomite rezultaty i pacjenci odzyskują sprawność widzenia. Nie następuje to jednak natychmiast. Przywracanie prawidłowych funkcji trwa kilka miesięcy, a odczuwalna dla pacjenta poprawa następuje na przestrzeni dwunastu miesięcy od wykonania operacji.

Operacja błony nasiatkówkowej – powikłania

Operacja błony nasiatkówkowej w niewielkim stopniu pociąga za sobą ryzyko powikłań. Należy do nich przedarcie na obwodzie siatkówki. Jeżeli dochodzi do niego podczas zabiegu, lekarz dokonuje od razu zabezpieczenia tego miejsca za pomocą lasera. Jeśli takie śródoperacyjne działanie nie zostanie przeprowadzone – dochodzi do odwarstwienia siatkówki. To powikłanie występuje u mniej niż 14% przypadków. Innym powikłaniem po operacji błon nasiatkówkowych jest rozwój zaćmy.
 

Bibliografia:

1. A. Fung, J. Galvin, T. Tran, Epiretinal membrane: A review [w:] Clinical & Experimental ophthalmology 2021 Apr;49(3) (dostęp: 19.07.2023).
2. S. Kishi, C. Demaria, K. Shimizu, Vitreous cortex remnants at the fovea after spontaneous vitreous detachment [w:] International ophthalmology (dostęp: 19.07.2023).
3. J. Duker, P. Kaiser, S. Binder i inni, The International Vitreomacular Traction Study Group classification of vitreomacular adhesion, traction, and macular hole [w:] Ophthalmology 2013 Dec.120(12) (dostęp: 19.07.2023).
4. M. Trębińska, S. Cisiecki, Błony nasiatkówkowe – współczesne metody diagnostyki i leczenia [w:] Ophthatherapy Vol. 3/ nr 2(10)/2016 (dostęp: 19.07.2023).