Cukrzyca a wzrok
Alarmujące dane medyczne mówią jednoznacznie o wzrastającej liczbie chorych na cukrzycę. Ta przypadłość pociąga za sobą różne problemy zdrowotne, a jednym z częstych powikłań są właśnie schorzenia wzroku. W tym artykule wyjaśniamy w jaki sposób cukrzyca wpływa na oczy i jakie objawy występują u diabetyków.
W artykule wyjaśniamy:
- Jak cukrzyca wpływa na wzrok?
- Jakie choroby oczu powoduje cukrzyca?
- Nieoczywiste schorzenia wywołane cukrzycą
- Uszkodzenia wzroku przez cukrzycę – objawy
- Czy cukrzyca może spowodować ślepotę?
- Cukrzyca a wzrok – diagnostyka
- Leczenie chorób oczu na tle cukrzycy
Jak cukrzyca wpływa na wzrok?
Wpływ cukrzycy na wzrok jest dobrze zbadanym obszarem ludzkiego zdrowia. Degeneracyjne działanie jest związane bezpośrednio ze zbyt wysokim poziomem glukozy we krwi, który uruchamia szereg szkodliwych procesów. Dotyczy to tak samo cukrzycy typu pierwszego, jak i cukrzycy typu drugiego. U pacjentów dochodzi stopniowo do uszkodzeń siatkówki, czyli części gałki ocznej wyposażonej w fotoreceptory.
Jakie choroby oczu powoduje cukrzyca?
Choroby oczu spowodowane przez cukrzycę wynikają z kilku najważniejszych mechanizmów.
Retinopatia cukrzycowa to najbardziej znane schorzenie w tym zakresie. W wyniku cukrzycy dochodzi do rozmaitych uszkodzeń wewnątrzgałkowych naczyń krwionośnych. Ich zwężenia ograniczają transport tlenu do siatkówki, w wyniku czego dochodzi do krwotoków wewnątrz struktur oka. W ten sposób w siatkówce powstaje obrzęk oraz gromadzą się lipidy. Ten stan lekarze nazywają nieproliferacyjną retinopatią cukrzycową.
Postęp tych zaburzeń powoduje tworzenie się nieprawidłowych naczyń krwionośnych z tendencją do pękania i nieszczelności. Wysięki w ciele szklistym niosą wysokie ryzyko odwarstwienia siatkówki i tzw. bliznowacenia. To zjawisko może w krótkim czasie doprowadzić do utraty wzroku.
Makulopatia jest specyficznym cukrzycowym obrzękiem plamki żółtej. Brak drożności naczyń prowadzi do nagromadzenia płynu w kluczowej strefie siatkówki, która warunkuje ostrość widzenia i rozróżnianie barw.
Zaburzenia funkcji naczyń mogą wywołać wzrost ciśnienia w oku. To zaś prowadzi do jaskry, która objawia się pogorszeniem wzroku, bólami głowy. Zaawansowana postać jaskry niesie zagrożenie dla działania nerwu wzrokowego.
Nieoczywiste schorzenia wywołane cukrzycą
Wpływ cukrzycy na oczy dotyczy też bardziej ogólnych zależności. Ta choroba powoduje spadek odporności organizmu, dlatego też diabetycy mają większą skłonność do różnorakich infekcji, trudności z gojeniem się uszkodzeń i regeneracją. Stąd wynika większe prawdopodobieństwo rozwoju zaćmy.
U pacjentów z cukrzycą występuje gorsze nawilżenie narządu wzroku z powodu niestabilności składu filmu łzowego. To prowadzi do tzw. zespołu suchego oka, który negatywnie wpływa na komfort, podrażnia gałki oczne oraz zwiększa ryzyko stanów zapalnych, takich jak zapalenie spojówek (szczególnie jego bakteryjna postać).
Wpływ cukrzycy na oczy to także częstsze występowanie jęczmienia i gradówki oka. Ma to związek z nieprawidłową pracą gruczołów łojowych i gruczołów Meiboma. Diabetycy o wiele częściej zmagają się z zapaleniem brzegów powiek.
Uszkodzenia wzroku przez cukrzycę – objawy
Schorzenia oczy wywołane cukrzycą objawiają się na wiele różnych sposobów. Pierwsze nieprawidłowości zwykle nie dają jeszcze objawów, ale są dostrzegalne dla okulisty, który podczas badania może zaobserwować zmiany w strukturach siatkówki.
Postępujące schorzenia oczu na tle cukrzycy najczęściej wywołują objawy w postaci:
- spadku ostrości widzenia
- kłopotów z czytaniem i dostrzeganiem detali
- problemów z rozróżnianiem barw
- mroczka centralnego
- bólu i zmęczenia oczu
- wahań refrakcji oka
- podatności na infekcje oczu
- błysków
- zaburzeń w polu widzenia
- widzenia podwójnego
Czy cukrzyca może spowodować ślepotę?
Cukrzyca może być przyczyną utraty wzroku, jeśli nie jest leczona, a poziom glukozy we krwi pozostaje zbyt wysoki. W krajach rozwiniętych zdarza się to dziś niezmiernie rzadko, bo nowoczesna diagnostyka pozwala na wczesne wykrycie choroby. Największym zagrożeniem dla diabetyków w kontekście chorób oczu jest ryzyko odwarstwienia siatkówki, które może mieć gwałtowny przebieg. Dlatego tak ważne są systematyczne badania kontrolne.
Cukrzyca a wzrok – diagnostyka
Osoby, u których rozpoznano cukrzycę, powinny zgłosić się do okulisty, nawet jeśli nie odczuwają żadnych objawów świadczących o uszkodzeniu wzroku. Profilaktyka i wdrażanie odpowiednich działań na początkowych etapach chorób, pozwolą diabetykom zachować sprawność widzenia.
Badania, które powinni wykonać pacjenci z cukrzycą, to:
- badanie dna oka
- angiografia fluoresceinowa
- optyczna koherentna tomografia dna oka (OCT)
- USG oka
- badanie pola widzenia
- kontrola ciśnienia wewnątrzgałkowego
- test rozpoznawania kolorów
Pacjenci z cukrzycą typu pierwszego otrzymują zwykle zalecenie, by zbadać wzrok w ciągu pięciu lat od rozpoznania choroby. W przypadku cukrzycy typu drugiego zagrożenie dla wzroku jest większe, dlatego w tym przypadku należy wykonać badania jak najszybciej. Diabetycy powinni kontrolować stan narządu wzroku raz na rok.
Leczenie chorób oczu na tle cukrzycy
Leczenie uszkodzeń wzroku wywołanych cukrzycą niej jest uniwersalne. Omówione schorzenia różnią się od siebie specyfiką i mechanizmami rozwoju, dlatego w każdym przypadku mogą być podejmowane przez lekarzy inne kroki.
Istotną kwestią podczas leczenia schorzeń okulistycznych wywołanych cukrzycą, jest stabilizowanie poziomu cukru we krwi, a więc ścisłe wdrażanie zaleceń diabetologa. Leczenie pierwotnej przyczyny to początek całego procesu.
Bibliografia:
- W. Wang, A. Lo, Diabetic Retinopathy: Pathophysiology and Treatments [w:] International Journal of Molecular Sciences 2018 Jun 20;19(6) (dostęp: 7.01.2025).
- A. Moreno, M. Lozano, P. Salinas, Diabetic retinopathy [w:] Nutricion hospitalaria 2013 Mar;28 Suppl2:35 (dostęp: 7.01.2025).
- D. Turbert, Diabetic Eye Disease [w:] American Academy of Ophthalmology 2024, Sep. 23 (dostęp: 7.01.2025).
- American Diabetes Association: Microvascular Complications and Foot Care: Standards of Medical Care in Diabetes – 2021. [w:] American Diabets Association - Diabetes Care 2021, vol. 44, Issue Supplement_1 (dostęp: 7.01.2025).
Absolwentka Politechniki Wrocławskiej na kierunku Optometria oraz wielu kursów branżowych. Specjalizuje się w badaniu refrakcji wzroku oraz kontaktologii, czyli dobieraniu soczewek kontaktowych miękkich. Od ponad 10 lat pracuje w branży związanej z korekcją wzroku jako optometrysta pracujący w gabinecie. Pomaga pacjentom przeprowadzając badania wad refrakcji, dobierając okulary oraz soczewki kontaktowe.
