Zaćma - przyczyny, objawy, leczenie

Wielu z nas słyszało o tym poważnym schorzeniu oczu, jednak nie każdy z nas wie, czym tak naprawdę zaćma jest  – jakie są jej przyczyny, objawy, jak przebiega proces leczenia. Przejdźmy więc do konkretów.

Z raportu Światowej Organizacji Zdrowia wynika, że na całym świecie na zaćmę choruje blisko 20 milionów osób, z czego w samej Polsce doświadcza tego ponad 800 tys. osób¹. Tendencja jest jednak wzrostowa z kilku przyczyn, między innymi z uwagi na rosnącą populację świata, a także starzejące się społeczeństwa, szczególnie w krajach rozwiniętych². Te dwa czynniki mogą spowodować 

Za główną przyczynę uznaje się proces starzenia organizmu, jednak w rzadkich przypadkach odpowiedzialna za pojawienie się owej choroby może być także cukrzyca. Nie wszyscy jednak wiedzą, że zaćma pojawić się również może wśród osób młodych – w takich przypadkach głównymi „winowajcami” są predyspozycje genetyczne bądź choroby, które przebyła kobieta w ciąży. Istnieje także zaćma pourazowa, która powstaje w wyniku uszkodzenia.

Niezwykle ważne, by nie bagatelizować pierwszych symptomów choroby – nie powoduje ona bolesnych dolegliwości, jednak znacznie obniża komfort widzenia i jakość życia, z czasem doprowadzić również może do utraty wzroku. Istotne jednak, że jest w pełni wyleczalna. Podejrzenia powinno wzbudzić stopniowe pogarszanie widzenia (szczególnie w nocy), którego nie da się poprawić za pomocą okularów korekcyjnych. Omawiana choroba oczu pogłębia się stopniowo przez co jest trudniejsza do wykrycia.

Szczególnym rodzajem schorzenia jest zaćma jądrowa, która w znacznym stopniu pogarszać komfort widzenia.

Zaćma - rozpoznanie

Najczęściej jest ona wykrywana podczas rutynowych badań wykonywanych w gabinecie okulistycznym.

Objawy zaćmy:

Początkowo zdarza się, że osoba dotknięta zaćmą, nawet nie zauważa początków choroby, błędnie odczytując symptomy objawiające się jako rozmazane czy zamglone widzenie.

Do najczęstszych objawów zaćmy zaliczyć można:

• zaburzenia w ostrości widzenia, mniejszy kontrast
• znaczne pogorszenie ostrości wzroku w nocy
• przymglone widzenie z czasem skutkujące całkowitą utratą wzroku
• u dzieci pojawić się może oczopląs bądź zez, a u osób starszych problemy z prawidłowym poruszaniem się
• efekt olśnienia, powodowany rozszczepieniem wiązek światła na częściach zmętniałych soczewki. Zdarzają się również plamki, małe punkty zamglonego obrazu.

Zaćma - leczenie

Dawniej zabieg polegał na całkowitym usunięciu starej, zmętniałej soczewki i umieszczeniu nowej sztucznej, jednak po zabiegu pacjent miał wysoką nadwzroczność, co klasyfikowało go do korzystania z bardzo grubych szkieł korekcyjnych (8-16 dioptrii). Dziś usuwa się tylko przednią część soczewki lub rozbija się zmętniałe jej części i w środek wszczepia się nową soczewkę, co nie powoduje już tak wysokiej nadwzroczności.

Metoda fakoemulsyfikacji

Główną i jedyną metodą leczenia katarakty jest zabieg operacyjny, a ściślej mówiąc fakoemulsyfikacja, która w skrócie polega na rozbijaniu zmętniałej soczewki za pomocą ultradźwięków. Przez wcześniej wykonane nacięcie wprowadza się indywidualnie dopasowaną wewnątrzgałkową soczewkę. Zabieg trwa kilkanaście minut i przeprowadza się go w znieczuleniu miejscowym. Nacięcie szybko się goi i nie wymaga stosowania jakichkolwiek szwów, ponieważ zamyka się samoistnie, pod wpływem działania ciśnienia wewnątrzgałkowego.

U różnych osób oczy goją się po różnym czasie, ale w większości przypadków poprawa ostrości widzenia jest natychmiastowa. Istotne, że kilka dni po operacji konieczne jest unikanie wysiłku fizyczego. Należy również pamiętać o wizytach kontrolnych oraz o przyjmowaniu leków. Powikłania po operacji zaćmy są niezwykle rzadkie i dotyczą zaledwie 1% pacjentów.

Zaćma a soczewki kontaktowe

Warto wspomnieć, że coraz bardziej popularne staje się zastąpienie korekcji okularowej, soczewkami kontaktowymi (w przypadku pseudofakii, jak i bezsoczewkowości). Takie rozwiązanie niesie ze sobą wiele korzyści, m.in.:

• znacznie poszerzenie pola widzenia, które jest ograniczone przez oprawki okularowe,
• możliwość patrzenia obuocznego możliwa nawet przy znacznej różnicy ostrości wzroku w oczach,
• niezaprzeczalna poprawa jakości i komfortu życia (korzystanie z basenu nie zmniejszając przy tym jakości widzenia, podróżowanie czy chociażby możliwość noszenia bez przeszkód okularów przeciwsłonecznych).

Bardzo często sądzi się, że pogorszenie widzenia to jedynie efekt upływu lat, nie podejrzewając, że mogą to być pierwsze sygnały pojawienia się zaćmy.

Podczas diagnozowania zaćmy i przygotowań do zabiegu jej usunięcia, bardzo ważne jest zweryfikowanie, czy pacjent cierpi jednocześnie na chorobę Bensona - najczęściej bezobjawową.

Wszelkie wątpliwości rozwieje jedynie specjalista, do którego należy się udać w momencie pojawienia się niepokojących sygnałów.

[1] za: The world health report. Life in the 21st century: a vision for all. Geneva: World Health Organization, 1998:47.

[2] za: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1705965/#B1