Powikłania po operacji zaćmy

Operacja zaćmy, podobnie jak każdy inny zabieg chirurgiczny, wiąże się z pewnym ryzykiem powikłań. Czy komplikacje po zabiegu zdarzają się często? Skala tego zjawiska jest bardzo niewielka, bowiem dotyka zaledwie 1% pacjentów. Jakie sygnały powinny nas zaniepokoić, gdy niedawno przeszliśmy operację usunięcia zaćmy? Sprawdźmy to.

Z artykułu dotyczącego powikłań po operacji zaćmy dowiesz się:

• Operacja usunięcia zaćmy – kto potrzebuje?
• Operacja zaćmy – na czym polega?
• Operacja zaćmy – powikłania
• Niegroźne komplikacje po operacji zaćmy – co może się zdarzyć?
• Złe widzenie po operacji zaćmy – możliwe powikłania
• Operacja zaćmy a powikłania – kto jest obarczony większym ryzykiem?
• Jak zminimalizować ryzyko powikłań po operacji zaćmy?

Operacja usunięcia zaćmy – kto potrzebuje?

Zaćma jest schorzeniem charakterystycznym dla osób starszych. Z reguły pacjenci kwalifikujący się do zabiegu usunięcia zaćmy mają więcej niż 60 lat, ale młodszych pacjentów też czasem spotyka ta choroba.
Problem polega na zmętnieniu soczewki, która u zdrowego człowieka powinna być przejrzysta. Ta sfera gałki ocznej jest umiejscowiona między ciałem szklistym a tęczówką. Poprzez soczewkę światło przedostaje się do oka, ulega załamaniu, dzięki czemu na siatkówce powstaje właściwy obraz.

Do zmętnienia soczewki, nazywanego także kataraktą, dochodzi w konsekwencji różnych czynników. Procesy starzenia oraz choroby współistniejące przyczyniają się do rozwoju zaćmy. Pacjenci często porównują swój dyskomfort widzenia do patrzenia przez brudną szybę. Niewyraźne kontury, zamglenie, trudność w dostrzeżeniu detali – to typowe symptomy. Niekiedy towarzyszy temu oczopląs lub zez.

Operacja zaćmy – na czym polega?

Operacja zaćmy to zabieg o krótkim i prostym przebiegu. Przeprowadzenie go to jedyna skuteczna metoda na zniwelowanie utrudnień, jakie powoduje katarakta. Obecnie wykorzystuje się najczęściej metodę zwaną fakoemulsyfikacją. Przed rozpoczęciem operacji zaćmy pacjent jest poddawany znieczuleniu miejscowemu, a oko jest odpowiednio przygotowane do zabiegu dzięki zastosowaniu specjalnych kropli i środków antyseptycznych. Sprawdź również w jakim celu przed operacją zaćmy wykonuje się biometrię oka.

Operacja zaćmy polega na chirurgicznym nacięciu 3 mm rogówki i stworzeniu w ten sposób dostępu do torebki soczewki. Zmętniałą strukturę usuwa się z oka i zastępuje się ją soczewką sztuczną. Całość zajmuje lekarzowi najczęściej kilkanaście minut, niekiedy 30-40 minut. Pacjent po operacji zaćmy nie musi pozostawać w szpitalu. Nałożony zostaje opatrunek na oko i kilka godzin później może wrócić do domu.

Operacja zaćmy – powikłania

Powikłania po operacji zaćmy, jak wspomnieliśmy we wstępie, zdarzają się niezwykle rzadko – to 1% wszystkich zabiegów. Czas rekonwalescencji trwa zazwyczaj około czterech tygodni. Nacięcie na rogówce stopniowo się goi, a oko odzyskuje sprawność widzenia.

Z jakimi komplikacjami po operacji zaćmy mogą zmagać się pacjenci? Niektóre są zupełnie niegroźne, jak na przykład siniak w okolicy oka. Powstaje on po zastrzyku znieczulającym i znika samoistnie jak każdy inny siniak.

Większym problemem jest wysięk w miejscu wykonanego przez lekarza nacięcia. Jeśli pacjent zauważy u siebie takie powikłanie po operacji zaćmy – należy skonsultować się z lekarzem. Zdarza się to bardzo rzadko, jednak wysięk po operacji zaćmy niesie ryzyko infekcji bakteryjnej oka.

Niegroźne komplikacje po operacji zaćmy – co może się zdarzyć?

• Wylew w oku

Ryzyko wewnętrznego krwawienia po operacji zaćmy jest niewielkie, ponieważ rogówka nie jest ukrwiona. Nacięcie wykonywane jest bardzo płytko. Jeśli wystąpi krwawienie – jest ono niegroźne dla pacjenta, a lekarz szybko je opanowuje.

• Obrzęk plamki żółtej

Jeśli po operacji zaćmy upłynęło 6-8 tygodni, a poprawa ostrości wzroku nie jest tak dobra, jak być powinna, może to oznaczać obrzęk plamki żółtej. To powikłanie po operacji zaćmy można zniwelować dość szybko za pomocą lekarstw.

• Astygmatyzm

Astygmatyzm jest jedną z wad wzroku. Może też powstać jako komplikacją po operacji zaćmy, przez zniekształcenie rogówki. Może do tego dojść z powodu obrzęku lub deformacji po nieprawidłowo założonych szwach. Astygmatyzm jako powikłanie po zaćmie objawia się problemami z widzeniem, szczególnie przy słabym oświetleniu. Mglisty obraz, efekt halo i zaburzenia w postrzeganiu linii i konturów – to charakterystyczne symptomy. Ustępują zwykle po zniknięciu opuchlizny, całkowitym zagojeniu się oka i zdjęciu szwów.

Jeśli pacjent zakwalifikowany do zabiegu usunięcia zaćmy, ma astygmatyzm – wówczas można rozwiązać oba problemy przy jednym zabiegu. W trakcie operacji zaćmy lekarz może wszczepić soczewkę toryczną, która zlikwiduje wadę wzroku i przywróci pełną sprawność widzenia.

Złe widzenie po operacji zaćmy – możliwe powikłania

• Jaskra wtórna

Jaskra wtórna po operacji zaćmy objawia się gwałtownym wzrostem lub niestabilnością ciśnienia wewnątrzgałkowego. Czasami pojawia się efekt halo, który polega na dostrzeganiu przez pacjenta poświaty otaczającej źródła światła. Jaskra wtórna po operacji zaćmy może wywoływać ból oka oraz znaczne pogorszenie jakości widzenia. Takie objawy wymagają pilnej wizyty u okulisty.

• Zaćma wtórna

Zaćma wtórna, czyli nawrót objawów zaćmy jest jedną z kolejnych możliwych komplikacji. Może pojawić się po kilku tygodniach od zabiegu lub nawet kilka lat później. Jak to możliwe, skoro operacja zaćmy prowadzi do usunięcia zmętniałej soczewki? Dzieje się tak dlatego, że choć soczewka zostaje zlikwidowana i zastąpiona sztuczną, to w oku pozostaje torebka soczewki. To właśnie ta struktura może po operacji zaćmy ulec zmętnieniu. W takich przypadkach przeprowadza się nieskomplikowany zabieg zwany kapsulotomią.

• Wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego

Częstą komplikacją po operacji zaćmy w pierwszej dobie jest wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego. Jeśli pacjent zauważy u siebie obrzęk rogówki, ból głowy i oczu, którym mogą towarzyszyć też mdłości, konieczne jest zgłoszenie się do lekarza. Zbyt wysokie ciśnienie wewnątrzgałkowe normalizuje się lekami, ale w skrajnych przypadkach konieczny jest dodatkowy zabieg.

• Odwarstwienie siatkówki

Poważnym powikłaniem operacji zaćmy jest odwarstwienie siatkówki. Jeżeli pacjent mający za sobą zabieg, dostrzega nietypowe zjawiska świetlne, błyski i migotania – powinien jak najszybciej udać się na kontrolę okulistyczną. Odwarstwienie, określane też odklejeniem siatkówki, stanowi większe ryzyko dla pacjentów krótkowzrocznych. Zlekceważenie objawów może doprowadzić do nieodwracalnych uszkodzeń wzroku.

• Przemieszczenie się soczewki

Do zmiany położenia wszczepionej soczewki może dojść z powodu uszkodzenia obwódek rzęskowych w trakcie operacji. Objawy są zauważane nawet po upływie czterech tygodni od zabiegu, gdy wszystko wydaje się już być unormowane. Pacjent widzi słabo i niewyraźnie lub też doświadcza widzenia podwójnego.

• Stany zapalne

Po operacji zaćmy powikłania mogą mieć postać infekcji i ognisk zapalnych. Jeśli pacjent odczuwa po zabiegu ból oka, mglisty obraz, podrażnienie i dyskomfort, które nie ustępują – może to oznaczać stan zapalny. W takim przypadku konieczne jest jak najszybsze zastosowanie leków przeciwzapalnych.

Operacja zaćmy a powikłania – kto jest obarczony większym ryzykiem?

Jest grupa pacjentów, których dotyczy większe ryzyko wystąpienia komplikacji po operacji zaćmy. Powikłania występują częściej w przypadku:

• bardzo późnego stadium choroby (zaawansowane zmętnienie soczewki);
• stwardnienia soczewki, które jest usuwana (utrata elastyczności soczewki utrudnia przebieg operacji);
• przedłużający się czas zabiegu (może wynikać z punktu powyższego, gdy stwardniała soczewka sprawia problemy podczas usuwania).

Jak zminimalizować ryzyko powikłań po operacji zaćmy?

Na ryzyko powikłań po operacji zaćmy mają wpływ sami pacjenci. Duże znaczenie mają pierwsze dni i tygodnie po przeprowadzonym zabiegu. Bardzo ważne jest stosowanie się do wszystkich zaleceń lekarza. Jak można zminimalizować niebezpieczeństwo komplikacji? Oto kilka wskazówek:

• Nie zwlekaj z decyzją o operacji zaćmy

Jeśli objawy wskazują, że cierpisz na zaćmę – koniecznie zgłoś się do okulisty. Jeśli lekarz potwierdza diagnozę i chce skierować Cię za operację – nie odsuwaj tej decyzji w czasie. Im szybciej zaćma zostanie usunięta, tym lepiej.

• Stosuj się do wszystkich zaleceń lekarza.
• Nie forsuj się i unikaj wysiłku w czasie rekonwalescencji.
• Unikaj podnoszenia ciężkich przedmiotów i schylania się.
• Nie wykonuj nagłych ruchów głową.
• Dbaj o systematyczne zakraplanie oka, zgodnie ze wskazaniami lekarza.
• Dbaj o higienę, by nie dopuścić do zakażenia (unikaj kontaktu z okiem, często i dokładnie myj ręce. Dezynfekuj ręce przed zakraplaniem oka).

 
 
Bibliografia:

1. D. Yorston, Cataract complications, Community Eye Health v.21(65); 2008 Mar. (dostęp: 10.03.2023).
2. T.D. Turner, What Are the Risks of Cataract Surgery? (dostęp: 10.03.2023).
3. C.A. Knobbe, Cataract surgery complications and side effects, (dostęp: 10.03.2023).
4. M.W. Leitman, Diagnostyka i postępowanie w chorobach oczu. Kompendium, Wrocław 2017.
5. B. Fife, Zdrowe oczy: jak zapobiegać i leczyć zaćmę, jaskrę oraz inne dolegliwości oczu, Białystok 2016.