Proteza oka - czy istnieje i kiedy się stosuje?
Proteza oka jest sztuczną strukturą, która imituje wygląd oraz funkcję gałki ocznej. Jest stosowana w przypadku utraty lub uszkodzenia naturalnej gałki ocznej w wyniku urazu, choroby lub zabiegu chirurgicznego. Celem protezy oka jest przywrócenie naturalnego wyglądu oka oraz poprawa jakości życia pacjenta. Protezy oka są wykonane z różnych materiałów, takich jak szkło, tworzywo sztuczne lub materiały biokompatybilne, a ich kształt i rozmiar są indywidualnie dopasowane do oczodołu pacjenta. Dzięki postępowi w dziedzinie protetyki okulistycznej, protezy oka są coraz bardziej zaawansowane i zapewniają lepsze rezultaty estetyczne oraz funkcjonalne.
Najważniejsze informacje:
- Proteza oka - kiedy jest potrzebna?
- Protezowanie oczodołu
- Rola implantów oczodołowych
- Rola protezy oka
- Protezy i epiprotezy oczu - czym się różnią?
- Protezy oka – materiały
Proteza oka - kiedy jest potrzebna?
Operacje dotyczące oczu, takie jak enukleacja (chirurgiczne usunięcie gałki ocznej) lub ewisceracja (usunięcie wnętrzności gałki ocznej, pozostawiając błonę zewnętrzną – twardówkę - nietkniętą), mogą być konieczne w przypadku poważnych urazów, nowotworów lub chorób oczu, które nie odpowiadają na inne formy leczenia. W takich przypadkach istnieje potrzeba wypełnienia przestrzeni oczodołu, aby zapobiec deformacjom i zahamować zanik tkanek. Protezy oka oraz implanty oczodołu są kluczowymi elementami tych procedur, pomagając przywrócić wygląd i funkcję oka oraz zapewnić pacjentom komfort psychiczny i fizyczny.
Wskazania do usunięcia gałki ocznej
- Nowotwory wewnątrzgałkowe nieoperacyjne,
- Bolesne, niepoddające się leczeniu gałki oczne,
- Zapalenia wewnątrzgałkowe, niepodlegające standardowemu leczeniu, w oku niewidzącym, bez poczucia światła,
- Źle rokujące schorzenia oczu,
- Brak gałki ocznej wrodzony lub wynikający z urazu,
- Wskazania kosmetyczne w oku bez poczucia światła.
Protezowanie oczodołu
Protezowanie oczodołu jest procedurą medyczną, której celem jest odtworzenie struktury oka lub jego elementów, tak aby zapewnić estetyczne wygląd i funkcję optymalnie zintegrowaną z resztą twarzy. Może być wykonywane pierwotnie (zaraz po usunięciu gałki ocznej) lub wtórnie (po pewnym czasie od pierwotnego zabiegu). W obu przypadkach ma na celu zapewnienie odpowiedniego wypełnienia przestrzeni oczodołu oraz umożliwienie mocowania protezy oka.
Rola implantów oczodołowych
Implanty oczodołowe odgrywają kluczową rolę w procesie protezowania oczodołu po enukleacji lub ewisceracji. Ich głównym zadaniem jest utrzymanie objętości oczodołu oraz zapewnienie stabilnego podparcia dla protezy oka. Do implantu przyszywane są mięśnie gałkoruchowe, co umożliwia potencjalną ruchomość implantu i epiprotezy. Istnieją dwa główne rodzaje implantów: integrujące się z tkankami i nieintegrujące.
Implanty integrujące się z tkankami
Te implanty są wykonane z porowatych materiałów, które umożliwiają wnikanie naczyń krwionośnych. Dzięki temu mogą one tworzyć jednolitą strukturę z otaczającymi tkankami, co sprzyja lepszemu zintegrowaniu się implantu z okolicznymi tkankami. W rezultacie implant staje się częścią naturalnego środowiska tkankowego. Jest to szczególnie istotne u dzieci, gdzie integrujące się implanty mogą wspomagać prawidłowy rozwój kości twarzoczaszki.
Implanty nieintegrujące się z tkankami
Te implanty zachowują swoją strukturę i nie tworzą bezpośredniego połączenia z tkankami wokół oczodołu. Są one często wykonane z materiałów, takich jak twarde tworzywa sztuczne. Chociaż nie integrują się one z tkankami, to nadal pełnią istotną rolę w zapewnieniu stabilnego podparcia dla protezy oka i utrzymaniu objętości oczodołu.
W obu przypadkach implanty oczodołowe są kluczowym elementem procesu protezowania oczodołu, który ma na celu przywrócenie wyglądu i funkcji oka po jego usunięciu. Ich odpowiedni dobór i umiejętne umieszczenie są kluczowe dla osiągnięcia zadowalających wyników estetycznych i funkcjonalnych.
Rola protezy oka
Protezy oka są sztucznymi strukturami imitującymi wygląd i funkcję gałki ocznej. Ich głównym celem jest przywrócenie naturalnego wyglądu oka, co ma istotne znaczenie dla psychospołecznego dobrostanu pacjenta. Mogą być mocowane do implantów oczodołowych lub stosowane samodzielnie. Dostępne są różne rodzaje protez, w tym te wykonane z akrylu, szkła lub w nowoczesnej technologii druku 3D. Regularna wymiana protez jest niezbędna, zwłaszcza u dzieci, w celu dostosowania do zmieniających się wymiarów oczodołu.
Protezy i epiprotezy oczu - czym się różnią?
Protezy oka i epiprotezy różnią się swoim zastosowaniem i konstrukcją.
Protezy oka
- Zastępują całą gałkę oczną - protezy oka są stosowane u pacjentów, którzy stracili całą gałkę oczną w wyniku enukleacji (usunięcia gałki ocznej).
- Umieszczone w oczodole - proteza jest umieszczana bezpośrednio w oczodole, wypełniając pusty obszar po usunięciu gałki ocznej.
- Zabezpieczają oczodół - główną funkcją protez oka jest zapewnienie stabilizacji oczodołu, zapobiegając jego kurczeniu się i deformacjom twarzy.
Epiprotezy
- Stosowane przy częściowej utracie oka - epiprotezy są wykorzystywane najczęściej u pacjentów, którzy stracili część gałki ocznej lub mają gałkę oczną w zaniku, ale nie ma konieczności jej usunięcia. Mogą być również nakładane na implant.
- Nakładane na istniejącą gałkę oczną - epiproteza jest nakładana przez pacjenta samodzielnie na zniekształconą gałkę oczną, która jest niewykształcona, w zaniku lub po ewisceracji.
- Możliwość większej ruchomości - epiprotezy mogą zapewnić większą ruchomość względem gałki ocznej niż protezy oka, ponieważ są nakładane na istniejącą strukturę lub implant.
Ostateczny wybór między protezą a epiprotezą zależy od indywidualnej sytuacji pacjenta oraz potrzeb i zaleceń lekarza. Oba rodzaje protez mają na celu nie tylko przywrócenie naturalnego wyglądu oka, ale także zapewnienie stabilności oczodołu i poprawę jakości życia pacjenta.
Protezy oka – materiały
Protezy ze szkła
Protezy szklane charakteryzują się wyjątkową gładkością, co sprzyja współpracy z płynem łzowym i ułatwia zamykanie powiek. Szkło jest także stosunkowo dobrze tolerowane przez organizm, co czyni je odpowiednim wyborem dla większości pacjentów, w tym alergików. Ich naturalny błysk skutecznie imituje zdrowe oko. Niemniej jednak, szklane protezy są podatne na uszkodzenia oraz nie są idealnie dopasowane do oczodołu, co może wpływać na ich trwałość i komfort noszenia.
Protezy akrylowe
Protezy akrylowe są wytrzymalsze od szklanych i łatwiej je dopasować do oczodołu pacjenta. Jednak ich powierzchnia nie jest tak gładka, co może utrudniać zamykanie powiek i powodować dyskomfort. Ponadto, mogą one matowieć lub żółknąć z czasem, a niektórzy pacjenci mogą reagować alergicznie na materiał akrylowy. Pomimo tych wad, protezy te są trwalsze, a tworzywo sztuczne można dostosować do indywidualnych potrzeb pacjenta poprzez modyfikację. Protezy akrylowe są również lżejsze od szklanych i przyjmują temperaturę ciała, co zwiększa komfort noszenia.
Proteza oka 3D
Protezy oka drukowane 3D stanowią rewolucję w dziedzinie protetyki okulistycznej. Dzięki precyzyjnemu skanowaniu oczodołu i dokładnemu dopasowaniu do indywidualnych potrzeb pacjenta, protezy te są idealnie zgodne z jego anatomią. Wykonane z hipoalergicznego polimeru, zapewniają one wysoki komfort noszenia i nie matowieją z czasem. Ich gładka powierzchnia i naturalny błysk sprawiają, że są one niemal nie do odróżnienia od zdrowego oka. Dzięki tej technologii, pacjenci mogą cieszyć się protezą, która doskonale imituje ich naturalne oko, przy zachowaniu wygody i trwałości.
W zależności od indywidualnych potrzeb pacjenta oraz oceny specjalisty, wybór odpowiedniej protezy oka może być kluczowy dla uzyskania najlepszego efektu estetycznego i komfortu noszenia.
Bibliografia:
- https://www.przegladokulistyczny.pl/protezowanie_oczodou
- https://www.yournexteye.com/blog/zalety-i-wady-roznych-protez-oka-w-zaleznosci-od-materialu
- https://en.wikipedia.org/wiki/Ocular_prosthesis
Absolwentka Politechniki Wrocławskiej na kierunku Optometria oraz wielu kursów branżowych. Specjalizuje się w badaniu refrakcji wzroku oraz kontaktologii, czyli dobieraniu soczewek kontaktowych miękkich. Od ponad 10 lat pracuje w branży związanej z korekcją wzroku jako optometrysta pracujący w gabinecie. Pomaga pacjentom przeprowadzając badania wad refrakcji, dobierając okulary oraz soczewki kontaktowe.
