Czy można mieć dwie wady wzroku jednocześnie? Np. astygmatyzm i krótkowzroczność?

Wady wzroku są problemem, z którym zmaga się coraz większa liczba osób na całym świecie. W dobie postępującej cyfryzacji oraz długotrwałego korzystania z ekranów komputerów i smartfonów, różnorodne zaburzenia widzenia stają się coraz bardziej powszechne. W tym kontekście często pojawia się pytanie: czy możliwe jest występowanie więcej niż jednej wady wzroku jednocześnie? Przykładowo, czy osoba może mieć jednocześnie astygmatyzm i krótkowzroczność lub dalekowzroczność? W niniejszym artykule postaramy się wyczerpująco odpowiedzieć na to pytanie, analizując zarówno teoretyczne, jak i praktyczne aspekty związane z występowaniem wielu wad wzroku u jednej osoby.

Najważniejsze informacje:

• Czym są wady wzroku?
• Jak powstają wady wzroku?
• Czy możliwe jest występowanie dwóch wad wzroku jednocześnie?
  • Astygmatyzm i krótkowzroczność lub dalekowzroczność
  • Krótkowzroczność i dalekowzroczność
• Jakie są objawy dwóch wad wzroku jednocześnie?
• Jak korygować dwie wady wzroku jednocześnie?
  • Korekcja okularowa
  • Soczewki kontaktowe

Czym są wady wzroku?

Zanim przejdziemy do analizy, czy możliwe jest współwystępowanie dwóch wad wzroku, warto zrozumieć, czym one właściwie są. 

Wady wzroku to zaburzenia refrakcji, które wynikają z nieprawidłowego załamywania promieni świetlnych przez oko. W prawidłowych warunkach promienie te skupiają się na siatkówce, co pozwala na wyraźne widzenie obrazów. Jeśli promienie te nie są prawidłowo skupiane, dochodzi do rozmycia obrazu, co skutkuje pojawieniem się wady wzroku.

Do najczęstszych wad wzroku należą:

• Krótkowzroczność (myopia) - charakteryzuje się trudnościami w wyraźnym widzeniu obiektów oddalonych.
• Dalekowzroczność (hyperopia) - objawia się problemami z widzeniem bliskich obiektów.
• Astygmatyzm (niezborność) - polega na zniekształceniu obrazu na skutek nierównomiernego załamywania promieni świetlnych przez rogówkę lub soczewkę.
   

Jak powstają wady wzroku?

Wady wzroku powstają na skutek różnych czynników, które wpływają na załamywanie światła przez układ optyczny oka. Krótkowzroczność i dalekowzroczność wynikają z nieprawidłowej długości gałki ocznej lub niewłaściwej krzywizny rogówki lub soczewki. W przypadku krótkowzroczności gałka oczna jest zbyt długa, co powoduje, że promienie świetlne skupiają się przed siatkówką. W dalekowzroczności sytuacja jest odwrotna – gałka oczna jest zbyt krótka, a promienie skupiają się za siatkówką.

Astygmatyzm natomiast jest wynikiem nieregularnego kształtu rogówki lub soczewki oka. Zamiast idealnie okrągłego kształtu, rogówka lub soczewka może mieć kształt eliptyczny, co prowadzi do zaburzeń w załamywaniu światła. W rezultacie, prowadzi to do powstawania kilku punktów ogniskowania na siatkówce, zamiast jednego. Skutkuje to zniekształconym, nieostrym obrazem.

Czy możliwe jest występowanie dwóch wad wzroku jednocześnie?

Wbrew powszechnemu przekonaniu, wady wzroku nie są od siebie niezależne. Możliwe jest, że jedna osoba będzie cierpieć na kilka wad wzroku jednocześnie, na przykład na astygmatyzm i krótkowzroczność. W rzeczywistości, takie połączenie jest dość powszechne.
 

Astygmatyzm i krótkowzroczność lub dalekowzroczność

Astygmatyzm i krótkowzroczność (lub analogicznie - dalekowzroczność) mogą współistnieć, ponieważ dotyczą różnych aspektów struktury oka. Krótkowzroczność jest związana z długością gałki ocznej, która jest zbyt wydłużona. Z kolei astygmatyzm wynika z nieregularności w kształcie rogówki lub soczewki. W praktyce oznacza to, że ktoś może mieć oko wydłużone (krótkowzroczność), ale jednocześnie z nieregularnie zakrzywioną rogówką (astygmatyzm). W takim przypadku oba problemy będą wpływać na jakość widzenia tej osoby, co może prowadzić do bardziej złożonych objawów.
 

Krótkowzroczność i dalekowzroczność

Inaczej wygląda sprawa z współwystępowaniem krótko- i dalekowzroczności. Chociaż teoretycznie możliwe jest posiadanie obu tych wad, nie zdarza się, aby występowały one w jednym oku. Oko, które jest zbyt długie (powodując krótkowzroczność), nie będzie jednocześnie zbyt krótkie (co prowadziłoby do dalekowzroczności). Jednak możliwe jest, aby jedna osoba miała jedno oko krótkowzroczne, a drugie dalekowzroczne. Mówimy wówczas o różnowzroczności. Taka kombinacja może być trudna do skorygowania, ponieważ każde oko wymaga zupełnie innej i bardzo rozbieżnej wartości korekcji.
 

Jakie są objawy dwóch wad wzroku jednocześnie?

Współwystępowanie astygmatyzmu z krótkowzrocznością lub dalekowzrocznością może objawiać się szeregiem charakterystycznych symptomów. Osoba z taką kombinacją wad refrakcji może doświadczać:

• Rozmycia obrazu zarówno przy patrzeniu na obiekty bliskie, jak i dalekie.
• Częstych bólów głowy, szczególnie podczas intensywnego korzystania z wzroku, np. przy czytaniu lub pracy przy komputerze.
• Zmęczenia oczu, pieczenia, uczucia piasku pod powiekami.
• Trudności z oceną odległości i kształtów obiektów, co może prowadzić do problemów z koordynacją ruchową.

Jak korygować dwie wady wzroku jednocześnie?

Istnieje kilka metod korekcji, które mogą być stosowane w przypadku współwystępowania kilku zaburzeń widzenia:
 

Korekcja okularowa

Okulary korekcyjne to najbardziej tradycyjna i powszechnie stosowana metoda korekcji wad wzroku. 

W przypadku współwystępowania astygmatyzmu i krótkowzroczności lub dalekowzroczności, okulary są wyposażone w soczewki, które jednocześnie korygują obie wady. Soczewki cylindryczne mają na celu korekcję astygmatyzmu poprzez kompensację nieregularnego kształtu rogówki, co pozwala na prawidłowe skupienie światła na siatkówce. Z kolei soczewki sferyczne korygują krótkowzroczność lub dalekowzroczność, w zależności od mocy - plus lub minus. Dzięki połączeniu tych dwóch typów soczewek w jednej - sferocylindrycznej, możliwe jest uzyskanie pełnej korekcji, co przekłada się na wyraźne i komfortowe widzenie.
 

Soczewki kontaktowe

Soczewki kontaktowe stanowią nowoczesną i wygodną alternatywę dla okularów, szczególnie dla osób aktywnych fizycznie lub preferujących dyskretną korekcję wzroku. 

W przypadku współwystępowania astygmatyzmu z krótkowzrocznością lub dalekowzrocznością, stosuje się specjalne soczewki toryczne. Soczewki toryczne różnią się od standardowych soczewek sferycznych tym, że mają zmienną moc refrakcyjną w różnych osiach. Dzięki temu są w stanie korygować nieregularny kształt rogówki, charakterystyczny dla astygmatyzmu, jednocześnie poprawiając widzenie z daleka lub bliska. Toryczne soczewki kontaktowe muszą być odpowiednio dobrane przez specjalistę - okulistę lub optometrystę, ponieważ wymagają dokładnego dopasowania zarówno pod względem mocy sferycznej, cylindrycznej, jak i osi cylindra. Ważne jest również, aby soczewki te były dobrze dopasowane do oka użytkownika pod względem jego anatomii. Zapewnia to stabilność widzenia i zapobiega rotacji soczewki, co mogłoby prowadzić do pogorszenia jakości widzenia.

Bibliografia:

1. https://breyephysicians.com/blog/is-it-possible-to-have-both-hyperopia-and-myopia
2. https://www.barraquer.com/en/news/can-you-have-myopia-and-hyperopia-at-the-same-time
3. https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/24224-refractive-errors