Na czym polega refrakcyjna wymiana soczewki?

Refrakcyjna wymiana soczewki, znana także jako RLE (ang. Refractive Lens Exchange), to nowoczesna procedura chirurgiczna stosowana w celu korygowania wad wzroku i poprawy ostrości widzenia. Procedura ta może być wykorzystywana u osób z wadami refrakcji, takimi jak krótkowzroczność, dalekowzroczność, astygmatyzm oraz u prezbiopów. Wprowadzenie soczewki wewnątrzgałkowej umożliwia pacjentom poprawę widzenia na różne odległości oraz uniezależnienie się od noszenia okularów i soczewek kontaktowych. Dowiedz się na czym polega refrakcyjna wymiana soczewki!

Najważniejsze informacje:

• Refrakcyjna wymiana soczewki - czym jest?
• Kto może poddać się refrakcyjnej wymianie soczewki?
• Refrakcyjna wymiana soczewki - przeciwwskazania
• Kwalifikacja do refrakcyjnej wymiany soczewki
• Rodzaje soczewek do refrakcyjnej wymiany soczewki
• Jak przebiega refrakcyjna wymiana soczewki wewnątrzgałkowej?
• Refrakcyjna wymiana soczewki - efekty
• Zalecenia po zabiegu refrakcyjnej wymiany soczewek

Refrakcyjna wymiana soczewki - czym jest?

Refrakcyjna wymiana soczewki (RLE) to procedura chirurgiczna, która polega na usunięciu naturalnej soczewki oka i zastąpieniu jej soczewką wewnątrzgałkową (IOL). Soczewka IOL działa jak naturalna soczewka oka, załamując światło wpadające do oka i umożliwiając prawidłowe skupienie się na siatkówce, co przekłada się na wyraźne widzenie. Różnica między soczewką IOL a soczewką kontaktową czy okularową polega na tym, że soczewka IOL jest trwale wszczepiana do oka.  

Procedura refrakcyjnej wymiany soczewki jest alternatywą dla operacji laserowych, takich jak LASIK i PRK, które zmieniają kształt rogówki w celu korekcji wady wzroku, a także do wszczepienia soczewki fakijnej. Niektórzy pacjenci nie są odpowiednimi kandydatami ze względu na duże wady refrakcji lub inne problemy zdrowotne oka, dlatego RLE może być dla nich lepszą opcją.

Sam zabieg RLE polega na chirurgicznym usunięciu naturalnej soczewki oka, która jest nieefektywna lub powoduje problemy z widzeniem, a następnie zastąpieniu jej sztuczną soczewką wewnątrzgałkową. Soczewka ta może być dobrana indywidualnie do potrzeb pacjenta, umożliwiając redukcję wady wzroku do dali, bliska lub obu odległości. 

RLE różni się od klasycznej operacji zaćmy tym, że wykonywany jest u pacjentów z przezierną soczewką lub nieznacznym zmętnieniem, które nie wpływa na widzenie. Dzięki temu, że sztuczna soczewka nie ulega procesom starzenia, nie rozwija się w niej zaćma, przez co pacjenci mogą permanentnie korzystać z dobrego wzroku, bez żadnych ograniczeń. 

Kto może poddać się refrakcyjnej wymianie soczewki?

Kandydaci do refrakcyjnej wymiany soczewki obejmują trzy główne grupy pacjentów:

1. Osoby z wysokimi wadami refrakcji
Pacjenci z dużymi wadami refrakcji, takimi jak znaczna krótkowzroczność lub nadwzroczność, które nie kwalifikują się do laserowej korekcji wzroku lub implantacji soczewki fakijnej. W tych przypadkach, gdy występuje nieprawidłowa anatomia oka lub zmiany w soczewce, RLE może być preferowaną opcją.

2. Pacjenci z starczowzrocznością
Osoby cierpiące na starczowzroczność, której towarzyszy normalna anatomia oka i przezroczysta soczewka. Ci pacjenci również mogą korzystać z RLE jako rozwiązania.

3. Pacjenci z kombinacją powyższych scenariuszy
Istnieją również pacjenci, którzy mogą mieć kombinację wysokich wad refrakcji i starczowzroczności, co czyni ich potencjalnymi kandydatami do RLE.
 

Refrakcyjna wymiana soczewki - przeciwwskazania

Refrakcyjna wymiana soczewki może być skutecznym zabiegiem korygującym wady wzroku, jednak istnieją pewne przeciwwskazania, które mogą wykluczyć pacjenta z możliwości przeprowadzenia tej procedury:

• Schorzenia oczu - współistniejące choroby oczu, takie jak związane z wiekiem zwyrodnienie plamki żółtej, zaawansowane choroby rogówki, retinopatia cukrzycowa oraz czynniki ryzyka odwarstwienia siatkówki, mogą negatywnie wpłynąć na jakość widzenia po zabiegu RLE. Te schorzenia mogą prowadzić do pogorszenia widzenia pooperacyjnego.
   
• Choroby psychiczne i neurodegeneracyjne - choroby psychiczne, demencja starcza oraz choroby neurodegeneracyjne, takie jak choroba Parkinsona i choroba Alzheimera, stanowią przeciwwskazanie do RLE ze względu na wpływ tych schorzeń na zdolność pacjenta do zrozumienia i przestrzegania zaleceń przed i po operacji.
   

Kwalifikacja do refrakcyjnej wymiany soczewki

Przed przeprowadzeniem zabiegu refrakcyjnej wymiany soczewki niezbędne jest przeprowadzenie szczegółowego badania kwalifikacyjnego. Podczas tego procesu lekarz okulista i optometrysta analizują wszystkie parametry oka pacjenta, uwzględniając jego potrzeby i oczekiwania. Kluczowym elementem jest także dokładny wywiad z pacjentem, obejmujący m.in. aktywności zawodowe, sportowe oraz zainteresowania, które mogą wpłynąć na wybór odpowiedniej soczewki.

W ramach kwalifikacji do zabiegu wykonywane są różnorodne badania i procedury diagnostyczne, takie jak komputerowe badanie wzroku, keratometria, pachymetria, tonometria, badanie optometryczne, ocena ostrości wzroku, dominacja oka oraz badania dotyczące prezbiopii i związanej z nią tolerancji różnych rozwiązań. Dodatkowo, wykorzystuje się zaawansowane techniki, takie jak m.in. tomografia oka i zdjęcie dna oka. Wszystkie te badania mają na celu dokładne określenie stanu zdrowia oka oraz potrzeb pacjenta, aby zapewnić mu jak najlepsze efekty po przeprowadzeniu zabiegu refrakcyjnej wymiany soczewki.
 

Rodzaje soczewek do refrakcyjnej wymiany soczewki

Podczas refrakcyjnej wymiany soczewki, lekarze mają do wyboru kilka rodzajów sztucznych soczewek wewnątrzgałkowych, z których każdy ma swoje unikalne cechy i korzyści dla pacjenta:

• Soczewki jednoogniskowe sferyczne zapewniają dobre widzenie tylko na jedną odległość, czy to do dali, czy do bliży.
   
• Soczewki jednoogniskowe asferyczne umożliwiają widzenie na wybranej odległości, z dodatkową poprawą wrażliwości na kontrast.
   
• Soczewki jednoogniskowe asferyczne toryczne umożliwiają widzenie na określoną odległość oraz korygują astygmatyzm rogówkowy.
   
• Soczewki wieloogniskowe pozwalają pacjentom na uzyskanie ostrości wzroku w różnych zakresach, takich jak do dali, bliży i odległości pośrednie.
   
• Soczewki o wydłużonej ogniskowej (EDOF) łączą cechy soczewek jedno- i wieloogniskowych, umożliwiając ostrość widzenia w różnych zakresach. Mogą być dyfrakcyjne, refrakcyjne bez modyfikacji sferycznych lub refrakcyjne z modyfikacjami sferycznymi.

Wybór odpowiedniej soczewki zależy od wielu czynników, takich jak styl życia, rodzaj wykonywanej pracy czy zainteresowania pacjenta. Dlatego też, dokładna konsultacja z lekarzem przed zabiegiem jest kluczowa, aby dobrać soczewkę idealnie pasującą do potrzeb i oczekiwań każdego pacjenta.
 

Jak przebiega refrakcyjna wymiana soczewki wewnątrzgałkowej?

W pierwszej kolejności aplikowane są krople znieczulające na powierzchnię oka, co zapewnia komfort i minimalizuje doznania bólowe. Następnie wykonywane jest małe nacięcie w oku w miejscu styku twardówki i rogówki. Kolejnym krokiem jest użycie narzędzia do rozbicia i usunięcia naturalnej soczewki oka poprzez technikę fakoemulsyfikacji. W tym procesie soczewka jest rozdrabniana na małe kawałki, które następnie są usuwane. Po usunięciu starej soczewki, nowa soczewka wewnątrzgałkowa jest wprowadzana przez to samo nacięcie i umieszczana w torebce soczewki. Nacięcie jest na tyle małe, że nie wymaga szwów. Na zakończenie, na oko pacjenta nakładany jest specjalny płatek chroniący przed czynnikami zewnętrznymi.

Zabieg trwa zwykle od 15 do 30 minut i jest bezpieczny oraz nie obciąża organizmu pacjenta. Pacjent jest obudzony i świadomy. Po operacji pacjent może wrócić do domu. Drugie oko jest operowane w odstępie około 14 dni od pierwszego zabiegu, aby zapewnić odpowiedni czas rekonwalescencji.

Refrakcyjna wymiana soczewek jest skuteczną i minimalnie inwazyjną procedurą, która zapewnia pacjentowi trwałe korzyści bez konieczności powtarzających się zabiegów.

Refrakcyjna wymiana soczewki - efekty

Po refrakcyjnej wymianie soczewki, widzenie zazwyczaj poprawia się stopniowo przez kilka dni. Natomiast ostateczny efekt można ocenić dopiero po operacji obu oczu, kiedy widzenie obuoczne ustabilizuje się. Bezpośrednio po operacji, oko jest zasłonięte opatrunkiem, który usuwany jest na wizycie kontrolnej następnego dnia. W trakcie gojenia mogą pojawić się przejściowe skutki uboczne, takie jak podwójne widzenie, uczucie piasku w oczach, przekrwione oczy czy łzawienie.

Większość pacjentów po tej procedurze nie musi nosić okularów, chociaż w niektórych przypadkach, w zależności od wybranej soczewki, mogą być one dalej potrzebne do niektórych czynności. 

Po rekonwalescencji mogą wystąpić wizualne skutki uboczne, takie jak aureole lub odblaski wokół świateł, zwłaszcza nocą. Efekty te występują częściej w przypadku wieloogniskowych soczewek IOL w porównaniu z jednoogniskowymi soczewkami IOL i zazwyczaj zmniejszają się z czasem. 
 

Zalecenia po zabiegu refrakcyjnej wymiany soczewek

Po refrakcyjnej wymianie soczewki istotne jest przestrzeganie zaleceń specjalisty w okresie rekonwalescencji. Pacjent powinien unikać dźwigania oraz schylania się, korzystać z pomocy bliskich osób, a także regularnie stosować przepisane krople do oczu. Należy unikać pocierania oczu, kąpieli w basenie oraz intensywnego wysiłku fizycznego. Zaleca się noszenie okularów przeciwsłonecznych z filtrem UV i unikanie zanieczyszczeń. Ważne jest uczestnictwo w kontrolach lekarskich i zgłaszanie niepokojących objawów specjaliście.

Bibliografia:

1. https://my.clevelandclinic.org/health/treatments/24840-refractive-lens-exchange
2. https://www.reviewofophthalmology.com/article/a-review-of-refractive-lens-exchange
3. https://www.bettervisionguide.com/refractive-iols-rle/ 
4. Szaflik J, Izdebska J, Grabska-Liberek I, et al. Guidelines of the Polish Ophthalmological Society on refractive lens exchange. Klinika Oczna / Acta Ophthalmologica Polonica. 2022;124(4):179-188. doi:10.5114/ko.2022.122330