Centralna retinopatia surowicza – na czym polega?

Centralna retinopatia surowicza powoduje okresowy spadek ostrości widzenia. Jest to dość tajemnicza choroba, której etiologia pozostaje jak na razie niejasna. Istnieje kilka hipotez tłumaczących to zjawisko. Sprawdźmy zatem na czym właściwie to polega. Czy znajdujesz się w grupie osób o podwyższonym ryzyku zachorowania na centralną retinopatię surowiczą? Dowiesz się z naszego artykule!

Wszystko, co trzeba wiedzieć o centralnej retinopatii surowiczej:

• Centralna retinopatia surowicza – co to jest?
• Różne postaci centralnej retinopatii surowiczej
• Objawy centralnej retinopatii surowiczej
• Przyczyny centralnej retinopatii surowiczej
• Centralna retinopatia surowicza – czynniki ryzyka
• Kto najczęściej choruje na centralną retinopatię surowiczą?
• Diagnostyka centralnej retinopatii surowiczej
• Leczenie centralnej retinopatii surowiczej
• Zapobieganie centralnej retinopatii surowiczej

Centralna retinopatia surowicza – co to jest?

Dla centralnej retinopatii surowiczej lekarze stosują skrót CRS. W literaturze fachowej można spotkać też termin centralna surowicza chorioretinopatia (CSCR). Istota tej choroby polega na zbieraniu się pod siatkówką płynu surowiczego. Przedostaje się on z naczyń krwionośnych w warstwie naczyniówkowej (choriokapilar), przez warstwę nabłonka barwnikowego siatkówki do przestrzeni podsiatkówkowej.

Centralna retinopatia surowicza jako skutek tego patologicznego mechanizmu, prowadzi do lokalnego odwarstwienia siatkówki od nabłonka barwnikowego siatkówki, czyli od plamki żółtej, która ma fundamentalne znaczenie dla sprawności wzroku. To rozwarstwienie struktur wewnątrz gałki ocznej jest przyczyną problemów z widzeniem. Zaburzenia są czasowe i mogą trwać jeden lub kilka miesięcy, po czym wzrok wraca do normy. W niektórych przypadkach problem przedłuża się na całe lata.

Różne postaci centralnej retinopatii surowiczej

Centralna retinopatia surowicza może występować w różnych postaciach. Nie rozpoznano jak dotąd od czego to zależy. Medycyna rozróżnia kilka rodzajów schorzenia. Może mieć ona postać wysiękową idiopatyczną lub obustronną wieloogniskową. Czasem okuliści diagnozują również:

• ograniczone odklejenie siatkówki
• pęcherzowe odwarstwienia siatkówki
• odwarstwienia nabłonka barwnikowego
• wieloogniskową tylną epiteliopatię barwnikową

Objawy centralnej retinopatii surowiczej

Objawami centralnej retinopatii surowiczej jest szereg zaburzeń widzenia, najczęściej w jednym oku, które mogą występować z różnym nasileniem. Niepokojącym sygnałem jest nagłe pojawienie się istotnej wady wzroku w skali 1 dioptrii. Pacjenci, u których zdiagnozowano centralną retinopatię surowiczą, zmagali się z:

• pogorszeniem ostrości widzenia
• zamgleniem
• mniej wyraźnym postrzeganiem kolorów
• mroczkami
• nieprawidłowościami w postrzeganiu kontrastu
• zniekształceniami
• zaburzeniami w postrzeganiu wielkości obserwowanych obiektów (tzw. mikropsje)
• nieprawidłowościami widzenia kształtów przedmiotów (metamorfopsje)

Trzeba zwrócić uwagę, że objawy centralnej retinopatii surowiczej mogą pozostać długo niezauważone. Gdy schorzenie dotyka jedno oko, niedostatki w ostrości widzenia rekompensuje drugie – zdrowe oko. Zwróć uwagę na czym polega mroczek centralny.

Przyczyny centralnej retinopatii surowiczej

Istnieje kilka istotnych przyczyn centralnej retinopatii surowiczej. Bezpośrednio winna jest zbyt duża przepuszczalność naczyń i zwiększone ciśnienie hydrostatyczne w obszarach naczyniówki. Powodem takiego stanu mogą być:

• nadciśnienie tętnicze
• spożywanie nadmiernych ilości alkoholu
• palenie papierosów
• niektóre choroby układu odpornościowego (toczeń rumieniowaty układowy)
• infekcja bakteryjna helicobacter pylori
• wysoki poziom stresu i związane z nim uwalnianie kortyzolu
• zaburzenia snu
• choroba Cushinga
• hormonalne guzy przysadki
• gruczolak nadnerczy

Interesującą zależnością, na którą warto zwrócić uwagę, jest większe prawdopodobieństwo pojawienia się centralnej retinopatii surowiczej u ciężarnych. Wynika to z faktu podwyższonego stężenia kortyzolu.

Centralna retinopatia surowicza – czynniki ryzyka

W przypadku centralnej retinopatii surowiczej istnieją przesłanki, by wiązać zwiększone ryzyko rozwoju schorzenia z:

• zażywaniem antydepresantów i leków o działaniu uspokajającym
• przyjmowaniem leków z grupy kortykosteroidów

Kto najczęściej choruje na centralną retinopatię surowiczą?

Centralna retinopatia surowicza wciąż pozostaje dla specjalistów w dużym stopniu niewyjaśniona. Diagnozowana jest najczęściej u mężczyzn młodych lub w średnim wieku (między 20. a 50. rokiem życia). Z reguły mechanizm odwarstwienia siatkówki następuje w jednym oku.

Diagnostyka centralnej retinopatii surowiczej

Diagnostyka centralnej retinopatii surowiczej opiera się na szeregu badań przeprowadzanych przez okulistę. Pierwszą istotną wskazówką w rozpoznaniu nieprawidłowości, zanim jeszcze trafisz do lekarza, może być test Amslera, który każdy może zrobić samodzielnie w domu. Jego dodatni wynik może świadczyć o rozwoju schorzenia. Jedna z podstawowych metod diagnostyki chorób okulistycznych – badanie dna oka – pozwala dostrzec pierwsze niepokojące zmiany w strukturze oka.

Pacjent z podejrzeniem centralnej retinopatii surowiczej będzie skierowany na optyczną koherentną tomografię (OCT), aby uzyskać wizualizację płynu obecnego pod siatkówką. Kolejnym ważnym badaniem jest angiografia fluoresceinowa (AF), która pomaga zidentyfikować miejsca wycieku płynu z naczyń krwionośnych.

Leczenie centralnej retinopatii surowiczej

Centralna retinopatia surowicza charakteryzuje się skłonnością do samoograniczenia. To oznacza, że dominująca większość przypadków choroby (około 80%) samoistnie ustępuje, choć istnieje jednocześnie tendencja do nawrotów. Czasem proces zanikania objawów choroby trwa bardzo długo – wiele miesięcy lub lat. W tym czasie konieczne jest podjęcie leczenia centralnej retinopatii surowiczej.

Terapia centralnej retinopatii surowiczej polega m.in. na przeprowadzeniu zabiegu laserokoagulacji, to jednak jest możliwe tylko w sytuacji, gdy przeciek nie dosięga do centralnej części siatkówki.

Leczenie centralnej retinopatii surowiczej wykorzystuje środki farmakologiczne. Pacjent otrzymuje syntetyczne hormony kory nadnercza, które wykazują m.in. właściwości przeciwzapalne. Obniżenie poziomu kortyzolu pomaga w szybszym wchłonięciu się płynu.

Pozostałe sposoby leczenia centralnej retinopatii surowiczej to laseroterapia w kilku technikach, która pozwala zamknąć miejsca wycieku płynu. Stosowana jest w przypadku schorzenia przewlekłego lub nawracającego. Skuteczną terapią są także iniekcje doszklistkowe o działaniu obkurczającym naczynia krwionośne i przyspieszającym redukcję wysięku.

Zapobieganie centralnej retinopatii surowiczej

Zapobieganie centralnej retinopatii surowiczej odnosi się w ogóle do dbałości o zdrowy styl życia. Mówimy tu przede wszystkim o zminimalizowaniu czynników ryzyka centralnej retinopatii surowiczej. Dlatego, jeśli chcesz uniknąć opisanej choroby, trzymaj się następujących zasad:

• kontroluj ciśnienie tętnicze (i w razie nieprawidłowości podejmij leczenie)
• unikaj stresu i używek
• nie zażywaj środków uspokajających bez konsultacji z lekarzem
• zbadaj czy nie jesteś chory na gruczolaka nadnerczy, chorobę Cushinga lub inne powiązane schorzenia
• nie stosuj steroidów ani leków, o niepotwierdzonej skuteczności w leczeniu CRS (luteina, krople do oczu)

Osoby, które przeszły leczenie centralnej retinopatii surowiczej powinny badać wzrok, ze względu na ryzyko nawrotu choroby. Dlatego bezwzględnie trzymaj się zaleceń lekarza i kontroluj kondycję oczu zgodnie z wytycznymi.
 
 

Bibliografia

1. B. Liu, T. Deng, J. Zhang, Risk factors for central serous chorioretinopathy: a systematic review and meta-analysis [w:] Retina 2016 Jan;36(1)
2. N.Baran, V. Gürlü, H. Esgin, Long-term macular function in eyes with central serous chorioretinopathy [w:] Clinical & Experimental Ophthalmology 2005 Aug;33(4)
3. S. Yoneyama, A. Fukui, Y. Sakurada, N. Terao, T. Shijo i inni, Distinct characteristics of central serous chorioretinopathy according to gender [w:] Nature 10565/2022.
4. N. Skuza, P. Jurowski, Centralna retinopatia surowicza – współczesne metody terapeutyczne [w:] Okulistyka po dyplomie 2020/04