Badanie czasu przerwania filmu łzowego
Czas przerwania filmu łzowego (TBUT) to kluczowy parametr oceniający stabilność filmu łzowego i jego zdolność do ochrony powierzchni oka. Jego skrócenie może wskazywać na zespół suchego oka i inne zaburzenia nawilżania powierzchni oka. W niniejszym wpisie omówimy znaczenie TBUT, metody jego badania oraz interpretację wyników.
Najważniejsze informacje:
- Czym jest czas przerwania filmu łzowego?
- Znaczenie filmu łzowego i jego stabilności
- Wskazania do wykonania badania czasu przerwania filmu łzowego
- Metody pomiaru czasu przerwania filmu łzowego
- Normy i interpretacja wyników badania czasu przerwania filmu łzowego
- Wskaźnik ochrony powierzchni oka
- Przygotowanie do badania TBUT
- Możliwe powikłania po badaniu
- Znaczenie TBUT w diagnostyce zespołu suchego oka
Czym jest czas przerwania filmu łzowego?
Czas przerwania filmu łzowego (ang. Tear Break-Up Time, TBUT) to kluczowy parametr diagnostyczny oceniający stabilność filmu łzowego. Jego pomiar polega na określeniu czasu, jaki upływa od momentu ostatniego mrugnięcia do pojawienia się pierwszej suchej plamy na rogówce. TBUT jest szeroko stosowany w diagnostyce zespołu suchego oka oraz innych zaburzeń powierzchni oka.
Znaczenie filmu łzowego i jego stabilności
Film łzowy pełni istotne funkcje w ochronie i nawilżeniu powierzchni oka. Składa się z trzech warstw:
- Warstwa lipidowa – wytwarzana przez gruczoły Meiboma, zapobiega parowaniu łez.
- Warstwa wodna – produkowana przez gruczoły łzowe, odpowiada za nawilżenie oka.
- Warstwa mucynowa – tworzona przez komórki kubkowe spojówki, zapewnia równomierne rozprowadzenie filmu łzowego.
Zaburzenia którejkolwiek z tych warstw mogą prowadzić do niestabilności filmu łzowego i skrócenia TBUT, co jest jednym z głównych mechanizmów zespołu suchego oka.
Wskazania do wykonania badania czasu przerwania filmu łzowego
Badanie czasu przerwania filmu łzowego przeprowadza się w przypadku:
- zespołu suchego oka,
- zaburzeń nawilżania powierzchni oka,
- przewlekłego dyskomfortu oczu,
- diagnostyki syndromu widzenia komputerowego,
- przewlekłego stosowania soczewek kontaktowych,
- chorób neurologicznych, takich jak choroba Parkinsona,
- oceny skuteczności leczenia preparatami nawilżającymi.
Metody pomiaru czasu przerwania filmu łzowego
Wyróżnia się dwie podstawowe metody badania czasu przerwania filmu łzowego:
Inwazyjna metoda fluoresceinowa (FBUT)
Najczęściej stosowaną metodą jest badanie z wykorzystaniem barwnika, jakim jest fluoresceina (Fluorescein Break-Up Time, FBUT). Procedura polega na:
- Zakropleniu do oka pacjenta kropli z fluoresceiną lub naniesieniu jej na powierzchnię oka za pomocą paska fluoresceinowego zwilżonego roztworem soli fizjologicznej.
- Badaniu oka pod lampą szczelinową z filtrem kobaltowym.
Pacjent zostaje poproszony o kilkukrotne mrugnięcie, a następnie o powstrzymanie się od kolejnych mrugnięć. Następnie mierzy się czas od ostatniego mrugnięcia do momentu pojawienia się pierwszej suchej plamy na powierzchni rogówki. Aby uzyskać bardziej wiarygodny wynik, pomiar powtarza się, a następnie oblicza się wartość średnią.
Nieinwazyjna metoda (NIBUT)
Nieinwazyjny pomiar czasu przerwania filmu łzowego (Non-Invasive Break-Up Time, NIBUT) polega na wykorzystaniu zaawansowanych urządzeń diagnostycznych, takich jak:
- Oculus Keratograph 5M,
- Tearscope Plus,
- Sirius.
Podczas badania na rogówkę rzutowany jest wzór (np. koncentryczne pierścienie). Pacjent mruga, po czym monitoruje się zniekształcenie wzoru jako wskaźnik przerwania filmu łzowego. Metoda ta pozwala na dokładniejszą ocenę stabilności filmu łzowego, bez wpływu fluoresceiny na jego skład.
Normy i interpretacja wyników badania czasu przerwania filmu łzowego
TBUT >10 s – wynik prawidłowy, wskazuje na stabilny film łzowy.
TBUT <10 s – podejrzenie niestabilności filmu łzowego.
TBUT <5 s – znaczne zaburzenia filmu łzowego, sugerujące zespół suchego oka.
Dodatkowo na podstawie czasu przerwania filmu łzowego można obliczyć wskaźnik ochrony powierzchni oka.
Wskaźnik ochrony powierzchni oka
Aby dokładniej ocenić stabilność filmu łzowego i określić ryzyko suchości oka, stosuje się wskaźnik ochrony powierzchni oka (OPI – Ocular Protection Index). Jest to parametr, który pozwala na bardziej precyzyjną analizę funkcji ochronnej filmu łzowego niż sam TBUT. Jest to stosunek czasu przerwania filmu łzowego (TBUT) do odstępu między mrugnięciami (IBI – Interblink Interval).
OPI = TBUT/ IBI
Gdzie:
TBUT – czas przerwania filmu łzowego, mierzony w sekundach,
IBI – średni odstęp między mrugnięciami, czyli jak długo pacjent pozostawia otwarte oczy między kolejnymi mrugnięciami.
Interpretacja wartości OPI
OPI ≥ 1,0 – film łzowy zapewnia odpowiednią ochronę powierzchni oka, brak istotnego ryzyka suchości.
OPI < 1,0 – istnieje ryzyko przerwania filmu łzowego przed kolejnym mrugnięciem, co oznacza, że powierzchnia oka pozostaje niechroniona, co prowadzi do objawów suchości i dyskomfortu.
Przygotowanie do badania TBUT
- Przed badaniem należy usunąć makijaż,
- Osoby noszące soczewki kontaktowe powinny zdjąć je co najmniej 2 godziny przed testem,
- Należy unikać stosowania kropli do oczu bezpośrednio przed badaniem.
Możliwe powikłania po badaniu
- Przejściowe zaczerwienienie oczu,
- Uczucie ciała obcego w oku,
- Nadmierne łzawienie w wyniku drażnienia fluoresceiną.
Znaczenie TBUT w diagnostyce zespołu suchego oka
Czas przerwania filmu łzowego (TBUT) jest jednym z kluczowych parametrów stosowanych w diagnostyce zespołu suchego oka. Pomaga on ocenić stabilność filmu łzowego oraz określić mechanizm leżący u podstaw choroby. W praktyce klinicznej TBUT jest często wykorzystywany razem z innymi testami diagnostycznymi, takimi jak test Schirmera (oceniający ilościową produkcję łez) oraz pomiar osmolarności łez, który dostarcza informacji o ich składzie i jakości.
TBUT a rodzaje zespołu suchego oka
W zależności od uzyskanego wyniku TBUT, można zróżnicować główne podtypy zespołu suchego oka:
Zespół suchego oka związane z nadmiernym odparowywaniem filmu łzowego
Występuje, gdy film łzowy ulega szybkiemu rozpadowi, co prowadzi do nadmiernej utraty wody z jego powierzchni. Główna przyczyna to dysfunkcja gruczołów Meiboma, które odpowiadają za produkcję lipidowej warstwy łez.
- Skrócony TBUT (≤5 sekund) wskazuje na osłabioną warstwę lipidową, co skutkuje zwiększonym parowaniem łez.
Zespół suchego oka związany z niedoborem warstwy wodnej
Występuje, gdy gruczoły łzowe produkują niewystarczającą ilość wodnej warstwy filmu łzowego. Często związane z chorobami autoimmunologicznymi, np. zespołem Sjögrena, starzeniem się lub przewlekłym stosowaniem niektórych leków.
- TBUT może być prawidłowy lub lekko skrócony, ale pacjent ma obniżoną całkowitą objętość łez.
Zespół suchego oka mieszany
Jest to najczęstsza forma zespołu suchego oka, w której współistnieją zarówno zwiększone parowanie, jak i niedobór wodnej warstwy łez.
- TBUT jest skrócony, ale dodatkowo występują objawy zmniejszonej produkcji łez.
Bibliografia:
- https://en.wikipedia.org/wiki/Tear_break-up_time
- https://www.mp.pl/pacjent/badania_zabiegi/68620,badanie-czasu-przerwania-filmu-lzowego
- https://swisslaser.pl/badania/but-break-up-time/
- https://smartoptometryacademy.com/tear-break-up-time-test-tbut/
- https://podyplomie.pl/okulistyka/35556,suche-oko-a-cyfrowe-zmeczenie-oczu-metody-diagnostyczne-i-terapeutyczne-oraz-wytyczne-postepowania
Absolwentka Politechniki Wrocławskiej na kierunku Optometria oraz wielu kursów branżowych. Specjalizuje się w badaniu refrakcji wzroku oraz kontaktologii, czyli dobieraniu soczewek kontaktowych miękkich. Od ponad 10 lat pracuje w branży związanej z korekcją wzroku jako optometrysta pracujący w gabinecie. Pomaga pacjentom przeprowadzając badania wad refrakcji, dobierając okulary oraz soczewki kontaktowe.
