Budowa oka - z czego się składa ludzki narząd wzroku?

Oko to najwspanialszy i dodatkowo w 100% naturalny aparat fotograficzny z jakim na co dzień obcuje każdy z nas. Dzięki niemu jesteśmy w stanie przyswoić nawet do 80% informacji z otaczającego nas świata. Oczy stanowią także istotny element w niewerbalnym komunikowaniu się, nie bez przyczyny nazywane są przecież zwierciadłem duszy człowieka. Warto zatem dowiedzieć się więcej o budowie oka, by zrozumieć co czyni je tak wyjątkowym organem człowieka.

Tego dowiesz się z naszego artykułu:

• Z czego składa się oko?
  • Błony
• Układ optyczny oka
  • Rogówka
  • Tęczówka
  • Źrenica
  • Soczewka oka
  • Siatkówka
• Ciekawostki o budowie oka

Z czego składa się oko?

Oko ludzkie to bardzo skomplikowany, a przez to niesamowicie potrzebny narząd w organizmie człowieka. Dobrze wiedzieć z czego tak naprawdę zbudowana jest gałka oczna, by docenić jej wyjątkowość.

Błony

• zewnętrzna to błona włóknista, w której skład wchodzi twardówka i jej przednia przezroczysta część, czyli rogówka,
• środkowa błona naczyniowa, w której skład wchodzi ciało rzęskowe i naczyniówka wraz z tęczówką,
• wewnętrzna błona, czyli siatkówka mająca złożoną budowę, w której skład wchodzi warstwa komórek nabłonka barwnikowego, komórki fotoreceptorów (pręciki odpowiedzialne za widzenia nocą i czopki, odpowiedzialne za widzenie w dzień) oraz komórki nerwowe.

Układ optyczny oka

Do układu optycznego oka, czyli elementów, przez które przechodzą załamane promienie świetlne, zaliczamy: rogówkę, ciecz wodnistą, soczewkę i ciało szkliste. Jeżeli mamy do czynienia z okiem miarowym, obraz powstaje ze światła, które wpadło do oka przez źrenicę i zostało odpowiednio skupione, a następnie padło na siatkówkę, skąd poprzez nerw wzrokowy zostanie przekazany dalej, do ośrodków wzrokowych w korze mózgu. W oku niemiarowym promienie spotykają się przed siatkówką lub za nią - mówimy wtedy o krótkowzroczności i dalekowzroczności.

Przyjrzyjmy się teraz poszczególnym elementom naszego oka:

Rogówka

Stanowi ona główną i najważniejszą część układu optycznego. Zapewnia ona około 40 dioptrii mocy optycznej oka, dzięki czemu nawet bez soczewki, (która także skupia światło) jesteśmy w stanie widzieć zarysy przedmiotów. Rogówka jest też bardzo silnie unerwiona, przez co jesteśmy w stanie szybko zareagować w momencie zanieczyszczenia, dotyku lub urazu oka.

Tęczówka

Pełni ona bardzo ważną funkcję, gdyż decyduje o ilości dostarczanego światła do układu optycznego. Przy dużym natężeniu światła chroni nasze oko przed promieniami UV, kurcząc się nawet do 2 mm. Jej zabarwione włókna mięśniowe stanowią wyznacznik indywidualności, nie ma bowiem dwóch identycznych wzorów tęczówki (są różne nawet u bliźniąt jednojajowych). Tęczówka ma w sobie otwór, czyli źrenicę.

Źrenica

Źrenica to otwór, przez który wpada światło do oka. Poprzez zwężanie i rozszerzanie reguluje jego ilość. Bez światła wpuszczonego do oka nie powstałby obraz. Ponadto źrenica pełni funkcję ochronną dla oka, gdyż w przypadku mocnego natężenia światła zwęża się, by zapobiec uszkodzeniu oka przez promienie słoneczne, natomiast w ciemności rozszerza się, by dostarczyć do oka jak największą ilość światła w celu wytworzenia obrazu, czyli lepszego widzenia.

Soczewka oka

Pełni swoje funkcje akomodacyjne w budowie oka za pomocą więzadeł. Dzięki nim może spłaszczać się i uwypuklać. Spłaszczanie się i uwypuklanie soczewki pozwala odpowiednio „dostosować” światło wpadające do oka – tak, by trafiło precyzyjnie na siatkówkę. Dzięki temu ostro widzimy przedmioty znajdujące się obok nas i w oddali - mięśnie soczewki pracują nieustannie, zmieniając fiksację z bliska na dal i odwrotnie.

Siatkówka

Jest swego rodzaju błoną fotograficzną dla człowieka. To na niej skupia się obraz załamany przez rogówkę i soczewkę. Siatkówka zawiera w sobie pręciki odpowiadające za postrzeganie kształtu i ruchu (a także za widzenie zmierzchowe) oraz czopki, dzięki którym rozpoznajemy kolory (oraz widzenie dzienne). Znajduje się tu także plamka ślepa, która jest miejscem zbiegania się włókien nerwowych wychodzących z oka jako nerw wzrokowy.

Ciekawostki o budowie oka

• Ludzkie oko jest tej samej wielkości od urodzenia, nie maleje i nie rośnie z wiekiem.
• Gałka oczna ma średnicę ok. 22-24 mm i waży ok. 7 g.
• Średnia częstotliwość mrugania przez człowieka wynosi 1 raz na około 3 do 6 sekund, w ciągu 365 dni zatem około 5 mln razy.

Bibliografia

1. Niżankowska M.H. Podstawy okulistyki. Wydanie II poprawione i uzupełnione. VOLUMED, Wrocław 2000.
2. https://www.mp.pl/pacjent/okulistyka/zdroweoczy/68655,budowa-narzadu-wzroku [dostęp: 26.06.2022].