Świat daltonistów - czy tylko monochromatyczny?
Daltonizm to kolejna z dość powszechnych wad wzroku. Nie jest ona związana z samą optyką oka, lecz z jego czułością na barwy. Wśród sławnych ludzi dotkniętych daltonizmem są Bill Clinton, Keanu Reeves, Paul Newman i Mark Zuckerberg.
Co to jest daltonizm?
Daltonizm najczęściej jest dysfunkcją wrodzoną (genetyczną) i polega na uszkodzeniu mechanizmu postrzegania kolorów. Problem z rozróżnianiem barw częściej dotyczy mężczyzn. W siatkówce znajdują się pręciki, które pozwalają na postrzeganie kształtów i ruchów. Znajdują się tam także czopki, odpowiadające za widzenie kolorów. Ludzkie oko zawiera 3 rodzaje czopków reagujący na światło: czerwone, zielone i niebieskie.
Daltonistą jest osoba, u której występuje niewystarczająca ilość czopków bądź gdy ich praca jest zaburzona. Znane są w medycynie przypadki, gdy daltonizm jako uszkodzenia czopków odpowiedzialnych za widzenie barw, powstała w konsekwencji chorób oczu. Daltoniści z racji tej niedoskonałości są wykluczeni z niektórych zawodów.
Daltonizm – powiązania z innymi chorobami
Daltonizm może mieć związek z rozwojem niektórych schorzeń. Ryzykiem obciążeni są pacjenci, u których zdiagnozowano:
Do uszkodzenia siatkówki i w rezultacie do daltonizmu może dojść z powodu mechanicznego urazu, np. w wypadku. Degeneracja czopków odpowiedzialnych za widzenie kolorów może nastąpić także w procesie starzenia się oraz jako skutek uboczny niektórych związków psychoaktywnych.
Czy daltonizm oznacza widzenie jak w czarno-białym filmie?
Daltonizm może, ale nie musi oznaczać widzenia pozbawionego kolorów. To zależy od stopnia uszkodzenia czopków.
Daltonizm - rodzaje:
- monochromatyzm – zupełna niezdolność widzenia kolorów na skutek braku ukształtowanych czopków siatkówki. Jest to najrzadziej spotykana odmiana choroby, którą właśnie można porównać do czarno-białego filmu. Nie tylko brak barw jest problemem, ale i nieostrość widzenia, która jest charakterystyczną cechą współwystępującą przy monochromatyzmie.
- dichromatyzm – dotyczy braku któregoś z fotoreceptorów. Wówczas osoba dotknięta tą odmianą daltonizmu nie widzi koloru czerwonego lub zielonego;
- trichromatyzm – to sytuacja, gdy czopki w siatkówce są niejednakowo czułe na odbiór barw. W praktyce oznacza to mniejsze nasycenie jednego z kolorów;
- protanopia –niezdolność rozpoznawania barwy czerwonej (albo nierozróżniania jej z barwą zieloną);
- deuteranopia – odmiana daltonizmu, gdzie występuje niezdolność rozpoznawania barwy zielonej (lub mylenie jej z barwą czerwoną);
- triatanopia – brak zdolności rozpoznawania barwy żółtej i niebieskiej.
Porównaj to z objawami metamorfopsji.
Daltonizm – rozpoznawanie choroby
Daltonizm jest diagnozowany na podstawie wyspecjalizowanych badań wzroku. Służą do tego charakterystyczne kolorowe pseudoizochromatyczne tablice Ishihary. Inny rodzaj badania jest przeprowadzany z użyciem anomaloskopu.
Do rozpoznawania daltonizmu są przeznaczone także testy w postaci kart z grafikami, które składają się z kolorowych kropek. Owe kropki układają się w określony kształt. Prawidłowe widzenie kolorów to rozpoznawanie właściwych kształtów i wzorów.
Daltonizm można diagnozować przy użyciu barwnych przedmiotów (kostek, klocków, żetonów itp.). Badana osoba ma za zadanie posegregować przedmioty według kolorów. To daje odpowiedź na pytanie czy pacjent jest dotknięty daltonizmem.
Daltonizm – jak wygląda codzienne życie?
Daltonizm może powodować wiele trudności w codziennym życiu. Największe zagrożenie wiąże się z sygnalizacją świetlną w ruchu ulicznym. Czy daltonizm uniemożliwia zdobycie prawa jazdy? W polskich przepisach daltonizm nie jest przeciwwskazaniem do wydania prawa jazdy kategorii A i B. Ale gdy chodzi o kierowców zawodowych, którzy posługują się dokumentami kategorii C i D – prawidłowe widzenie kolorów jest wymagane. Daltonizm wyklucza również wykonywanie m.in. zawodu pilota i farmaceuty.
Daltonizm – leczenie
Daltonizm jeszcze niedawno uznawano za dysfunkcję nieuleczalną. Jednak rozwój medycyny i technologii ma dziś dla daltonistów metody wsparcia. Jak dotąd opracowano trzy metody leczenia daltonizmu:
1. soczewki kontaktowe Colorlite
2. terapia chromagenowa
3. terapia genowa
Soczewki kontaktowe Colorlite od firmy Zeiss za pomocą specjalnej kolorowej warstwy korygują zaburzenia widzenia barw. Warstwy zmieniają spektrum przechodzącego przez nie światła i wyzwalają bodźce podobne do tych, które występują u ludzi zdrowych. Dzięki temu daltoniści mogą odróżnić większą ilość kolorów.
Kuracja chromagenowa polega na zmianie natężenia koloru odbieranego przez oko niedominujące. W takim przypadku mózg otrzymuje sprzeczne informacje, które motywują go do intensywniejsze pracy. Dzięki temu osoba dotknięta daltonizmem jest w stanie rozróżnić więcej kolorów.
Terapia genowa polega na wykorzystaniu implantów. Wszczepione do siatkówki prawidłowe geny powodują, że po pewnym czasie oko zaczyna funkcjonować właściwie i prawidłowo rozróżnia kolory.
Absolwentka Politechniki Wrocławskiej na kierunku Optometria oraz wielu kursów branżowych. Specjalizuje się w badaniu refrakcji wzroku oraz kontaktologii, czyli dobieraniu soczewek kontaktowych miękkich. Od ponad 10 lat pracuje w branży związanej z korekcją wzroku jako optometrysta pracujący w gabinecie. Pomaga pacjentom przeprowadzając badania wad refrakcji, dobierając okulary oraz soczewki kontaktowe.
