Rozszerzone źrenice — przyczyny

Rozszerzone źrenice mogą być spowodowane przez działanie wielu czynników np. przebywaniem w ciemnym pomieszczeniu, zażyciem niektórych leków bądź środków psychoaktywnych. Niekiedy emocje sprawiają, że u ludzi są rozszerzone źrenice. Powody są różne, dlatego poznaj najpopularniejsze z nich.

Poszerzone źrenice – przyczyny

Źrenica jest naturalnym otworem w tęczówce oka. Poza tym kontroluje ilość światła, jaka przedostaje się do kolejnych warstw tego narządu. W normalnych warunkach jest okrągła, ale jej centrum może nie odpowiadać dokładnie osi optycznej gałki ocznej. Jest to związane z połączeniem nieco nosowym, ku dołowi od centrum. Czasem dochodzi do pewnych nieprawidłowości, co powoduje rozszerzone źrenice. Przyczyny takiego zachowania mogą być naprawdę różne – niekiedy są związane ze stanem chorobowym, a innym razem są jedynie chwilowe i stanowią zupełnie naturalną reakcję organizmu.

Zaburzona reakcja na światło

Zastanawiasz się, co najczęściej powoduje powiększone źrenice? Przyczyny bardzo często są związane z nieprawidłową reakcją na światło. Podłożem mogą być problemy neurologiczne, a nawet całkowity brak percepcji bodźca świetlnego, co praktycznie oznacza ślepotę. Ma to związek z uszkodzeniem nerwu wzrokowego w wyniku uszkodzenia siatkówki lub urazu mechanicznego.

Poza tym powiększone źrenice pojawiają się wówczas, gdy została uszkodzona droga wzrokowa na wyższym poziomie. W takim przypadku nie następuje reakcja źrenicy na światło przy oświetleniu skroniowej części siatkówki.

Czasem dochodzi do neuropatii nerwu wzrokowego w wyniku zatrucia alkoholem metylowym. Wtedy zauważalne jest osłabienie lub całkowita utrata prawidłowego odruchu na światło – zazwyczaj dotyczy to obu oczu. Temu stanowi towarzyszą również inne symptomy np. duże ubytki w polu widzenia oraz spadek ostrości widzenia. Warto zaznaczyć, że z czasem obraz ulega jeszcze większemu pogorszeniu, co jest spowodowane toksycznym zanikiem nerwu wzrokowego.

Wpływ niektórych leków

Na wielkość źrenic ogromny wpływ mają przyjmowane leki – doraźnie bądź regularnie. Poza tym dotyczy to zarówno medykamentów podawanych miejscowo, jak i bezpośrednio do worka spojówkowego. Czasem podobnym działaniem wyróżniają się leki w tabletkach i zastrzykach – mogą mieć nawet działanie ogólnoustrojowe. Wśród takich substancji znajduje się m.in.:

• atropina,
• leki przeciwhistaminowe np. biperedyn,
• trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne,
• leki przeciwdrgawkowe np. topiramat,
• homatropina,
• cyklopentolat,
• epinefryna,
• tropikamid.

Warto wymienić również inne środki wywołujące zwężenie źrenic, czyli np.:

• ekotiopat,
• demekarium,
• pilokarpina,
• karbachol,
• neostygmina,
• fluostygmina,
• aceklidyna,
• paraokson.

Zażywanie środków psychoaktywnych

Do naprawdę sporego rozszerzenia źrenic dochodzi na skutek przyjęcia środków psychoaktywnych, a przede wszystkim narkotyków. Szczególnie powinni o tym pamiętać rodzice, którzy oprócz tego dostrzegają u dzieci i nastolatków problemy w nauce, a także nagłe zmiany nastrojów.

Znaczne powiększenie źrenic następuje też po spożyciu alkoholu oraz po przyjęciu niektórych substancji – kokainy, amfetaminy, marihuany czy LSD.

Choroby

Powiększenie źrenic to może być pierwszy symptom poważnej choroby. W takim przypadku dotyczy to jednej lub obu gałek ocznych. Zwróć uwagę na to, że bardzo często jest to symptom schorzenia neurologicznego np. neuroinfekcji, urazów głowy, guzów mózgu, tętniaków naczyń mózgowych, udaru mózgu, krwawienia wewnątrzczaszkowego oraz uszkodzenia nerwów czaszkowych.
Jeśli rozszerzone źrenice są związane bezpośrednio z gałką oczną, to mogą sygnalizować zapalenie przedniego odcinka błony naczyniowej bądź powstawać na skutek urazu gałki ocznej lub jaskry.

Emocje

Nie tylko leki, choroby czy światło wpływają na powiększające się źrenice. Ogromne znaczenie mają również ludzkie emocje. Szczególnie często dotyczy to przyjemnych  i interesujących rzeczy bądź sytuacji. Rozszerzone źrenice mają także bezpośredni wpływ z wydzielaniem w organizmie oksytocyny.

Rozszerzone źrenice – objawy

Gdy źrenice działają prawidłowo, to w obu oczach są symetryczne. Natomiast, jeśli widoczna jest zmiana kształtu, zaburzenie wielkości, zła reakcja na światło bądź zmiana położenia źrenicy, to uznawane jest to za nieprawidłowości w ich funkcjonowaniu. Zazwyczaj jest to spowodowane chorobą oka, chorobą ogólnoustrojową lub działaniem niektórych leków.

Zaburzenia kształtu źrenic

• Źrenica owalna, w kształcie koniczyny, gwiazdkowata, wąska bądź poszerzona – może to być związane ze stanem zapalnym przedniego odcinka oka. Wtedy tworzą się zrosty przednie z rogówką lub zrosty tylne z częścią soczewki, położoną za tęczówką. Zazwyczaj widoczne są nie tylko rozszerzone źrenice. Objawy dotyczą też spadku ostrości widzenia, bólu i zaczerwienienia oka.
• Źrenica łezkowata, pestkowata bądź szczelinowa – charakterystyczny widok oczu po ciężkim urazie. Wówczas dochodzi do wypadnięcia fragmentu tęczówki przez ranę, która przebiła ścianę gałki ocznej. W wyniku takiego urazu może dojść do przemieszczenia i zniekształcenia źrenicy.
• Zaburzenia wielkości źrenic
• Nieregularna i szeroka źrenica – wówczas źrenica reaguje bardzo powoli, a do tego występują tzw. ruchy robaczkowe. Ta przypadłość jest dość charakterystyczna dla młodych, zdrowych i silnych ludzi. Zazwyczaj ma jednostronny charakter, czyli dotyczy jednego oka. Może to mieć związek z uszkodzeniem zwojów włókien nerwowych w wyniku zakażenia wirusowego. Jeśli nie następuje prawidłowe leczenie to może przerodzić się w przewlekły zespół Adiego. Powoduje to trudności w utrzymaniu ostrości widzenia przy zmianie widzenia z dali do bliży. Wtedy źrenica staje się mniejsza w porównaniu do drugiego oka, co jest dość mocno widoczne w ciemnych pomieszczeniach. Objaw ten jest charakterystycznym skutkiem regeneracji unerwienia mięśnia zwieracza źrenicy, a także przerostu włókien utrzymujących zwieracz w nieustannym skurczu.
• Okrągła i szeroka źrenica – ma charakter jednostronny, a do tego źrenica powoli reaguje na światło. Zazwyczaj ma to związek z urazem głowy, chorobami neuroinfekcyjnymi i zaburzeniami elektrolitowymi. Ma to związek z obrzękiem mózgu lub z krwawieniem śródczaszkowym o różnym natężeniu.
• Pionowo owalna i poszerzona w charakterystyczny sposób źrenica – to objaw ostrego zamknięcia kąta przesączania, czyli po prostu ostrego ataku jaskry. Zazwyczaj występuje w przebiegu konkretnego rodzaju tej choroby – tzw. jaskry zamykającego się i zamkniętego kąta. Atakowi oprócz powiększenia źrenic towarzyszą również inne objawy np. zaburzenie widzenia, silny ból głowy i oczu, a także uczucie mdłości czy nawet wymioty.
• Zwężona źrenica – towarzyszy temu zwężenie szpary powiekowej oraz zapadnięcie gałki ocznej po jednej ze stron. Wiąże się to z tzw. zespołem Hornera. Ta choroba rozwija się dość wolno, a jej przyczyny wiążą się z uszkodzeniem nerwowego szlaku oczno-współczulnego. W takim przypadku zwężona źrenica świadczy o chorobie w klatce piersiowej, jamistości rdzenia, zespole rdzeniowego bocznego, zmianie w obrębie szyi, zmianie uciskowej w obrębie ośrodkowego układu nerwowego, a także chorobach typu klasterowe bóle głowy oraz guzy w obrębie zatoki szyjnej. Porównaj to ze zjawiskiem miozy.

Rozszerzone źrenice – diagnoza

Jeśli rozszerzone źrenice nie mają związku z emocjami, to konieczna jest kontrola lekarska, która umożliwi prawidłową diagnozę. W tym celu wykonywane jest badanie w lampie szczelinowej. Tym samym okulista może szczegółowo ocenić stan przedniego odcinka oczu. Wykorzystuje do tego biomikroskop, który umożliwia oglądanie poszczególnych struktur przy odpowiednim świetle. Poza tym specjalista może ocenić odruchy źreniczne na strumienie światła.

Chcesz wiedzieć, w jaki jeszcze sposób można zbadać rozszerzone źrenice? Diagnoza jest naprawdę dokładna, gdy wykorzystywane jest badanie pupilometrem. Ten przyrząd służy do mierzenia odległości między źrenicami. Oprócz tego stosowane jest badanie egzoftalmometrem, które umożliwia weryfikację ewentualnego nieprawidłowego osadzenia gałek ocznych, co znowu wpływa na usytuowanie źrenic. Dodatkowo pacjent jest poddawany badaniu pola widzenia, dopplerowskiego oraz elektrofizjologicznemu.
Jeśli badania wzroku nie wykazały nieprawidłowości lub inne pojawiające się objawy wskazują na problem neurologiczny, to konieczne jest wykonanie angiografii mózgu, tomografii komputerowej mózgu, rezonansu magnetycznego mózgu oraz ultrasonografii dopplerowskiej mózgu.

Jak leczone są źrenice rozszerzone?

Tak naprawdę nie ma jednego sposobu na rozszerzone źrenice. Choroba ta zazwyczaj stanowi jedynie objaw innego schorzenia. Dlatego kluczowe znaczenie ma poznanie przyczyny i jej zlikwidowanie. Wtedy będzie możliwe przystąpienie do prawidłowego leczenia – ogólnego lub miejscowego. W zależności od przyczyny możliwe jest całkowicie wyleczenie tej przypadłości.

Powiększone źrenice – profilaktyczne działanie

Zastanawiasz się, czy można się uchronić przed powiększonymi źrenicami? Znów zależy to od konkretnej jednostki chorobowej oraz dokładnej przyczyny. Niekiedy nie możesz zaprzestać stosowania poszczególnych leków, aby zlikwidować ten problem. Zupełnie inaczej jest w przypadku środków odurzających lub alkoholu. Wtedy walka z nałogiem na pewno zlikwiduje problem. Zwróć również uwagę na to, jak ważna jest dodatkowa ochrona wzroku w przypadku rozszerzonych źrenic. W końcu nie możesz doprowadzić do przedostawania się większej ilości światła do wnętrza oka. Dlatego bardzo pomocne są okulary przeciwsłoneczne lub fotochromowe, a także soczewki z filtrem UV, takie jak EyeLove Exclusive PRO lub Acuvue Oasys.