Retinopatia nadciśnieniowa - objawy i leczenie

Retinopatia nadciśnieniowa stanowi istotne powikłanie nadciśnienia tętniczego. Jest to schorzenie, które może prowadzić do poważnych problemów z widzeniem. Jeśli nie zostanie odpowiednio zdiagnozowane i leczone skutkuje nawet całkowitą utratą wzroku. W tym artykule przyjrzymy się bliżej retinopatii nadciśnieniowej, jej przyczynom, objawom, metodom diagnozy oraz możliwościom leczenia.

Najważniejsze informacje:

• Retinopatia nadciśnieniowa a nadciśnienie tętnicze
• Retinopatia nadciśnieniowa - klasyfikacja
• Retinopatia nadciśnieniowa - objawy
• Retinopatia nadciśnieniowa - diagnostyka
• Retinopatia nadciśnieniowa - leczenie

Retinopatia nadciśnieniowa a nadciśnienie tętnicze

Retinopatia nadciśnieniowa jest powikłaniem nadciśnienia tętniczego, które może prowadzić do uszkodzenia siatkówki oka. Nadciśnienie tętnicze to choroba, która dotyka ponad 30% populacji Polski, stanowiąc poważny problem zdrowotny. Retinopatia nadciśnieniowa rozwija się stopniowo w wyniku przewlekłego nadciśnienia, gdy ciśnienie krwi jest utrzymywane na podwyższonym poziomie przez dłuższy czas.

Nadciśnienie tętnicze powoduje zwiększone obciążenie naczyń krwionośnych, w tym tych w siatkówce oka. W wyniku tego dochodzi do uszkodzenia ścian naczyń krwionośnych. Prowadzi to do krwawień, obrzęków, zmian strukturalnych i zmniejszenia dopływu krwi do siatkówki. Jeśli nadciśnienie tętnicze nie jest leczone lub nie jest odpowiednio kontrolowane, ryzyko rozwoju retinopatii nadciśnieniowej znacznie wzrasta. Porównaj to  objawami angiopatii oka.

Retinopatia nadciśnieniowa - klasyfikacja

Retinopatia nadciśnieniowa może prowadzić do znacznego pogorszenia widzenia, a nawet ślepoty. Podział na stopnie pozwala lekarzom na skuteczną ocenę zaawansowania choroby oraz wybór odpowiedniego planu terapeutycznego. 

Stopień I
Stopień I retinopatii nadciśnieniowej charakteryzuje się głównie czynnościowymi zmianami w naczyniach siatkówki. W tym stadium obserwuje się zwężenie tętnic oraz rozciągnięcie tętniczek na ich przebiegu. Te wczesne zmiany mogą być wykrywane podczas rutynowych badań okulistycznych u pacjentów z nadciśnieniem tętniczym.

Stopień II
W stopniu II retinopatii nadciśnieniowej obserwuje się dodatkowe zmiany strukturalne w naczyniach siatkówki. Tętnice nabierają charakterystycznego wyglądu drutu miedzianego o nieregularnej średnicy. Ponadto, może pojawić się objaw Salusa-Gunna, czyli wygięcie kolankowate naczynia żylnego pod przebiegającą nad nim tętniczką. Te cechy wskazują na dalszy rozwój patologii naczyniowej w siatkówce.

Stopień III
W stopniu III retinopatii nadciśnieniowej występują dodatkowe uszkodzenia siatkówki, które mogą objawiać się krwawieniem oraz ogniskami degeneracyjnymi. Te zmiany są już bardziej zaawansowane i mogą prowadzić do istotnego pogorszenia widzenia. Konieczna jest ścisła obserwacja pacjenta oraz skuteczne zarządzanie nadciśnieniem w celu zatrzymania postępu choroby.

Stopień IV
Stopień IV retinopatii nadciśnieniowej to zaawansowany etap choroby, który charakteryzuje się obecnością obrzęku tarczy nerwu wzrokowego oraz zwyrodnieniem siatkówki oka z bliznowaceniem. W tym stadium może dojść do odrywania się obkurczonej błony od podłoża, co prowadzi do stopniowego narastania zaburzeń pola widzenia. W skrajnych przypadkach, ten stopień choroby może prowadzić do całkowitej ślepoty.
 

Retinopatia nadciśnieniowa - objawy

Retinopatia nadciśnieniowa to schorzenie oczu, które często przebiega bezobjawowo, co utrudnia wczesną diagnozę. Jednak kliniczne objawy mogą obejmować:

• pogorszenie ostrości wzroku, 
• ubytki w polu widzenia, 
• zniekształcenia obrazu.

W zaawansowanych przypadkach retinopatii nadciśnieniowej mogą pojawić się objawy, takie jak zmniejszenie średnicy tętniczek, krwotoki i przecieki naczyniowe oraz obrzęk tarczy nerwu wzrokowego. Często spotykanym objawem jest uciskająca na naczynie żylne, tętnica. Prowadzi to do tworzenia się zakrzepów i pogorszenia przepływu krwi. Te objawy widoczne są jednak dopiero podczas badania dna oka. 

Nieleczona retinopatia nadciśnieniowa może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak neuropatia nadciśnieniowa, czyli uszkodzenie nerwu wzrokowego, a także choroidopatii nadciśnieniowej, czyli uszkodzenia błony naczyniowej. Dlatego też osoby cierpiące na nadciśnienie tętnicze powinny regularnie konsultować się z lekarzem okulistą w celu wczesnego wykrycia ewentualnych zmian w siatkówce. Wczesna diagnoza i odpowiednie leczenie są kluczowe dla zapobiegania postępowi choroby i zachowania funkcji wzrokowej.
 

Retinopatia nadciśnieniowa - diagnostyka

Retinopatia nadciśnieniowa jest diagnozowana za pomocą różnych badań okulistycznych, które umożliwiają ocenę stanu siatkówki oraz naczyń krwionośnych. Wśród najważniejszych badań stosowanych w diagnostyce retinopatii nadciśnieniowej wymienia się:

• Badanie ostrości wzroku - podstawowe badanie okulistyczne, które pozwala ocenić zdolność pacjenta do widzenia ostrego obrazu na różnych odległościach. Pomaga wykryć ewentualne pogorszenie ostrości wzroku, co może sugerować obecność patologicznych zmian.
   
• Tonometria - pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego, który może być istotny dla oceny ryzyka retinopatii nadciśnieniowej, szczególnie u pacjentów z nadciśnieniem tętniczym.
   
• Badanie OCT (Optyczna tomografia koherentna) - jest to zaawansowane badanie obrazowe, które umożliwia uzyskanie szczegółowych obrazów struktury siatkówki. Pozwala na ocenę grubości warstwy siatkówki, wykrycie obrzęków oraz zmian strukturalnych naczyń krwionośnych.
   
• Angio-OCT - to połączenie techniki OCT z obrazowaniem angiograficznym, które umożliwia obserwację przepływu krwi w naczyniach siatkówki. Dzięki temu badaniu można dokładnie ocenić zmiany w mikrokrążeniu siatkówki oraz ewentualne niedokrwienie tkanek.

Wszystkie te badania są kluczowe dla dokładnej diagnostyki retinopatii nadciśnieniowej i umożliwiają lekarzom monitorowanie stanu oczu pacjenta oraz odpowiednie zarządzanie leczeniem.
 

Retinopatia nadciśnieniowa - leczenie

Leczenie retinopatii nadciśnieniowej opiera się głównie na zapobieganiu nadciśnieniu tętniczemu oraz ograniczeniu lub odwróceniu szkód poprzez obniżenie wysokiego ciśnienia krwi za pomocą leków hipotensyjnych. Celem terapii jest utrzymanie ciśnienia krwi na odpowiednim poziomie, nie przekraczającym 140/90 mm Hg. Może być to osiągnięte poprzez stosowanie różnych grup leków, takich jak diuretyki, beta-blokery, inhibitory konwertazy angiotensyny, leki blokujące kanały wapniowe, wazodylatatory oraz leki blokujące receptory alfa 1. Terapia farmakologiczna zazwyczaj jest konieczna dożywotnio.

Oprócz leczenia farmakologicznego, istotną rolę odgrywa również promowanie zdrowego stylu życia. Obejmuje to zmianę diety na bogatą w potas i magnez oraz ubogą w sól. Ważna jest również regularna aktywność fizyczną oraz zaprzestanie palenia papierosów.

W przypadku powikłań okulistycznych, takich jak obrzęk plamki żółtej, stosuje się iniekcje doszklistkowe steroidów lub preparatów anty-VEGF oraz laseroterapię. Natomiast w przypadku trakcyjnego odwarstwienia siatkówki lub błony nasiatkówkowej konieczne jest poddanie się witrektomii.

Ważne jest, aby terapia retinopatii nadciśnieniowej była prowadzona pod ścisłą kontrolą lekarza i uwzględniała indywidualne potrzeby i ograniczenia pacjenta. Systematyczna kontrola ciśnienia krwi oraz regularne wizyty u okulisty są kluczowe dla skutecznego leczenia i zapobiegania powikłaniom tej choroby.

Bibliografia:

1. https://www.przegladokulistyczny.pl/nowe-spojrzenie-na-retinopatie-nadcisnieniowa
2. https://www.msdmanuals.com/professional/eye-disorders/retinal-disorders/hypertensive-retinopathy
3. https://eyewiki.aao.org/Hypertensive_Retinopathy
4. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK525980/