Badanie dna oka — podstawowe informacje, przygotowanie do badania i jego przebieg

Badanie dna oka to dość powszechny sposób sprawdzania narządu wzroku. Dzięki niemu specjalista może jeszcze skuteczniej wykryć ewentualne zmiany, a tym samym szybciej rozpoczniesz leczenie. Szczególnie często to badanie jest wykonywane u osób z cukrzycą lub nadciśnieniem. Dowiedz się, jak się do niego przygotować i jak przebiega.

Informacje o badaniu dna oka

• Czym jest badanie dna oka?
• Kiedy przeprowadza się badanie dna oka?
• Jakie choroby pomaga wykryć badanie dna oka?
• Jak przygotować się do badania dna oka?
• Przebieg badania dna oka
  • Oftalmoskopia
  • Soczewka Volka
  • Wziernik Fisona
• Badanie dna oka u dzieci
• Badanie dna oka u kobiet w ciąży
• Badanie dna oka a prowadzenie pojazdów
• Czym jest i jak działa atropina?

Czym jest badanie dna oka?

Badanie dna oka ma na celu sprawdzenie stanu siatkówki i tylnej części oka – odnosi się to do plamki żółtej, tarczy nerwu wzrokowego oraz naczyń krwionośnych. To dość proste, a zarazem skuteczne badanie wzroku. Choć tak naprawdę jest wykorzystywane nie tylko w okulistyce, ale również w innych przypadkach. Przede wszystkim dlatego, że pozwala wykryć schorzenia drobnoustrojowe czy neurologiczne.

Zwróć również uwagę na to, że badanie dna oka jest całkowicie bezbolesne i nieinwazyjne, a do tego trwa zaledwie kilka minut. Szczególnie osoby po 50. roku życia powinny je wykonywać przynajmniej raz w roku.

Kiedy przeprowadza się badanie dna oka?

Zauważ, że badanie dna oka jest wykonywane regularnie podczas wizyt u okulisty. Jednak, jeśli borykasz się z chorobami naczyniowymi typu cukrzyca, miażdżyca czy nadciśnienie tętnicze, to konieczne jest jeszcze częstsze przeprowadzanie kontroli. Dotyczy to również osób z chorobami neurologicznymi jak udar mózgu i guz wewnątrzgałkowy.

Zobacz także >> okulista na NFZ - jakie badania możesz wykonać?

Wskazaniem do przeprowadzenia badania dna oka są również choroby narządu wzroku. Szczególnie jeśli pojawił się problem z ubytkiem w polu widzenia, osłabieniem ostrości wzroku oraz zaburzeniem widzenia barw. Koniecznie zgłoś się na to badanie, gdy dostrzegasz u siebie pojawienie się nienaturalnych obrazów, krzywienie się linii oraz ograniczoną widocznością w jednym oku.

Poza tym badanie dna oka powinny wykonywać osoby, u których w rodzinie występowała jaskra bądź wtedy, gdy masz powyżej 35 lat i zdiagnozowaną krótkowzroczność na poziomie 3,5 dioptrii.

Jakie choroby pomaga wykryć badanie dna oka?

Badanie dna oka jest nie tylko dokładne, ale też pomaga w wykryciu wielu chorób. U dzieci urodzonych przed terminem pozwala na ewentualne zdiagnozowanie retinopatii wcześniaczej. Oprócz tego wykonuje się je w przypadku podejrzenia:
●    jaskry,
●    nowotworów siatkówki,
●    zmian w obrębie tarczy nerwu wzrokowego,
●    zwyrodnienia plamki żółtej,
●    odwarstwienia siatkówki lub jej rozdarcia bądź zwyrodnienia,
●    wzrostu ciśnienia wewnątrzgałkowego,
●    chorób dotyczących nerwu wzrokowego,
●    krwotoku wewnątrzgałkowego,
●    powikłań miażdżycy lub cukrzycy.

Jak przygotować się do badania dna oka?

Nie zawsze konieczne jest wcześniejsze przygotowanie do badania dna oka. Wiele zależy od tego, czy masz aplikowany preparat rozszerzający źrenicę. Jeśli atropina nie jest potrzebna, to wystarczy, że wejdziesz do gabinetu i będziesz wykonywać polecenia specjalisty – zazwyczaj takie badanie dna oka trwa zaledwie kilka minut.

W przypadku, gdy aplikowany jest preparat rozszerzający źrenicę, to musisz przyjść do gabinetu okulistycznego kilka minut przed umówioną wizytą. Wówczas lekarz lub pielęgniarką zakroplą Ci oczy, co pozwoli na wykonanie jeszcze dokładniejszego badania dna oka. Pamiętaj, że przez kilka godzin możesz mieć zaburzone widzenie, dlatego warto przyjść do gabinetu z osobą towarzyszącą.

Przebieg badania dna oka

Tak naprawdę nie musisz się specjalnie przygotowywać do badania dna oka, ponieważ jest zupełnie nieinwazyjne. W jego trakcie zostają wpuszczone przez źrenicę wiązki światła, które przedostają się do wnętrza oka. Dzięki temu specjalista jeszcze lepiej może dostrzec poszczególne elementy oka. Zazwyczaj lekarz ocenia je pod różnym kątem i obserwuje ich wygląd. W ten sposób jest w stanie dostrzec ewentualne odchylenia od normy np. zmiany zwyrodnieniowe siatkówki bądź obrzęk tarczy nerwu wzrokowego.

Zauważ, że istnieją różne metody badania dna oka. Każda z nich opiera się na wykorzystaniu nieco innego sprzętu.

Oftalmoskopia

Oftalmoskopia jest wykonywana przy pomocy dość małego elektrycznego narzędzia, które z jednej strony generuje punktowe światło. Te promienie oświetlają źrenice pacjenta z odległości kilku centymetrów. Natomiast z drugiej strony znajduje się okular, umożliwiający lekarzowi dostrzeżenie ewentualnych problemów. Taki obraz jest bardzo dokładny, bo jest powiększony ponad 15-krotnie.

Soczewka Volka

Soczewka Volka ma właściwości silnie skupiające, a w trakcie takiego badania lekarz trzyma ten przyrząd tuż przed okiem pacjenta. Jednocześnie otrzymany obraz ogląda przy pomocy mikroskopu szczelinowego – stanowi to również źródło światła.

Wziernik Fisona

Badanie wzroku przy pomocy wziernika Fisona polega na tym, że lekarz zakłada specjalny kask – to właśnie w nim znajdują się soczewki oraz filtry. Konieczne jest tylko to, żeby specjalista stanął w pewnej odległości od pacjenta, a wtedy uzyskuje powiększony i odwrócony obraz.

Badanie dna oka u dzieci

W niektórych przypadkach konieczne jest wykonanie badanie dna oka u dzieci. Szczególnie dotyczy to zeza, pogorszenia się wzroku oraz nieprawidłowego widzenia barw. W takiej sytuacji dzieci mogą odczuwać delikatny dyskomfort związany z samym zakropleniem atropiny – czasem konieczne jest stosowanie niewielkiej ilości na kilka dni przed badaniem. Jednak sama kontrola nadal jest bezbolesna, a lekarz nie dotyka gałki ocznej, więc konieczne jest po prostu to, żeby mały pacjent wykonywał polecenia.
Warto dodać, że badanie dna oka jest wykonywane u wcześniaków. Wtedy następuje to już w pierwszym miesiącu życia. Przede wszystkim ma to na celu wykrycie retinopatii, która wymaga bardzo szybkiego podjęcia leczenia. Badanie jest powtarzane także w 8. i 12. tygodniu życia, a potem po ukończeniu 1. roku życia.

Badanie dna oka u kobiet w ciąży

Badanie dna oka jest w pełni bezpieczne dla kobiet w ciąży, a także dla samego dziecka. Poza tym stanowi ważny element kontroli narządu wzroku, ponieważ pozwala wykryć zwyrodnienie siatkówki – jej pojawienie się może powodować komplikacje w trakcie porodu.

Badanie dna oka a prowadzenie pojazdów

Jeszcze przed badaniem dna oka została zakroplona atropina? W takim razie przez kilka godzin będziesz mieć problem z dobrym widzeniem, dlatego nie możesz w tym czasie prowadzić żadnego pojazdu. Zauważ, że nie dotyczy to jedynie samochodu, ale również roweru, hulajnogi czy motoru. Nieco inaczej jest w sytuacji, gdy nie został zaaplikowany ten preparat. Wtedy badanie dna oka w żaden sposób nie wpłynie na jakość widzenia.

Czym jest i jak działa atropina?

Atropina to bardzo ważny element badania dna oka – choć ten preparat nie jest stosowany w każdym przypadku. Ta substancja ma bardzo szerokie zastosowanie, choć najczęściej jest wykorzystywana w okulistyce, ponieważ powoduje rozszerzenie źrenic. To znowu umożliwia jeszcze dokładniejsze sprawdzenie stanu oka – szczególnie tylnej części gałki.

Oprócz tego atropina ma też działanie lecznicze. Dlatego bywa stosowana w przypadku zapalenia tęczówki, a niewielkie stężenie tej substancji może ograniczyć postęp krótkowzroczności u dzieci.