Nowotwór oka – objawy, leczenie i rokowania

Nowotwory oka to dość szeroki zakres zmian, które mogą rozwinąć się na częściach zewnętrznych oraz wewnątrz oczodołu i gałki ocznej. Objawy raka oka mogą przypominać inne schorzenia, dlatego warto wiedzieć na co zwracać uwagę. Sprawdziliśmy jakie zmiany i symptomy wskazują na nowotwór oka oraz jakie są rokowania dla pacjentów.

Z artykuły dowiesz się:

• Nowotwór oka – w jakich miejscach może się rozwinąć?
• Jak często występuje rak w oku?
• Rak oka – objawy
• Czerniak w oku
  • Objawy czerniaka w oku
• Rak oka – rokowania dla pacjentów
• Zwiększone ryzyko zachorowania na raka oka – kogo dotyczy?
• Guz oka u dzieci
• Diagnostyka nowotworów oka
  • Aktywna obserwacja raka gałki ocznej
• Metody leczenia guza w oku
  • Chirurgiczne leczenie nowotworów oka
  • Leczenie nowotworu oka przy pomocy radioterapii
• Jak zapobiegać nowotworom oka?

Nowotwór oka – w jakich miejscach może się rozwinąć?

Nowotwory oka mogą przybrać kilka postaci. Nieprawidłowo rozwinięte komórki w strefie oka mogą być chorobą pierwotną, czyli taką, która powstała w oku. Zmiany mogą być też efektem przerzutów (wówczas mówimy o chorobie wtórnej). Najczęściej rak oka jako przerzut występuje w konsekwencji nowotworów płuc i piersi.

Struktury zagrożone nowotworem oka:

- powieka
- oczodół
- gruczoły łzowe
- kanaliki łzowe
- tęczówka
- siatkówka
- naczyniówka
- ciało rzęskowe
- mięśnie gałki ocznej

Jak często występuje rak w oku?

Rak w oku to dość rzadka postać choroby nowotworowej. W kontekście wszystkich możliwych części ludzkiego organizmu, rak w oku dotyczy zaledwie 0,2% potwierdzonych przypadków.

Rak oka – objawy

Objawy raka oka mogą wystąpić w bardzo różnych formach. Każdy z nich może mieć też inne podłoże, dlatego nie należy się denerwować, gdy zauważymy u siebie któryś z nich. Nowotwory oka są niezmiernie rzadkie, a objawy mogą wskazywać na inne, mniej groźne schorzenia.

Najczęstsze objawy nowotworów oka to:

- nagła utrata wzroku (w jednym oku lub w obydwu)
- znaczne pogorszenie widzenia w krótkim czasie
- podwójne widzenie
- zaburzenia ostrości widzenia
- widoczny guz na powiece
- wytrzeszcz oka
- utrata rzęs
- zmiana koloru skóry na powiece
- nieprawidłowe ruchy oka
- ból w oku
- trudności z kontrolowaniem ruchów gałki ocznej
- nietypowe powiększenie źrenic, zmniejszenie lub ich nierówność
- łzawienie oka z nieznanych przyczyn
- pojawiająca się krew w łzach

Jeżeli zauważysz u siebie którykolwiek z objawów nowotworu oka, niezwłocznie umów się na wizytę u lekarza. Dokładne badania wzroku oraz konsultacja z lekarzami innych specjalizacji, dadzą odpowiedź czy faktycznie objawy wskazują na rak oka. Porównaj to z innymi neurologicznymi zaburzeniami widzenia.

Sprawdź też jak objawia się obrzęk tarczy nerwu wzrokowego

Czerniak w oku

Choć czerniak jest kojarzony z nowotworem skóry – warto wiedzieć, że może on wystąpić także jako nowotwór oka. Powstanie czerniaka jest związane z obecnością melanocytów, czyli komórek pigmentowych. Ta postać choroby spotykana jest na powiece (czyli zasadniczo wciąż mamy do czynienia z rakiem skóry).

Czerniak w oku może rozwinąć się również w błonie naczyniowej oka (naczyniówce) oraz w tęczówce. Nieliczne przypadki spotykane są w postaci czerniaka ciała rzęskowego.

Objawy czerniaka w oku

- zmiany barwnikowe na powiece
- zaburzenia w polu widzenia
- nagły rozwój astygmatyzmu
- zmiany w wyglądzie tęczówki
- nietypowe wrażenia świetlne widziane po zmroku

Rak oka – rokowania dla pacjentów

Rokowania w leczeniu raka oka są bardzo dobre. Medyczne statystyki wykazują skuteczność terapii u ponad 82% osób ze zdiagnozowaną chorobą. Najlepsze rokowania podczas leczenia raka oka należą do przypadków rozpoznanych na początku choroby. Tak jak w przypadku wielu schorzeń, a w szczególności z dziedziny onkologii – im szybciej zdiagnozowany rak, tym większe są szanse na skuteczne wyleczenie.

Zwiększone ryzyko zachorowania na raka oka – kogo dotyczy?

Wysokim ryzykiem wystąpienia czerniaka oka obciążone są osoby, które wcześniej miały rozpoznany nowotwór skóry. Z tego względu osoby, które wcześniej leczyły się na czerniaka skóry – podlegają częstszym kontrolom. Czerniak oka oraz skóry częściej występuje u osób, które są narażone na działanie promieni ultrafioletowych. Dodatkowym czynnikiem zwiększającym ryzyko zachorowania, jest palenie papierosów.

Wyższe prawdopodobieństwo wystąpienia czerniaka w oku dotyczy osób, które mają kolor oczu niebieski, szary lub zielony, mają jasny odcień skóry oraz dużą ilość znamion skóry (pieprzyków i przebarwień).

Guz oka u dzieci

Guz oka u dzieci pojawia się najczęściej w postaci tzw. siatkówczaka, czyli nowotworu siatkówki. Ten rodzaj nowotworu oka u dzieci jest leczony z dużymi sukcesami. Rokowania w przypadku tego nowotworu oka u dzieci są znakomite, bowiem ponad 90% przypadków udaje się wyleczyć bez uszczerbku na wzroku. Dowiedz się więcej o badaniu wzroku u dzieci i niemowląt.

Diagnostyka nowotworów oka

Badania diagnostyczne, które pozwalają rozpoznać nowotwór oka, to:

- USG oka

- rezonans magnetyczny

- tomografia komputerowa

- angiografia fluoresceinowa

- badanie histopatologiczne wycinka

- badanie GDx

Często uzasadnione jest także skierowanie pacjenta na badanie UBM oka.

Aktywna obserwacja raka gałki ocznej

Aktywna obserwacja raka gałki ocznej jest zalecana w przypadku zmian, które nie upośledzają funkcjonowania pacjenta i nie są bolesne. Zdarza się, że lekarz decyduje o niepodejmowaniu żadnych kroków, jeśli nie stwarza to zagrożenia dla zdrowia. W takiej sytuacji konieczna jest systematyczna kontrola stanu raka oka, tak aby wychwycić wszelkie niepokojące zmiany. Jeden ze scenariuszy przewiduje, że pacjent może spokojnie żyć ze zmianą. Jeśli nie ma konieczności operacji – nowotwór pozostaje pod baczną obserwacją, a interwencja chirurgiczna jest podejmowana dopiero w przypadku postępu choroby.

Metody leczenia guza w oku

Leczenie guza w oku jest uzależnione od dokładnej lokalizacji zmiany nowotworowej. Kluczowy jest fakt, czy zmiana należy do nowotworów niezłośliwych czy złośliwych. W ustaleniu procedury leczenia raka oka znaczenie ma również rozległość zmian i stopień postępu choroby.

Konieczna jest także współpraca lekarzy kilku specjalności, tzn. oprócz okulisty, w procesie leczenia biorą udział specjaliści z dziedziny onkologii, chirurgii, radiologii i radioterapii.

Chirurgiczne leczenie nowotworów oka

Chirurgiczne metody leczenia nowotworów oka to operacyjne usunięcie zmian. Stopień interwencji może obejmować:

- endoresekcję - usunięcie czerniaka naczyniówki z pozostawieniem nienaruszonej gałki ocznej
- irydektomię – wycięcie części tęczówki zajętej przez nowotwór
- irydocyklektomię – wycięcie części zajętej tęczówki oraz ciała rzęskowego
- enukleację – w najtrudniejszych przypadkach, gdy ratowanie zdrowia pacjenta wymaga usunięcia gałki ocznej

Nowoczesna technika pozwala na usunięcie raka oka przy pomocy lasera. Warunkiem takiego rozwiązania jest niewielka rozległość zmiany. Jest to zatem ważny argument by nie odwlekać wizyty u lekarza w przypadku podejrzenia guza w oku.

Gdy nowotwór oka zajął już większy obszar lub ma postać rozsianą – wówczas leczenie raka oka odbywa się za pomocą chemioterapii.

Leczenie nowotworu oka przy pomocy radioterapii

Jedną z nowoczesnych i skutecznych metod leczenia nowotworów oka, jest radioterapia protonowa. Przy pomocy precyzyjnie dostosowanej wiązki protonów napromieniowuje się guz. Ta metoda wyróżnia się minimalizacją ubocznych skutków. Guz zostaje zlikwidowany, przy zachowaniu pozostałych obszarów oka, takich jak soczewka, nerw wzrokowy czy plamka żółta.

Jak zapobiegać nowotworom oka?

Ryzyko zachorowania na nowotwór oka jest zagadnieniem skomplikowanym, a wpływ na chorobę może mieć wiele czynników. Ważne są skłonności uwarunkowane genetycznie. Jeśli wśród najbliższych krewnych (rodziców i rodzeństwa) były przypadki rozpoznawania chorób nowotworowych, w tym raka oka, warto regularnie się badać i być wyczulonym na symptomy choroby takie jak ból oczodołów.

Wpływ na rozwój guza oka może mieć fakt zakażenia wirusem HPV. Jak już wspomnieliśmy – istnieje związek między czerniakiem skóry a rakiem oka. Ważne jest zatem, by unikać ekspozycji na promienie UV i korzystać z kremów ochronnych oraz okularów z filtrem przeciwsłonecznym. Dla użytkowników soczewek kontaktowych doskonałym wyborem będą soczewki z filtrami UV.
 

Bibliografia:

1. P. Nathan, V. Cohen, S. Coupland, K. Curtis i inni, Uveal Melanoma UK National Guidelines, European Journal Of Cancer”, Nov 2015 (21.03.2023).
2. K. Boyd, Eye Cancer, American Academy Of Ophtomalogy (dostęp: 21.03.2023).
3. C. Huerta, L.A. Rodriguez, Incidence of ocular melanoma in the general population and in glaucoma patients, Journal of epidemiology and community health 2021 may;55(5):338-9 (dostęp 21.03.2023).
4. R.N. Kleinstein, H.F. Lehman, Incidence and prevalence of eye cancer, American journal of optometry and physiological optics (dostęp: 21.02.2023).
5. C. McLaughlin, Xiao-Cheng Wu, A. Jemal, H. Martin, L. Roche, V. Chen, Incidence of noncutaneous melanomas in the U.S (dostęp: 21.03.2023).