Niski kąt zwilżania w soczewkach kontaktowych – co to?
Jeśli nosisz soczewki kontaktowe, na pewno wiesz, jak ważne jest, żeby były wygodne przez cały dzień. Jednym z czynników wpływających na komfort noszenia soczewek jest coś, co specjaliści nazywają kątem zwilżania. Zwilżalność to po prostu zdolność soczewki do utrzymywania nawilżonej powierzchni – do tego, żeby łzy dobrze się po niej rozprowadzały. Kiedy mówimy, że soczewka ma niski kąt zwilżania, oznacza to, że łzy łatwo przyklejają się do jej powierzchni, tworząc równomierną warstwę nawilżenia. Dowiedz się więcej!
Najważniejsze informacje:
- Czym jest kąt zwilżania i jak go rozumieć?
- Jakie znaczenie ma niski kąt zwilżania dla użytkownika soczewek?
- Jak sprawdzić czy soczewki, które nosisz, mają niski kąt zwilżania?
- Zwilżalność in vitro vs. in vivo – czy dane laboratoryjne zawsze pokrywają się z praktyką?
- Statyczny i dynamiczny kąt zwilżania – co warto wiedzieć?
- Czy można samemu zmierzyć zwilżalność soczewki?
- Wpływ materiału soczewki na zwilżalność
- Czy każda soczewka ma takie same właściwości nawilżające?
- Soczewki kontaktowe o dobrej zwilżalności
Czym jest kąt zwilżania i jak go rozumieć?
Kąt zwilżania to miara opisująca stopień rozpływu cieczy na powierzchni stałej. Mierzy się go w punkcie styku trzech faz: cieczy (np. filmu łzowego), ciała stałego (powierzchni soczewki) i gazu (powietrza). Im niższy kąt zwilżania, tym lepsza zwilżalność powierzchni, co oznacza, że ciecz bardziej rozprzestrzenia się po powierzchni soczewki, pozostawia jednolitą warstwę i nie tworzy tzw. suchych plam. Kąt zwilżania niższy niż 90° uznawany jest za oznakę dobrej zwilżalności, natomiast wartości powyżej 90° świadczą o słabej zdolności powierzchni do bycia pokrywaną przez ciecz.
Jakie znaczenie ma niski kąt zwilżania dla użytkownika soczewek?
Wyobraź sobie, że na oku masz mały, cienki materiał – właśnie tak wygląda soczewka kontaktowa. Przez cały dzień Twoje oko mruga około 15–20 razy na minutę. Każde mrugnięcie rozprowadza cienką warstwę łez po powierzchni oka i soczewki.
Jeśli soczewka ma niski kąt zwilżania, to:
- masz uczucie świeżości i komfortu przez cały dzień,
- nie pojawia się rozmazane widzenie – film łzowy nie przerywa się, co minimalizuje zjawisko zaburzenia widzenia,
- oko się nie podrażnia – dobrze nawilżona soczewka zmniejsza tarcie pomiędzy powieką a jej powierzchnią,
- soczewka nie osadza się zanieczyszczeniami – co oznacza, że jest bardziej higieniczna i zdrowsza dla oka.
Jeśli natomiast soczewka ma słabą zwilżalność, czyli wysoki kąt zwilżania, wtedy:
- łzy spływają z jej powierzchni jak woda z parasola,
- pojawia się uczucie suchości,
- widzenie staje się zamglone,
- możesz mieć ochotę zdjąć soczewki wcześniej niż zwykle.
Zbyt wysoki kąt zwilżania może prowadzić do dyskomfortu, suchości oczu, podrażnień, a także do wystąpienia powikłań takich jak olbrzymiobrodawkowe zapalenie spojówek.
Jak sprawdzić czy soczewki, które nosisz, mają niski kąt zwilżania?
Zazwyczaj nie znajdziesz tej informacji wprost na opakowaniu – ale możesz ją wyszukać w opisie technicznym produktu lub zapytać swojego optometrystę albo okulistę.
Czasem producenci używają innych określeń, takich jak:
- technologia nawilżająca,
- powierzchnia hydrofilowa (czyli lubiąca wodę),
- nawilżenie utrzymujące się przez 16 godzin,
- dodatek środka nawilżającego w materiale soczewki (np. PEG, PVP, HA).
To wszystko dobre znaki, że soczewka została zaprojektowana tak, by mieć niski kąt zwilżania i dobrze radzić sobie z zachowaniem wilgoci.
Zwilżalność in vitro vs. in vivo – czy dane laboratoryjne zawsze pokrywają się z praktyką?
W literaturze wyróżnia się dwie formy oceny zwilżalności:
- in vitro – laboratoryjne pomiary, pozwalające na dokładną, standaryzowaną ocenę kąta zwilżania,
- in vivo – ocena skuteczności zwilżalności w rzeczywistych warunkach noszenia soczewek.
Mimo standaryzacji pomiarów kąta zwilżania w warunkach laboratoryjnych, ich korelacja z realnym doświadczeniem użytkownika (in vivo) nie zawsze jest bezpośrednia. Na rzeczywiste właściwości soczewki w oku wpływa wiele dodatkowych czynników:
- skład i dynamika filmu łzowego,
- częstość i sposób mrugania,
- obecność lipidów i białek,
- indywidualna tolerancja materiałów przez nabłonek rogówki i spojówki.
Dlatego też badania zwilżalności in vitro powinny być zawsze uzupełniane testami klinicznymi, takimi jak czas przerwania filmu łzowego (TBUT) czy techniki z użyciem fluoresceiny.
Statyczny i dynamiczny kąt zwilżania – co warto wiedzieć?
Zwilżalność może być analizowana w ujęciu:
- statycznym – pojedynczy pomiar kąta dla jednej kropli cieczy w stanie spoczynku,
- dynamicznym – określenie kąta wstępującego i cofającego się.
Kąt wstępujący jest rejestrowany, gdy ciecz rozprzestrzenia się po powierzchni, np. podczas zamykania powiek. Kąt cofający się odpowiada sytuacji odwrotnej – czyli momentowi, gdy film łzowy zaczyna się zrywać po otwarciu oka. Różnica między tymi dwoma kątami określana jest jako histereza kąta zwilżania – im jest mniejsza, tym bardziej stabilna jest interakcja cieczy z powierzchnią soczewki.
Czy można samemu zmierzyć zwilżalność soczewki?
Nie da się zmierzyć kąta zwilżania soczewki domowym sposobem – to parametr badany w laboratorium, w bardzo precyzyjnych warunkach. Ale Ty możesz ocenić efekt końcowy, czyli to, co faktycznie odczuwasz na oku:
- Czy czujesz, że soczewka przykleja się do oka i nie przesuwa się?
- Czy masz uczucie suchości pod koniec dnia?
- Czy widzenie jest stabilne, czy czasem się rozmywa i musisz mrugać, żeby znów widzieć ostro?
Jeśli na któreś z tych pytań odpowiadasz TAK, warto skonsultować się ze specjalistą i rozważyć zmianę soczewek na lepiej nawilżające.
Wpływ materiału soczewki na zwilżalność
Soczewki kontaktowe wykonane z hydrożeli z reguły cechują się lepszą zwilżalnością niż nowoczesne soczewki silikonowo-hydrożelowe, mimo iż te drugie zapewniają znacznie lepszą przepuszczalność tlenu. Dzieje się tak, ponieważ silikon jest materiałem hydrofobowym – ma skłonność do odpychania wody, co prowadzi do powstawania suchych obszarów na powierzchni soczewki.
W odpowiedzi na te wyzwania, producenci wprowadzają modyfikacje powierzchni soczewek, takie jak:
- plazmowa obróbka powierzchni, zwiększająca hydrofilowość silikonu,
- powłoki nawilżające lub dodanie surfaktantów (środków powierzchniowo czynnych),
- wbudowane środki nawilżające w matrycę soczewki – które z czasem uwalniają się na powierzchnię, wspierając film łzowy.
Czy każda soczewka ma takie same właściwości nawilżające?
Każda soczewka ma zupełnie inne właściwości nawilżające! Właśnie dlatego czasem jedna marka soczewek jest dla Ciebie super wygodna, a inna powoduje uczucie dyskomfortu – mimo że mają podobne parametry na opakowaniu.
Wszystko zależy od:
- materiału soczewki – np. soczewki silikonowo-hydrożelowe mogą być bardziej suche z natury, ale są często pokrywane specjalną powłoką poprawiającą zwilżalność,
- dodatków nawilżających – jedne soczewki mają wbudowane środki, które uwalniają się w ciągu dnia, inne tego nie oferują,
- Twoich indywidualnych łez – niektóre osoby mają bardziej oleiste łzy, inne bardzo wodniste. Skład łez wpływa na to, jak soczewka zachowuje się na oku.
Soczewki kontaktowe o dobrej zwilżalności
EyeLove Comfort
EyeLove Comfort to miesięczne soczewki hydrożelowe z wysokim uwodnieniem wynoszącym 62%. Dzięki zastosowaniu fosforylocholiny, soczewki te przyciągają cząsteczki wody, co zapewnia długotrwałe nawilżenie i komfort noszenia. Asferyczna budowa soczewki poprawia jakość widzenia, redukując aberracje.
Biofinity (CooperVision)
Soczewki Biofinity wykorzystują technologię Aquaform®, która przyciąga i wiąże cząsteczki wody w materiale soczewki. Zapewnia to naturalne nawilżenie oraz wysoką przepuszczalność tlenu. Soczewki te są miękkie i elastyczne, co zwiększa komfort noszenia.
Air Optix Plus HydraGlyde (Alcon)
Soczewki Air Optix Plus HydraGlyde łączą technologię SmartShield z HydraGlyde Moisture Matrix. Pierwsza z nich tworzy ochronną barierę przed zanieczyszczeniami, natomiast druga utrzymuje wilgotność na powierzchni soczewki przez cały dzień. Charakteryzują się wysoką przepuszczalnością tlenu, co przekłada się na komfort i zdrowie oczu.
Bibliografia:
- Nathan Efron, Kontaktologia, t. 1, Edra Urban&Partner sp. z o.o., Wrocław, 2020, s. 58-59.
- https://www.reviewofcontactlenses.com/article/the-modern-age-of-surface-wettability
- https://www.jnjvisioncare.no/education/quick-learning-by-topic/balance-of-properties/explanation-of-contact-lens-properties-and-features
- https://www.nanoscience.com/techniques/tensiometry/contact-angle-measurements-and-wettability/
- https://www.biolinscientific.com/hubfs/Content%20Offer/Attension/EN/AT%20OV%20Wettability%20of%20contact%20lenses-2.pdf
Absolwentka Politechniki Wrocławskiej na kierunku Optometria oraz wielu kursów branżowych. Specjalizuje się w badaniu refrakcji wzroku oraz kontaktologii, czyli dobieraniu soczewek kontaktowych miękkich. Od ponad 10 lat pracuje w branży związanej z korekcją wzroku jako optometrysta pracujący w gabinecie. Pomaga pacjentom przeprowadzając badania wad refrakcji, dobierając okulary oraz soczewki kontaktowe.
