Czym jest panfotokoagulacja siatkówki?
Panfotokoagulacja siatkówki (PRP) to specjalistyczny zabieg laserowy, który stosuje się w leczeniu zaawansowanych schorzeń siatkówki. Procedura ta ma na celu zniszczenie niedokrwionych obszarów siatkówki, co przyczynia się do poprawy ukrwienia centralnej części siatkówki odpowiedzialnej za widzenie. W artykule omówimy szczegółowo, czym jest panfotokoagulacja, kiedy jest stosowana, jakie są przeciwwskazania oraz zalecenia po zabiegu.
Najważniejsze infomacje:
- Jak działa panfotokoagulacja?
- Wskazania do wykonania panfotokoagulacji
- Jak przebiega zabieg panfotokoagulacji?
- Czy panfotokoagulacja jest bolesna?
- Zalecenia po zabiegu
- Przeciwwskazania do panfotokoagulacji
- Możliwe powikłania i skutki uboczne
- Efektywność i długoterminowe korzyści z panfotokoagulacji
Jak działa panfotokoagulacja?
Panfotokoagulacja polega na użyciu lasera do selektywnego wypalania tkanek siatkówki w miejscach niedotlenionych. Dzięki temu możliwe jest ograniczenie powstawania nowych naczyń krwionośnych, które mogą powodować uszkodzenia i komplikacje. Laser działa na zasadzie punktowej koagulacji, gdzie każdy impuls tworzy mikroskopijne oparzenia na siatkówce, co pozwala zniszczyć nieprawidłowe tkanki. Zabieg wykonywany jest na obwodowej części siatkówki, która nie jest odpowiedzialna za centralne widzenie.
Wskazania do wykonania panfotokoagulacji
Panfotokoagulacja to specjalistyczny zabieg laserowy stosowany w leczeniu zaawansowanych chorób siatkówki. Do najczęstszych wskazań należą:
Retinopatia cukrzycowa
Najczęściej jest wykonywana u pacjentów cierpiących na retinopatię cukrzycową, szczególnie w jej proliferacyjnej postaci. W tej fazie choroby dochodzi do powstawania nowych, nieprawidłowych naczyń krwionośnych na siatkówce. Są one podatne na pękanie i krwawienie, co może prowadzić do groźnych powikłań, takich jak odwarstwienie siatkówki czy krwotoki do ciała szklistego, które zagrażają utratą wzroku. PRP pomaga zredukować ryzyko tych powikłań, poprzez zniszczenie niedokrwionych obszarów siatkówki i zmniejszenie produkcji czynników stymulujących rozwój nieprawidłowych naczyń.
Zakrzep żył siatkówki
Kolejnym ważnym wskazaniem do panfotokoagulacji jest zakrzep żyły siatkówki, który może prowadzić do rozwoju wtórnej retinopatii niedokrwiennej. Zablokowanie naczyń żylnych powoduje zaburzenia krążenia krwi w siatkówce, co prowadzi do niedotlenienia tkanek. PRP stosuje się w celu zatrzymania tego procesu i ograniczenia ryzyka dalszych uszkodzeń siatkówki.
Oczny zespół niedokrwienny
Innym istotnym wskazaniem jest oczny zespół niedokrwienny, który jest wynikiem zaburzeń krążenia w gałce ocznej. W tej sytuacji, PRP pomaga poprawić ukrwienie zdrowych części siatkówki i zapobiegać rozwojowi powikłań.
Inne wskazania
Panfotokoagulacja jest również stosowana w przypadkach retinopatii wcześniaczej oraz rozlanego obrzęku plamki, zwłaszcza w retinopatii cukrzycowej o ciężkim przebiegu. W każdym z tych przypadków panfotokoagulacja pełni funkcję ochronną, mającą na celu stabilizację stanu siatkówki oraz zapobieganie dalszemu pogarszaniu się widzenia.
Jak przebiega zabieg panfotokoagulacji?
Zabieg panfotokoagulacji jest stosunkowo szybki i wykonywany ambulatoryjnie.
Etapy zabiegu:
- Przygotowanie oka – podawane są krople rozszerzające źrenice oraz znieczulenie miejscowe.
- Zastosowanie lasera - lekarz za pomocą lampy szczelinowej lub oftalmoskopu i specjalnej soczewki kieruje światło lasera na obwodową część siatkówki.
- Koagulacja siatkówki - laser tworzy od 2 do 3 tysięcy punktów koagulacji na niedotlenionych obszarach, co zamyka nieprawidłowe naczynia krwionośne.
Cała procedura trwa około 15–20 minut, a pacjent jest w stanie wrócić do domu tego samego dnia. Zabieg zazwyczaj jest wykonywany w 2-3 sesjach, aby uzyskać optymalne efekty terapeutyczne.
Czy panfotokoagulacja jest bolesna?
Większość pacjentów opisuje dyskomfort podczas zabiegu jako umiarkowany. Znieczulenie miejscowe znacznie redukuje odczuwany ból, jednak niektórzy pacjenci mogą odczuwać lekkie pieczenie lub ucisk. Po zabiegu może wystąpić podwójne widzenie, ograniczenie pola widzenia lub czasowe zamglenie wzroku, ale objawy te ustępują zwykle w ciągu 1-2 dni.
Zalecenia po zabiegu
Po zakończeniu panfotokoagulacji pacjent powinien przestrzegać zaleceń lekarza, aby przyspieszyć proces gojenia i uniknąć powikłań:
- Regularne stosowanie przepisanych leków (np. krople do oczu).
- Unikanie intensywnego wysiłku fizycznego przez kilka dni po zabiegu.
- Zgłaszanie się na wizyty kontrolne w celu oceny gojenia się siatkówki.
Przeciwwskazania do panfotokoagulacji
Jak każda procedura medyczna, panfotokoagulacja ma swoje przeciwwskazania. Nie wszyscy pacjenci mogą poddać się zabiegowi. Przeciwwskazania obejmują:
- Proliferacje glejowe dużego stopnia – obecność gęstych, przerostowych proliferacji na powierzchni siatkówki może utrudnić prawidłowe wykonanie zabiegu.
- Zamknięcie sieci naczyń krwionośnych siatkówki – w przypadku, gdy ponad 60% obszaru siatkówki jest zamknięte, zabieg może nie przynieść oczekiwanych korzyści.
- Obfite krwotoki do ciała szklistego – obecność krwi we wnętrzu oka uniemożliwia precyzyjne wykonanie zabiegu.
- Ciężka retinopatia nerkowa – masywne przecieki naczyniowe w przebiegu retinopatii nerkowej mogą wpłynąć na efektywność panfotokoagulacji.
Możliwe powikłania i skutki uboczne
Mimo że panfotokoagulacja jest uważana za bezpieczną procedurę, mogą wystąpić pewne skutki uboczne oraz powikłania, takie jak:
- Obrzęk plamki
- Ubytki w polu widzenia
- Pogorszenie widzenia nocnego
- Odwarstwienie siatkówki
Efektywność i długoterminowe korzyści z panfotokoagulacji
Panfotokoagulacja od lat jest uznawana za skuteczną metodę leczenia chorób siatkówki, zwłaszcza proliferacyjnej retinopatii cukrzycowej. Celem zabiegu jest nie tylko zahamowanie progresji choroby, ale także zmniejszenie ryzyka poważnych powikłań, takich jak utrata wzroku.
Warto jednak pamiętać, że panfotokoagulacja nie poprawia ostrości wzroku – jej zadaniem jest raczej stabilizacja stanu siatkówki. Wyniki zabiegu zależą od stopnia zaawansowania choroby oraz ścisłego przestrzegania zaleceń lekarza.
Bibliografia:
- https://www.wszo.pl/prp-panfotokoagulacja/
- https://eyewiki.org/Panretinal_Photocoagulation
- https://norlase.com/panretinal-photocoagulation-laser-prp/
- https://www.mtwaverleyeye.com.au/panretinal-photocoagulation-for-adv
Absolwentka Politechniki Wrocławskiej na kierunku Optometria oraz wielu kursów branżowych. Specjalizuje się w badaniu refrakcji wzroku oraz kontaktologii, czyli dobieraniu soczewek kontaktowych miękkich. Od ponad 10 lat pracuje w branży związanej z korekcją wzroku jako optometrysta pracujący w gabinecie. Pomaga pacjentom przeprowadzając badania wad refrakcji, dobierając okulary oraz soczewki kontaktowe.
