Widzenie peryferyjne - dołek środkowy siatkówki i jego zadania

Miliony lat ewolucji, wykształciły w człowieku odpowiednie mechanizmy, która miały zapewnić nam przetrwanie. Do jednej z nich należy charakterystyczne dla drapieżników położenie oczu w przedniej części czaszki oraz coś dzięki czemu widzimy peryferyjnie, czyli dołek środkowy siatkówki.

Jaki jednak wpływ ma taka budowa oka na życie we współczesnej miejskiej dżungli?

Gdzie znajduje się dołek środkowy siatkówki?

To niewielki obszar w centrum plamki żółtej siatkówki. U człowieka znajduje się około 3,5 mm od brzegu tarczy nerwu wzrokowego. Występuje u wielu kręgowców jednak pozbawione są go niższe naczelne oraz ptaki.

Jakie ma zadania dołek środkowy siatkówki?

W dołku środkowym występują jedynie czopki (umożliwiają widzenie kolorów przy dobrym oświetleniu) brak jest zupełnie pręcików (odpowiadają za postrzeganie kształtów i ruchu). Jest to obszar na siatkówce, który ma największą koncentrację czopków, dzięki czemu obraz jaki uzyskujemy z rzutowania na dołek środkowy jest najostrzejszy. Jednakże obszar tego ostrego widzenia pokrywa jedynie 2° kąta wzrokowego.

Jak w praktyce działa dołek środkowy siatkówki?

By dostrzec szczegóły danego obiektu musimy patrzeć wprost na niego. Pozostała część siatkówki nie jest już tak czuła, nie odbiera szczegółów i jest odpowiedzialna za widzenie peryferyjne. Niewielka zmiana kąta obserwacji obiektu ma znaczenie, bowiem już o 20° od centrum pola widzenia, widziane obiekty stają się o 90% mniej wyraźne. Użytkowanie szkieł okularowych będzie dodatkową zakłócającą odbierającą nam pełną percepcję pola widzenia, gdyż automatycznie będziemy skupiać się na tym co widzimy wyraźnie ignorując zamazany obraz peryferyjny docierający do nas z boków. Przy użytkowaniu soczewek kontaktowych nie będzie tego problemu. Soczewki kontaktowe nie ograniczają w żaden sposób naszego pola widzenia.

Takie ograniczenia ludzkie wzroku w coraz szybciej rozwijającym się świecie rodzą pewne niebezpieczeństwa. Szczególnie, jeżeli staliśmy się uczestnikami ruchu drogowego. Kierowcy, jak i rowerzyści wiedzą jak łatwo o kolizję na drodze, mimo ostrożnej jazdy. Czasem może zdarzyć się tak, że nie zostaniemy zauważeni przez innego użytkownika drogi. By zwiększyć szansę lepszego wychwycenia innych osób musimy poruszyć oczami lub głową tak, by znalazł się one jak najbliżej centrum pola widzenia. Dzięki temu będziemy mogli wykorzystać najbardziej wrażliwą część siatkówki i dostrzeżemy szczegóły.

Ćwiczenie widzenia peryferyjnego

Do wypróbowania swojego widzenia peryferyjnego skorzystaj z poniższego testu:

1. Stań w odległości 10 metrów od samochodu

2. Przesuń oczy na punkt, znajdujący się o jedną szerokość samochodu w prawo lub w lewo

3. Bez poruszania oczami spróbuj odczytać numery rejestracyjne

4. Powtórz to z odległości 5 metrów

Ten test pozwala zauważyć jak niewiele szczegółów jesteśmy w stanie dostrzec, gdy obiekt, na który patrzymy, nie znajduje się w centrum naszego pola widzenia.

Bibliografia

1. Bochenek A., Reicher M. Anatomia człowieka. Tom V. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2004.
2. Pojda S.M. (red.). Okulistyka w kropelce czyli wiadomości z diagnostyki i udzielania pomocy lekarskiej w chorobach oczu dla lekarzy i studentów medycyny. Wydanie II poprawione. Śląski Uniwersytet Medyczny, Katowice 2006.