Topografia a tomografia – metody obrazowania rogówki

Topografia i tomografia rogówki to dwie różne metody obrazowania, które pozwalają na dokładną analizę struktury i kształtu rogówki, czyli przezroczystej przedniej części oka. Obydwie techniki mają kluczowe znaczenie w dziedzinie okulistyki, zwłaszcza w kontekście diagnozy, planowania zabiegów chirurgicznych i monitorowania postępu leczenia. Dowiedz się jakie są różnice między topografią a tomografią rogówki oraz zastosowania obu tych technik.

Najważniejsze informacje:

• Topografia rogówki 
• Tomografia rogówki
• Różnice między topografią a tomografią rogówki
• Praktyczne zastosowania obrazowania rogówki
• Przeciwwskazania i przebieg badania

Topografia rogówki 

Termin "topografia" wywodzi się od greckich słów "topos" (miejsce) i "grafein" (pisać), co oznacza opisywanie miejsca. W medycynie, topografia rogówki to badanie kształtu powierzchni przedniej rogówki oka. 

Tradycyjna technika topografii rogówki opiera się na rzutowaniu koncentrycznych kręgów (krążków Placido) na powierzchnię rogówki. Światło odbite od powierzchni rogówki jest następnie analizowane przez dedykowane oprogramowanie, które generuje mapę topograficzną, bazującą na deformacjach widocznych w odbitych kręgach.

Topografia rogówki wykorzystywana jest w różnych dziedzinach okulistyki, takich jak chirurgia refrakcyjna, diagnostyka stożka rogówki czy monitorowanie zmian w rogówce po operacjach oczu.
 

Tomografia rogówki

Termin "tomografia" pochodzi od greckich słów "tomos" (przekrój) i "grafein" (pisać). W przypadku tomografii rogówki, celem jest uzyskanie trójwymiarowego obrazu przedniej i tylnej powierzchni rogówki wraz z mapowaniem pachymetrycznym.

Tomografia rogówki może być wykonana różnymi metodami, takimi jak rządzenia skaningowo szczelinowe, urządzenia Scheimpfluga czy OCT (optyczna koherentna tomografia). W porównaniu z topografią, tomografia rogówki charakteryzuje się obrazowaniem obu powierzchni rogówki oraz rekonstrukcją mapy pachymetrycznej, co zwiększa czułość i dokładność w diagnozie ektazji rogówki.

Tomografia rogówki jest szczególnie użyteczna w ocenie grubości rogówki i jej tylnej powierzchni, co ma znaczenie w przypadku stwierdzenia nadciśnienia ocznego oraz jaskry czy stożka rogówki w jego początkowej fazie. Dzięki tej technice możliwe jest również określenie rzeczywistej mocy rogówki, uwzględniając tylną powierzchnię.

Różnice między topografią a tomografią rogówki

Cel badania:

Topografia rogówki - skoncentrowana na ocenie kształtu przedniej powierzchni rogówki.
Tomografia rogówki - skupiona na uzyskaniu trójwymiarowego obrazu przedniej i tylnej powierzchni rogówki.

Techniki pomiarowe:
Topografia rogówki - wykorzystuje wzory krążków Placido odbitych od powierzchni rogówki.
Tomografia rogówki - może być wykonana za pomocą rządzeń skaningowo szczelinowych, urządzenia Scheimpfluga lub OCT.

Precyzja i czułość:
Topografia rogówki - skupia się na pomiarach punktowych, co może wpływać na precyzję w niektórych przypadkach.
Tomografia rogówki - charakteryzuje się obrazowaniem obu powierzchni rogówki i mapowaniem pachymetrycznym, co zwiększa dokładność.
 

Praktyczne zastosowania obrazowania rogówki

Obie metody, topografia i tomografia rogówki, znajdują zastosowanie w różnych dziedzinach okulistyki:

• Chirurgia refrakcyjna - topografia jest często używana do badania kandydatów, podczas gdy tomografia pooperacyjnie pozwala na ocenę zmian wartości mocy rogówki.
   
• Diagnoza stożka rogówki - wczesne badanie przesiewowe w kierunku podejrzenia stożka rogówki jest jednym z najważniejszych zastosowań obu technik.
   
• Astygmatyzm pooperacyjny - zarówno topografia, jak i tomografia mogą być stosowane do oceny astygmatyzmu po operacji zaćmy czy keratoplastyce.
   
• Wpływ zaburzeń rogówki - zarówno topografia, jak i tomografia są przydatne w przypadku schorzeń, takich jak skrzydlik, dermoidy rąbka, blizny rogówki czy zwyrodnienia.
   
• Dopasowywanie soczewek kontaktowych - topografia rogówki jest używana do precyzyjnego doboru soczewek kontaktowych.

Wnioski z obu badań mogą być wzajemnie uzupełniające, umożliwiając okulistom kompleksową ocenę struktury rogówki i podejmowanie bardziej precyzyjnych decyzji diagnostycznych oraz terapeutycznych.
 

Przeciwwskazania i przebieg badania

Badanie topografii i tomografii rogówki to zaawansowane techniki diagnostyczne, które charakteryzują się całkowitym brakiem inwazyjności oraz nie powodują żadnych skutków ubocznych. Zasadniczo nie istnieją przeciwwskazania do przeprowadzenia tych badań, a jedynym ograniczeniem jest zdolność pacjenta do współpracy poprzez utrzymanie nieruchomej głowy i skierowanie wzroku w obiektyw urządzenia. Należy jednak zauważyć, że u małych dzieci może wystąpić pewne utrudnienie ze względu na konieczność zachowania spokoju. W przypadku stanów zapalnych oka, takich jak zapalenie spojówek lub inne choroby zakaźne, zaleca się odroczenie badania do momentu pełnego wyleczenia.

Samo badanie topografii i tomografii rogówki jest szybkie i  bezbolesne. Trwa zazwyczaj kilka minut, a pacjentowi powierza się zadanie nieruchomego umieszczenia głowy na podbródku urządzenia oraz skierowania wzroku na wyświetlany centralnie punkt, czyli tzw. fiksator. Kluczową kwestią jest utrzymanie bezruchu i brak mrugania przez czas trwania pomiarów, które są uzyskiwane w ciągu kilku sekund. Zebrane wyniki są następnie prezentowane w formie zbiorczych raportów 

Zarówno topografia rogówki, jak i tomografia rogówki są istotnymi narzędziami diagnostycznymi w dziedzinie okulistyki. Obydwie techniki mają swoje specyficzne zastosowania, co sprawia, że są komplementarne w diagnostyce, planowaniu zabiegów i monitorowaniu pacjentów. Rzetelne stosowanie tych technik pozwala lekarzom na precyzyjne zrozumienie struktury i kondycji rogówki, co jest kluczowe dla skutecznego leczenia i utrzymania zdrowia oczu.

Bibliografia:

1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8392046/
2. https://eyewiki.org/Corneal_Topography
3. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK585055/