Skąd się biorą łzy człowieka?

Nie da się ukryć, że łzy towarzyszą każdemu z nas przez całe życie – czasami są efektem smutku, innym razem radości, a niekiedy powoduje je drażniący zapach cebuli.

Niezależnie od swojego źródła, łzawienie oczu to niezwykle ważny mechanizm – konieczny jest nie tylko do wyrażania emocji, ale i do odpowiedniego funkcjonowania oczu. Warto więc dowiedzieć się, skąd biorą się łzy i do czego służą – wszystkiego dowiesz się u nas!

Skąd się biorą łzy – jak powstają?

Łzy nie pojawiają się jedynie w wyniku silnych emocji lub czynników drażniących – są produkowane cały czas, po prostu w mniejszych ilościach! Oczy każdej minuty wytwarzają od 1 do 2 mikrolitra łez – to zaledwie od 2 do 3 mililitrów na dobę. Nawet tak śladowa ilość wystarczy, aby oko w pełni wykorzystało dobroczynne właściwości łez.

Główną rolę w wytwarzaniu łez grają pomniejsze gruczoły łzowe dodatkowe, wraz z gruczołem łzowym właściwym, który znajduje się nad okiem w pobliżu jego zewnętrznego kącika. To właśnie gruczoły pomniejsze wydzielają łzy używane do nawilżania oczu. Gruczoł właściwy zaczyna pracę dopiero w sytuacjach, które wymagają wzmożonego łzawienia – czyli w przypadku pojawienia się czynników drażniących, lub pod wpływem silnych emocji.

W część narządu łzowego wchodzą również kanaliki, którymi płyn jest odprowadzany na powierzchnię oka. Kolejnym ważnym elementem jest przewód nosowo-łzowy, którym nadmiar łez spływa do nosa – to właśnie dlatego płaczowi zazwyczaj towarzyszy katar. 

Produkcja łez może być mniejsza u seniorów i osób cierpiących na zespół suchego oka. Dlatego też jeśli zmagasz się z nieprzyjemnym uczuciem swędzenia i pieczenia, zaopatrz się w sztuczne łzy, które skutecznie wspomogą Twoje oczy.  W naszym sklepie z łatwością znajdziesz krople nawilżające do oczu, które będą najlepiej odpowiadały Twoim potrzebom.

Skąd się biorą łzy i do czego służą?

Łzy są niezbędne do prawidłowego działania narządu wzroku – dzięki nim oczy pracują jak dobrze naoliwiona maszyna. Ich główne funkcje to:

• Działanie nawilżające – płyn łzowy dba o optymalny poziom nawilżenia oczu, co nadaje ich powierzchni idealnej gładkości i przejrzystości. Pozwala to na dobre widzenie w każdej okazji – to właśnie dlatego osoby zmagające się z suchością oczu często skarżą się na rozmazany i zamglony wzrok.
• Właściwości bakteriobójcze – oczy mają również właściwości odkażające, dzięki czemu większość potencjalnych infekcji oka jest stłumiona w zarodku. Chorobotwórcze bakterie są niszczone, zanim zdążą się namnożyć i wywołać zapalenie spojówki. Jest to możliwe dzięki jednemu ze składników łez o nazwie lizozym. Odkrył go nikt inny, jak Alexander Fleming – wynalazca ratującej życie penicyliny. Znalazł on lizozym nie tylko w łzach, ale i w ślinie, włosach, paznokciach oraz na skórze. Działa on jednak jedynie na niewielką ilość bakterii o niskiej szkodliwości.
• Działanie terapeutyczne – kolejnym ważnym zadaniem łez jest również wyładowanie napięcia emocjonalnego. Gdy płaczesz ze smutku, produkcja hormonów szczęścia zwiększa się. Dodatkowo Twoje łzy zawierają w sobie hormony stresu, które wraz z płynem są wydalane z organizmu. Właśnie dlatego tak ważne jest, aby nie tłumić swoich łez – dzięki nim poczujesz się lepiej i będziesz w stanie łatwiej poradzić sobie z trudnymi sytuacjami.

Skoro wiesz już, skąd biorą się łzy smutku, to pewnie zastanawiasz się – skąd się biorą łzy radości? Pozytywne emocje potrafią obciążyć ludzki układ nerwowy podobnie, jak te negatywne. Również i w tym przypadku łzy stanowią sposób na wyładowanie nadmiernych emocji, tym samym odciążając Twój przytłoczony emocjami układ nerwowy.

Poza fizjologicznymi korzyściami płaczu, gra on również bardzo ważną rolę w ewolucyjnej potrzebie tworzenia i zacieśniania więzi z innymi ludźmi. To bowiem jeden ze sposobów wyrażania emocji, który pozwala wzbudzić empatię innych i uzyskać ich wsparcie. Dzięki temu nasi przodkowie byli w stanie przetrwać i zbudować ściśle związane społeczności – właśnie dlatego mechanizm płaczu jest tak ważny nawet dziś.

Skąd się biorą łzy? Skład

Wiesz już, dlaczego potrzebne są nam łzy, jak powstają i jakie są ich właściwości – teraz przyszedł czas, aby dowiedzieć się więcej o ich składzie. Oczywiście większość objętości łez stanowi woda – dodatkowo wzbogacona jest ona białkami, substancjami antybakteryjnymi i solą, której łzy zawdzięczają swój słony smak.

Film łzowy, który utrzymuje się na powierzchni oka, składa się zaś z trzech warstw. Są to:

• Tłusta warstwa lipidowa, która znajduje się na zewnątrz filmu łzowego i zapobiega nadmiernemu odparowywaniu łez z oka. Wytwarzana jest przez gruczoły Meiboma znajdujące się w powiekach. Ich działanie może być zaburzone w wyniku choroby, którą jest zapalenie brzegów powiek – zobacz, czym jest i jak je leczyć.
• Warstwa wodna, czyli właśnie łzy – stanowi ona warstwę o największej objętości.
• Kleista warstwa mucynowa, która swoją śluzową konsystencją zapewnia odpowiednią przyczepność łez do oka.

Co ciekawe, skład chemiczny łez różni się w zależności od ich źródła:

• Łzy emocjonalne zawierają nie tylko dodatkowe hormony stresu, ale i więcej białek. Jako że takie łzy są gęstsze – łatwiej przyklejają się do policzków i wolniej po nich spływają. Spekuluje się, że dzięki temu płacz jest łatwiej zauważalny dla innych.
• Łzy odruchowe, czyli te wywołane przez czynniki drażniące – takie jak zapach cebuli czy ciało obce w oku – mają w swoim składzie więcej wody i substancji bakteriobójczych. Rzadka konsystencja łez pozwala na łatwiejsze wydalenie ciała obcego z oka, a substancje odkażające skutecznie ochronią narząd wzroku przed stanem zapalnym.

Łzy są niezwykle fascynujące, a ich kojący wpływ na organizm jest nieoceniony. Dlatego też nie wahaj się skorzystać z ich dobroczynnych właściwości i pozwól im płynąć, gdy tego potrzebujesz!

Bibliografia:

Asmir Gracanin, Lauren M. Bylsma, Ad J. J. M. Vingerhoets, Why Only Humans Shed Emotional Tears: Evolutionary and Cultural Perspectives, 2018

National Eye Institute, How Tears Work, nei.nih.gov, 2019

Troy Bedinghaus, The Composition of Tears and Their Role in Eye Health, verywelhealth.com, 2022

Reena Mukamal, Facts About Tears, aao.org, 2016

Mandy Oaklander, The Science of Crying, time.com, 2016