Nużeniec – co to jest?

Nużeniec to pasożyt niewidoczny gołym okiem, który bytuje na ludzkiej skórze. Szacuje się, że nosicielami nużeńca jest większość dorosłych ludzi. Nużyca to nazwa choroby wywoływanej przez nużeńca. Innym terminem określającym tę przypadłość jest demodekoza (lub demodeciodoza). Nużeniec może być bardzo niebezpieczny dla oczu. Dlatego sprawdź jak rozpoznać zakażenie nużeńcem. Czy jest ono uleczalne? Dowiesz się z naszego artykułu.

Spis treści:

• Nużeniec ludzki – czym jest?
• Jak można zakazić się nużeńcem?
• Nużeniec – przyczyny zakażenia
• Nużeniec – objawy zakażenia pasożytem
  • Nużeniec ludzki – błędne diagnozy
• Nużeniec oka – diagnostyka to podstawa
• Nużeniec – leczenie
• Nużeniec – leczenie domowe
  • Domowe sposoby zapobiegania nużeńcowi:
• Nużeniec - profilaktyka
  • Jak uniknąć nużeńca?
• Nużeniec a soczewki kontaktowe

Nużeniec ludzki – czym jest?

Nużeniec ludzki należy do niezwykle licznej grupy roztoczy, które żywią się nabłonkiem ludzkiej skóry i tłustą wydzieliną wytwarzaną przez gruczoły łojowe. Istnieją dwie odmiany nużeńców:

• nużeniec ludzki
• nużeniec krótki

Nużeniec ludzki oraz krótki są bardzo powszechnymi na całym świecie pasożytami. Najbardziej dogodne dla nużeńca miejsca na ciele człowieka to skóra owłosiona, brwi, rzęsy oraz okolica ust. Nużeńce w obu odmianach funkcjonują tak samo i stanowią podobne zagrożenie zdrowotne dla człowieka.

Jak można zakazić się nużeńcem?

Do zakażenia nużeńcem może dojść w wielu sytuacjach. Pasożyt może się przenosić poprzez fizyczny kontakt z nosicielem, ale także poprzez powietrze – wraz z kurzem. Nużeniec przenosi się również na przedmiotach codziennego użytku, takich jak grzebień czy gumka do włosów.

Do przenoszenia się pasożytów dochodzić może poprzez kosmetyki: pomadki, tusze do rzęs, cienie do powiek, itp. Dlatego należy się wystrzegać używania testerów w drogeriach. Istnieje ryzyko, że osoba, która wcześniej dotykała produktu – przeniosła pasożyta.

Nużeniec – przyczyny zakażenia

Przyczyną zakażenia nużeńcem jest przede wszystkim niedostateczna higiena. Pasożyty mają wówczas dogodne warunki do rozmnażania się na skórze człowieka. Nużeniec składa jaja w mieszkach włosowych i młode osobniki rozwijają się przez około miesiąc.

Jednak ryzyko zachorowania na nużycę dotyczy przede wszystkim:

• osób dotkniętych alergią,
• seniorów,
• osób z nieprawidłową gospodarką hormonalno-lipidową.

Osłabiona odporność i w konsekwencji większa podatność na rozwój choroby dotyczy również osób doznających długotrwałego stresu.

Do zakażenia nużeńcem może dojść w miejscu pracy, w salonie kosmetycznym czy u fryzjera. Zwykle chroni nas przed tym rutynowa higiena i regularne mycie ciała i włosów, które usuwa pasożyty ze skóry.
Większość z nas ma kontakt z nużeńcem. To jednak nie oznacza, że dojdzie do zakażenia i rozwinie się nużyca. Prawidłowa higiena oraz odporność na właściwym poziomie chronią nas przed chorobą.

Nużeniec – objawy zakażenia pasożytem

Objawy zakażenia nużeńcem mogą być początkowo bardzo łagodne lub wcale niewyczuwalne. Często są mylone ze zwykłą alergią. Stan zapalny wywołany przez namnażanie się nużeńca może dotyczyć:

• mieszków włosowych
• gruczołów łojowych

Pierwsze symptomy nużycy mogą błędnie wskazywać na trądzik, uczulenia na pyłki roślin, zwykłe podrażnienia. Na początku pojawiają się następujące objawy:

• łagodne swędzenie,
• zaczerwienione oczy,
• podrażnienie powiek,
• poczucie dyskomfortu.

Rozwojowi nużeńców sprzyja ciepło i wilgoć. Stan zapalny wywołany przez pasożyta może dotyczyć także rzęs oraz gruczołów łojowych w powiekach. Pasożyt ten jest najbardziej dokuczliwy w nocy oraz zimą, gdy ciało ma mniejszy przewiew i rzadszy kontakt ze słońcem.

Nużeniec ludzki, który dłużej bytuje na skórze człowieka, powoduje:

• krosty i grudki,
• czerwone placki,
• swędzenie i ból,
• wysuszenie skóry,

Objawy nużeńca oka:

• łuszczenie,
• ogniska zapalne,
• podrażnienia oczu i powiek,
• stan zapalny mieszków włosowych rzęs.

Nużeniec ludzki – błędne diagnozy

Objawy nużeńca ludzkiego oraz krótkiego mogą do złudzenia przypominać inne rozpowszechnione problemy skórne. Niestety często z tego powodu stawiana jest błędna diagnoza na podstawie pobieżnej oceny stanu pacjenta.

Niewłaściwie leczone stany zapalne spowodowane nużycą ulegają pogłębieniu. To może prowadzić do rozległych infekcji i zakażeń bakteryjnych. Oprócz przykrych objawów nużeńca – rezultatem mogą być blizny. Zdarza się, że nużyca rozwija się u pacjenta razem z trądzikiem (pospolitym i różowatym).

Nużeniec oka – diagnostyka to podstawa

Diagnozowanie nużeńca oczu jest bardzo ważne, ponieważ skutki choroby są niebezpieczne. W wyniku zagnieżdżenia się nużeńca w oku może dojść do:

• zapalenia powierzchni oka,
• przewlekłego zapalenia brzegów spojówek,
• zespołu suchego oka.

Rozpoznanie nużeńca oka wiąże się z pobraniem materiału biologicznego w postaci drobin naskórka w okolicy rzęs i brwi. Taką próbkę bada się pod mikroskopem. Jeżeli badanie mikrobiologiczne potwierdzi obecność nużeńca – zalecane są badania u lekarza okulisty.

Nużeniec – leczenie

Leczenie nużeńca wymaga czasu i może potrwać parę miesięcy. Im dłużej nużeniec rozwijał się u pacjenta, tym trudniejsze i dłuższe będzie leczenie choroby. Cały proces odbywa się na dwóch poziomach. Pierwszym jest leczenie nużycy poprzez używanie preparatów do stosowania zewnętrznego. Lekarze przepisują maści i kremy z tlenkiem rtęci lub inną substancją leczącą nużeńca.

Jeżeli nużeniec rozwinął się w okolicach powiek i rzęs – stosowane są krople do oczu oraz produkty pomocne w pielęgnacji powiek (np. specjalne chusteczki). Działają one przeciwbakteryjnie i ochronnie.
Drugim poziomem leczenia nużeńca są farmaceutyki podawane doustnie. Często konieczna jest terapia antybiotykowa oraz wzmacnianie układu odpornościowego. W tym celu stosuje się rozmaite leki oraz suplementy diety.

Nużeniec – leczenie domowe

Domowe metody zapobiegania nużeńcowi obejmują przede wszystkim zabiegi higieniczne. Bardzo ważne jest oczyszczanie powiek i rzęs. Można stosować delikatne środki myjące, np. przeznaczone dla dzieci. Są łagodne i nie podrażniają oczu. Można wykorzystać także chusteczki nasączane delikatnym preparatem.

Jeżeli problemem są zaburzenia w pracy gruczołów w rejonie oczu, warto zastosować ciepłe kompresy na powieki. Takie okłady przyniosą ulgę oraz udrożnią ujścia gruczołów. To pomoże w usunięciu zalegających wydzielin.

Stosowanie peelingu pozwala usunąć martwy naskórek. Jeśli będziemy systematycznie oczyszczać cerę – zmniejszymy szanse zagnieżdżenia się pasożyta w mieszkach włosowych.

Domowe sposoby zapobiegania nużeńcowi:

• częste oczyszczanie powiek i rzęs,
• ciepłe okłady na oczy,
• regularne peelingi

Nużeniec - profilaktyka

Warto wiedzieć jak uniknąć nużeńca i chronić się przed nawrotem zakażenia. Przede wszystkim należy dbać i higienę osobistą oraz unikać sytuacji, w których można się zarazić. Konieczne jest również wzmacnianie układu immunologicznego.

Jak uniknąć nużeńca?

• używaj wyłącznie swojego ręcznika i innych rzeczy osobistych,
• nie korzystaj z próbek i testerów w sklepach,
• nie używaj cudzych kosmetyków,
• dbaj o sterylność akcesoriów do makijażu,
• dbaj o higienę ciała i włosów,
• często zmieniaj pościel.

Pamiętaj, że brak objawów nużeńca u innych osób nie wyklucza ich nosicielstwa.

Nużeniec a soczewki kontaktowe

Dla osób noszących soczewki kontaktowe, zakażenie nużeńcem powinno wiązać się z  rezygnacją na jakiś czas z tej metody korekcji wzroku. Na czas leczenia nużycy zalecane jest używanie okularów korekcyjnych.

 
Bibliografia:

1. A. C. Badescu, L. S. Iancu, L. Statescu, Demodex: commensal or pathogen?, „Revista Medico-Chirurgicala a Societatii De Medici Si Naturalisti Din Iasi” [dostęp: 12.01.2023].

2. J. N. Izdebska, L. Rolbiecki, The biodiversity of demodecid mites (Acariformes: Prostigmata), specific parasites of mammals with a global checklist and a new finding for Demodex sciurinus. „Diversity” [dostęp: 12.01.2023].

3. A. Sędzikowska, Demodekoza – patofizjologia, leczenie oraz ocena skuteczności terapii z zastosowaniem maści z metronidazolem oraz maści z tlenkiem rtęci [dostęp: 12.01.2023]

4. W. Czerwonka, Nużeniec. Kłopotliwy pasożyt. Demodex – troblesome parasite [dostęp: 12.01.2023]

5. D. Skonieczna, P. Sławianowska, R. Wesołowski, K. Szewczyk-Golec (2018), Roztocze z rodzaju Demodex - charakterystyka, chorobotwórczość, diagnostyka [w:] Diagnostyka Laboratoryjna 2018, 54(1), 37-44.