Zapalenie twardówki - przyczyny, objawy, diagnostyka i leczenie

Zapalenie twardówki to nic innego jak stan zapalny rozwijający się w ścianie, otaczającej gałkę oczną. To jedna z bardziej niebezpiecznych chorób narządu wzroku. Szybkie zdiagnozowanie i rozpoczęcie leczenia zapalenia twardówki jest bardzo ważne, w przeciwnym razie może ono prowadzić do utraty kształtu i sztywności gałki ocznej. Sprawdź, jak ustrzec się przed zapaleniem twardówki, jakie są objawy tej choroby i jak wygląda leczenie.

Czym jest twardówka?

Zanim jeszcze przejdziemy do wyjaśniania szczegółów na temat zapalenia twardówki, warto wcześniej wyjaśnić, czym w ogóle jest twardówka. Otóż to zewnętrzna warstwa gałki ocznej, która otacza oko od strony oczodołu. Jej zadaniem jest nadawanie gałce ocznej odpowiedniego kształtu. Ma białą barwę, jednak z przodu gałki ocznej przechodzi w przeźroczystą rogówkę.

Twardówka jest niezwykle wytrzymała mimo tego, że jej grubość to zaledwie 1,5 mm. W końcu została zbudowana z bardzo gęstej sieci włókien kolagenowych.

Czym jest zapalenie twardówki?

Skoro wiesz już czym jest twardówka, to teraz przyjrzyjmy się bliżej sytuacji, kiedy w tym obszarze dojdzie do pojawienia się stanu zapalnego.

Gdy w zewnętrznej części błony oka zostanie zlokalizowany stan zapalny, to mówimy wtedy o zapaleniu twardówki.

Jak często występuje zapalenie twardówki?

To raczej rzadka choroba narządu wzroku, która w wielu przypadkach przebiega łagodnie, jednak nie należy jej bagatelizować. Brak leczenia może doprowadzić nawet do uszkodzenia gałki ocznej i wywołać spory ból. Zazwyczaj łagodny przebieg spowodowany jest rozwojem choroby w nadtwardówce.
Najczęściej na tę chorobę chorują kobiety między 40. a 60. rokiem życia.

Zapalenie twardówki - przyczyny

Przyczyny zapalenia twardówki zależą od miejsca, w którym dochodzi do wystąpienia stanu zapalnego. Jak już wcześniej było wspomniane, łagodny charakter tej choroby pojawia się, gdy zapalenie dotyczy nadtwardówki, wtedy wśród przyczyn można wymienić:

●    długotrwałe życie w stresie,
●    dokuczliwe migreny,
●    występowanie trądziku różowatego,
●    atopowe zapalenie skóry,
●    borelioza,
●    problemy z tkanką łączną.

Poważniejsze konsekwencje wywołuje zapalenie zrębu twardówki, które stanowi podstawową część gałki ocznej. Należy jak najszybciej rozpocząć leczenie, aby ustrzec się przed uszkodzeniem gałki ocznej, a w konsekwencji utratą wzroku. Zapalenie zrębu twardówki wiąże się zazwyczaj z innymi chorobami, takimi jak:

●    guzkowe zapalenie tętnic,
●    toczeń rumieniowaty układowy,
●    reumatoidalne zapalenie stawów,
●    zespół Reitera,
●    zapalenie chrząstek,
●    ziarniniak Wegenera itd.

Zapalenia twardówki - objawy

Wśród pierwszych objawów zapalenia twardówki można wymienić zaczerwienienie gałki ocznej, pieczenie, łzawienie czy nadwrażliwość na światło. W przypadku zapalenia nadtwardówki ból ogranicza się do samego oka. Jego intensywność bywa różna, w niektórych przypadkach ból jest tak ostry, że pacjenci zaczynają leczyć się neurologicznie, co wydłuża czas, kiedy zostanie postawiona prawidłowa diagnoza. Niekiedy ból gałki ocznej promieniuje w kierunku czoła, zatok przynosowych i szczęki.

Zapalenie w nadtwardówce a zapalenie zrębu twardówki

Zapalenie nadtwardówki nie wpływa na jakość widzenia i ma łagodny przebieg. Zazwyczaj nawet nie wymaga leczenia i ustępuje samoistnie. Jednak problemem jest to, że może często wracać i dotyczyć raz jednego, raz drugiego oka.

Z kolei zapalenie zrębu twardówki może mięć poważne konsekwencje, takie jak uszkodzenie oka. Niekiedy choroba staje się objawem, wskazującym na występowanie stanu chorobowego w organizmie, co stanowi zagrożenie dla ludzkiego życia. Warto zwrócić uwagę, że w przypadku zapalenia zrębu twardówki stan zapalny występuje również w obrębie nadtwardówki. Sprawdź także czym się to różni od zapalenia błony naczyniowej oka.

Diagnozowanie zapalenia twardówki

Często kolor zaczerwienienia gałki ocznej pozwala zdiagnozować, czy mamy do czynienia z zapaleniem nadtwardówki, czy też zrębu twardówki. W pierwszym przypadku częściej występuje odcień różowy lub czerwony. Z kolei w przypadku zapalenia zrębu twardówki częściej pojawia się kolor fioletowy, a czasem nawet niebieski. Badanie powinien wykonać okulista w świetle dziennym.

W diagnozowaniu zapalenia twardówki pomagają również następujące badania:

●    badanie w lampie szczelinowej – dzięki temu badaniu możliwe jest sprawdzenie głębokości zmian, które wywołało zapalenie, sprawdza też, jak duży obszar jest przekrwiony i gdzie występuje obrzęk;
●    ultrasonografia typu B – to rodzaj badania, które służy do sprawdzenia, na jakim obszarze dochodzi do pojawienia się stanu zapalnego, analizuje, czy doszło też do wystąpienia tylnego zapalenia twardówki;
●    angiografia fluoresceinowa – sprawdza zapalenie naczyń, ale też jest wykorzystywane do kontrolowania zaburzeń przepływu krwi;
●    tomografia komputerowa – łatwiej dostępne badanie, ale jednak daje mniej wartościowe informacje na temat stopnia, jaki został zajęty przez stan zapalny.

Leczenie zapalenia twardówki

W przypadku zapalenia nadtwardówki zazwyczaj nie jest potrzebne zażywanie leków. Jednak, gdy objawy stają się mocno dokuczliwe, to zalecane jest stosowanie kropli, zawierający kortykosteroidy. Nie należy zbyt długo ich zażywać, gdyż mogą powodować zaćmę lub jaskrę.

Leczenie zasadniczej części twardówki jest znacznie trudniejsze. W przypadku zapalenia bez martwicy konieczne jest stosowanie niesteroidalnych leków przeciwzapalnych NLPZ. Jeśli takie leczenie nie przynosi oczekiwanych efektów, to niezbędne jest zastosowanie doustnych leków kortykosteroidowych.
Wśród innych leków, które mogą zapewnić wyleczenie, wskazuje się również pulsy steroidowe, które podawane są dożylnie, oraz leki immunosupresyjne. Tego typu leczenie staje się konieczne głównie, gdy dojdzie już do martwiczego zapalenia twardówki. Gdy dojdzie do powikłań np. związanych z uszkodzeniem rogówki, wystąpieniem jaskry czy odwarstwieniem siatkówki, niezbędne jest leczenie chirurgiczne.

Czy możliwe jest pełne wyleczenie?

Niestety zapalenie twardówki to choroba, która może często wracać. Podaje się, że nawroty powinny ustąpić w przypadku zapalenia nadtwardówki maksymalnie po 4 latach. Przez ten czas choroba może dotknąć obu oczu jednocześnie lub raz jednego, raz drugiego oka.

Z kolei w przypadku zapalenia zasadniczej części twardówki, ale bez martwicy zapalenia trwają nawet do 6 lat. Przez ten czas dochodzi do osłabienia się jakości widzenia, a nawet do utraty wzroku w wyniku wystąpienia jaskry, zaćmy czy zajęcia rogówki. Dowiedz się więcej na temat jaskry wtórnej.

Natomiast, gdy dojdzie do zapalenia twardówki z martwicą, niemożliwe jest całkowite wyleczenie. Choroba może się cofnąć, ale nie da się jej pozbyć.

Zapalenie twardówki – profilaktyka

Bardzo ważne jest rzucenie palenia papierosów, gdyż utrudnia ono proces leczenia. Niezbędne są też regularne wizyty u okulisty, aby sprawdzić kondycję twardówki i gałki ocznej.

Jak nie dopuścić do wystąpienia zapalenia twardówki? Pomocne jest ograniczenie stresu, unikanie sportów, które szczególnie są narażone na zapalenia tkanek łącznych, co może wywołać zapalenie twardówki. Istotna jest też wczesna diagnoza, gdy pojawią się pierwsze objawy.

za: https://www.aao.org/eye-health/diseases/what-is-scleritis [dostęp 21.02.2022]
za: https://www.webmd.com/eye-health/scleritis-facts [dostęp 21.02.2022]
za: https://www.msdmanuals.com/professional/eye-disorders/conjunctival-and-scleral-disorders/scleritis [dostęp 21.02.2022]
za: https://www.healthline.com/health/scleritis [dostęp 21.02.2022]
za: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK499944/ [dostęp 21.02.2022]
za: https://emedicine.medscape.com/article/1228324-overview [dostęp 21.02.2022]