Wytrzeszcz oczu – przyczyny, objawy i leczenie

Gałka oczna osadzona jest w oczodole, czyli strukturze kostnej, której zadaniem jest jej stabilizacja oraz ochrona. W sytuacji gdy oko przemieszczone jest ku przodowi, dochodzi do tzw. wytrzeszczu oczu. Jest to patologiczny stan, którego przyczyny są bardzo zróżnicowane. Niemniej jednak, może prowadzić on do wielu groźnych powikłań, a nawet utraty wzroku. Z tego względu niezwykle istotna jest jego regularna kontrola i leczenie. Dowiedz się czym jest wytrzeszcz oczu oraz jakie są jego przyczyny i objawy!

Najważniejsze informacje:

• Najważniejsze informacje:
• Czym jest wytrzeszcz oczu?
• Jakie są przyczyny wytrzeszczu oczu?
• Jakie są objawy towarzyszące wytrzeszczowi oczu?
• Jak leczyć wytrzeszcz oczu?

Czym jest wytrzeszcz oczu?

Gałka oczna w normalnych warunkach porusza się, co jest niezbędne do prawidłowego funkcjonowania narządu wzroku. Delikatne przesunięcia do przodu lub tyłu są czynnościami fizjologicznymi. Gdy wysunięcie jest nadmierne, mówimy o stanie patologicznym, jakim jest wytrzeszcz oczu.

Wytrzeszcz oczu (exophthalmos) to przemieszczenie gałki ocznej w oczodole w kierunku zewnętrznym. Mimo iż wydaje się, że stan ten jest prosty do zdiagnozowania, nie zawsze musi być wyraźnie widoczny. Do jego precyzyjnego określenia konieczna jest konsultacja u lekarza okulisty oraz wykonanie egzoflatmometrii, czyli oceny osadzenia gałek ocznych w oczodole. Bada się bowiem różnicę między poziomem szczytu rogówki, a poziomem zewnętrznej ściany oczodołu. Norma dla kobiet wynosi 15,5-20 mm, natomiast dla mężczyzn 16,5-21,5 mm. 

Wytrzeszcz oczu podzielić można na dwa główne rodzaje:

• osiowy – przesunięcie w osi przednio-tylnej,
• mimoosiowy – przesunięcie boczne i/lub pionowe; towarzyszą mu zaburzenia ruchomości gałki ocznej.

Wytrzeszcz oczu dotyczyć może zarówno jednego, jak i obu oczu. Najczęściej jednak spotykany jest wytrzeszcz jednostronny.

Jakie są przyczyny wytrzeszczu oczu?

Najczęstszą przyczyną wytrzeszczu oczu jest choroba Gravesa-Basedowa. Jest to schorzenie autoimmunologiczne, w którym nadczynność tarczycy prowadzi do wzrostu tkanki tłuszczowej i mięśniowej za oczami, powodując wypchnięcie gałek ocznych. Do innych przyczyn zaliczamy:

• Nowotwory oczodołu, zarówno łagodne, jak i złośliwe.
• Uszkodzenie mięśni, które kontrolują ruchy oczu.
• Choroby zapalne takie jak zapalenie tarczy nerwu wzrokowego lub zapalenie tkanek oczodołu i okolicy oczodołowej.
• Wrodzone różnice anatomiczne okolicy oczu, które predysponują do wytrzeszczu oczu, np. wrodzona przepuklina oczodołów.
• Obecność przetoki tętniczo-żylnej w zatoce jamistej powstała, np. w wyniku urazu.
• Odma oczodołu pojawiająca się w wyniku, np. złamania ścian zatok przynosowych.
• Torbiele będące skutkiem zakażenia pasożytami lub powstałe w wyniku wad rozwojowych.
• Krwotoki o charakterze urazowym lub samoistnym.
• Ropień lub ropowica oczodołu, czyli stany zapalne wywołane przerzutem infekcji, np. z zatok przynosowych czy zębów.

Jak widać przyczyny wytrzeszczu oczu są bardzo liczne i różnorodne. Ważne jest, by osoba, która zauważy u siebie niepokojące objawy czym prędzej skonsultowała się z lekarzem okulistą. Dzięki temu możliwe będzie określenie dokładnej przyczyny i wprowadzenie odpowiedniego leczenia. W niektórych przypadkach konieczne może okazać się podjęcie interwencji chirurgicznej. 
 

Jakie są objawy towarzyszące wytrzeszczowi oczu?

Objawy towarzyszące wytrzeszczowi oczu mogą różnić się w zależności od przyczyny oraz stopnia jego nasilenia. Do najczęściej występujących jednak zaliczamy:

• Wypukłe gałki oczne
  Najbardziej charakterystycznym objawem jest widoczne wysunięcie gałek ocznych poza ich naturalne osadzenie w oczodołach.
   
• Podwójne widzenie (diplopia)
  Wytrzeszcz oczu może prowadzić do niewłaściwego ustawienia mięśni oczu, co skutkuje podwójnym widzeniem.
   
• Uczucie suchości oczu
  Osoby z wytrzeszczem mogą doświadczać zwiększonego wysychania powierzchni gałek ocznych, co prowadzi do dyskomfortu.
   
• Ograniczenie ruchomości oczu
  Niektórzy pacjenci mogą mieć trudności z normalnym, swobodnym poruszaniem oczami w różnych kierunkach.
   
• Ból lub ucisk w okolicach oczu
  Wytrzeszcz oczu może powodować uczucie napięcia, dyskomfortu lub bólu w okolicach oczu i czoła.
   
• Oczy powiększone lub opuchnięte
  Wytrzeszcz gałek ocznych może powodować, że oczy wydają się większe lub bardziej opuchnięte niż zwykle.
   
• Nadwrażliwość na światło
  Pacjenci mogą odczuwać większą wrażliwość na światło, co objawiać się będzie np. występowaniem błysków w polu widzenia, a nawet światłowstrętem.
   
• Trudności w zamykaniu powiek
  W niektórych przypadkach wytrzeszcz oczu może wpływać na zdolność do pełnego zamknięcia powiek, co może skutkować suchością oczu i podatnością na podrażnienia.
   
• Odczuwalne tętnienie serca
  Pacjenci z wytrzeszczem oczu mogą odczuwać tętnienie zgodne z akcją serca.

Jak leczyć wytrzeszcz oczu?

Leczenie wytrzeszczu oczu zależy od jego przyczyny, nasilenia oraz objawów towarzyszących. W wielu przypadkach leczenie wymaga współpracy kilku specjalistów, w tym okulisty, endokrynologa, neurologa, ortoptysty lub chirurga okulistycznego. 

Jeśli wytrzeszcz oczu jest spowodowany chorobą tarczycy, jak choroba Gravesa-Basedowa, lekarz będzie dążył do normalizacji funkcji tarczycy poprzez leczenie farmakologiczne. Kontrola funkcji tarczycy może pomóc w zmniejszeniu wytrzeszczu.

W niektórych przypadkach wytrzeszcz oczu może być na tyle nasilony lub uporczywy, że wymaga interwencji chirurgicznej. Chirurgia polega na zmniejszeniu tkanki tłuszczowej w okolicach oczu, poprawie ustawienia mięśni oczu lub redukcji rozmiaru guza, który powoduje wytrzeszcz.

W sytuacjach, gdy wytrzeszcz oczu jest spowodowany zapaleniem oczu lub innymi schorzeniami, lekarz może zalecić stosowanie kropli do oczu, sztucznych łez lub innych leków, które pomogą złagodzić objawy suchego oka i dyskomfortu.

Osoby z wytrzeszczem oczu mogą skonsultować się z ortoptystą, który zleci specjalne ćwiczenia wzrokowe, pomagające wzmocnić mięśnie oka i poprawić jego ruchomość.

Należy pamiętać, że leczenie wytrzeszczu oczu powinno być prowadzone pod nadzorem specjalisty, który dokładnie zdiagnozuje przyczynę i oceni odpowiednie opcje terapeutyczne. Każdy przypadek jest indywidualny, więc leczenie będzie dostosowane do konkretnej sytuacji klinicznej. Wczesne wykrycie i odpowiednie leczenie mogą pomóc w uniknięciu poważniejszych powikłań i poprawie jakości widzenia i życia pacjenta.
 

Bibliografia:

1. Butt, S., & Patel, B. C. (2023). Exophthalmos. In StatPearls. StatPearls Publishing.
2. https://www.allaboutvision.com/conditions/exophthalmos/