Wady wzroku u dziecka

Widzenie odgrywa ogromna rolę w rozwoju dziecka, a wszelkie wady i zaburzenia narządu wzroku mogą mieć znaczący wpływ na jego codzienne funkcjonowanie, rozwój, a w późniejszych latach również na edukację i osiągnięcia szkolne. Niezwykle istotne jest zatem by regularnie kontrolować zdrowie oczu i dbać o ich dobrą kondycję. Dzieci, szczególnie małe, nie są często w stanie samodzielnie zaalarmować rodziców o nieprawidłowym widzeniu. Wynika to zarówno z ograniczonych możliwości komunikacji, jak i z faktu, że nie zdają sobie sprawy z tego, że można widzieć inaczej – lepiej. Z tego względu szczególnie ważne jest by nie ignorować znaków, świadczących o ewentualnie rozwijającej się wadzie wzroku u dziecka.

Najważniejsze informacje:

• Czym jest ametropia?
• Krótkowzroczność, czyli wada wzroku minus u dzieci
• Nadwzroczność, czyli wada wzroku plus u dzieci
• Astygmatyzm u dzieci
• Badanie wzroku u dzieci
• Jak objawiają się wady wzroku u dzieci?

Czym jest ametropia?

Ametropia, czyli niemiarowość oka to wada wzroku charakteryzująca się nieprawidłowym stosunkiem zdolności skupiającej układu optycznego oka do długości gałki ocznej. W wyniku tego równoległe promienie światła wpadające do oka nie są skupiane na siatkówce.

Wyraźne widzenie uzależnione jest od ogniskowania się światła na siatkówce oka, które jest matrycą do powstawania obrazów. W przypadku występowania wad refrakcji, obraz ten powstaje przed lub za siatkówką, dając przy tym wrażenie niewyraźnego, zamazanego widzenia. Niemiarowość oka prowadzi zatem do powstania wad wzroku takich jak krótkowzroczność, nadwzroczność oraz astygmatyzm. Możliwa jest ich korekcja, okularami lub soczewkami kontaktowymi dla dzieci, które zapewniają odpowiednią ostrość wzroku, a przez to niezaburzony rozwój.

Krótkowzroczność, czyli wada wzroku minus u dzieci

Krótkowzroczność, zwana również myopią, to wada wzroku, która powoduje trudności w widzeniu przedmiotów znajdujących się w dalekiej odległości od obserwatora. Osoby z krótkowzrocznością mają dobrą ostrość widzenia na bliskie odległości, ale obrazy obiektów znajdujących się daleko wydają się rozmazane i nieostre.

Krótkowzroczność występuje, gdy światło, które wpada do oka, skupia się przed siatkówką zamiast na niej. Jest to zazwyczaj spowodowane nadmierną długością gałki ocznej albo zbyt dużą mocą układu optycznego oka. W wyniku tego obraz, który powinien być skupiony na siatkówce, ostatecznie ogniskuje się przed nią, powodując rozmycie i zaburzenie widzenia.

Krótkowzroczność może mieć różny stopień nasilenia, od niskiej do umiarkowanej lub wysokiej. W zależności od tego, jak silna jest krótkowzroczność, dziecko może mieć trudności z czytaniem tablicy w szkole, oglądaniem telewizora lub widzeniem obiektów umieszczonych w dalekiej odległości.

Nadwzroczność, czyli wada wzroku plus u dzieci

Nadwzroczność, znana również jako dalekowzroczność lub hyperopia, to wada wzroku, która powoduje trudności w widzeniu obiektów znajdujących się blisko. Objawy nadwzroczności mogą obejmować trudności w czytaniu, zmęczenie oczu podczas pracy wzrokowej w bliży, bóle głowy po dłuższym skupianiu się na obiektach bliskich, przemęczenie wzroku, a nawet nieostre widzenie dali.

Nadwzroczność występuje, gdy światło, które wpada do oka, skupia się za siatkówką zamiast na niej. Jest to spowodowane za małą mocą łamiącą układu optycznego w stosunku do prawidłowej długości oka lub zbyt krótką gałką oczną. W wyniku tego obraz, który powinien być skupiony na siatkówce, ostatecznie skupia się za nią.

Nadwzroczność może mieć różny stopień nasilenia – niski, umiarkowany lub wysoki. W przypadku dzieci z niewielkim stopniem nadwzroczności, oczy mogą być w stanie skompensować wadę poprzez akomodację, czyli dostosowywanie ostrości obrazu przez zmianę kształtu soczewki wewnątrz oka. Jednak przy większych stopniach nadwzroczności konieczne może być stałe skupianie, co może prowadzić będzie do napięcia oczu i ich zmęczenia.
 

Astygmatyzm u dzieci

Astygmatyzm, inaczej niezborność, to wada wzroku, spowodowana nieregularnym kształtem rogówki lub soczewki, co wpływa na nierównomierne rozpraszanie się światła, a tym samym na skupianie się go przed lub za siatkówka oka.

Astygmatyzm może występować jako wada wzroku pierwotna lub może towarzyszyć innym wadom, takim jak krótkowzroczność lub dalekowzroczność. Objawy astygmatyzmu mogą obejmować zamazywanie, zniekształcenie lub podwójne widzenie obiektów zarówno na bliskie, jak i dalekie odległości, przemęczenie oczu, bóle głowy lub trudności w czytaniu.

Astygmatyzm może mieć różne stopnie nasilenia. Czasami obecny jest od urodzenia, a w innym przypadku może rozwijać się wraz z wiekiem lub w wyniku urazu oka. 

Badanie wzroku u dzieci

Badanie wzroku u dzieci jest niezwykle ważne. Wczesne wykrycie i leczenie wad wzroku może mieć znaczący wpływ na rozwój i naukę dziecka. Nieskorygowane wady wzroku mogą prowadzić do trudności szkolnych, ograniczenia zdolności postrzegania świata i utrudnienia codziennego funkcjonowania. 
Zalecane jest regularne sprawdzanie wzroku, nawet jeśli nie ma widocznych objawów problemów ze wzrokiem. Oto ogólne wytyczne dotyczące częstotliwości badań wzroku u dzieci:

• Noworodki i niemowlęta - badanie wzroku powinno być przeprowadzone w pierwszych miesiącach życia dziecka jako część rutynowego badania pediatrycznego.
• Przedszkolaki i dzieci w wieku szkolnym - badanie wzroku powinno być przeprowadzane przynajmniej raz przed rozpoczęciem nauki szkolnej. Następnie zaleca się, aby badanie było wykonywane co najmniej co 1-2 lata, chyba że specjalista zaleci częstsze kontrole. 
• Dzieci z czynnikami ryzyka - jeśli dziecko obarczone jest czynnikami ryzyka, takimi jak wady wzroku w rodzinie, opóźnienia rozwojowe, przewlekłe choroby oczu lub inne czynniki, okulista może zalecić częstsze badania wzroku.

Należy pamiętać, że częstotliwość badań wzroku może różnić się w zależności od indywidualnych potrzeb dziecka i zaleceń okulisty lub optometrysty. Wczesne wykrycie i leczenie wad wzroku są kluczowe dla optymalnego rozwoju wzroku i dobrej jakości życia dziecka. Sprawdź także jakie mogą być przyczyny leukokorii nazwanej też białą źrenicą.
 

Jak objawiają się wady wzroku u dzieci?

Wady wzroku u dzieci mogą objawiać się na różne sposoby, a symptomy te mogą się różnić w zależności od m.in. rodzaju wady wzroku oraz wieku. Bowiem inaczej widzi dziecko do 1. roku życia, a inaczej te w wieku szkolnym. Istnieje jednak kilka podstawowych objawów, które towarzyszyć mogą wadom wzroku u dzieci.

1. Nieprawidłowe ruchy oczu
2. Trudności w koncentracji i uwadze
3. Zamazywanie lub podwójne widzenie
4. Zmienność nastroju podczas pracy wzrokowej
5. Trudności w rozpoznawaniu kształtów i liter
6. Nietypowe nachylenie głowy podczas patrzenia
7. Nadmierne łzawienie
8. Tarcie i uciskanie oczu
9. Bóle głowy
10. Nadmierne mruganie i mrużenie oczu

Bibliografia:

1. https://www.stanfordchildrens.org/en/topic/default?id=refractive-errors-in-children-90-P02098
2. https://aapos.org/glossary/refractive-errors-in-children