Powidok (kontrast następczy) - na czym polega?

Zapewne zastanawiacie się co kryje się pod tą dość tajemniczą nazwą - powidok. Przekonaj się, czym tak naprawdę jest wspomniane wyżej zjawisko, którego niejednokrotnie doświadczamy w ciągu dnia.

Czym jest powidok, czyli kontrast (obraz) następczy?

Powidok to zjawisko optyczne, które określa "utrzymanie wrażenia wzrokowego, po ustaniu bodźca świetlnego" - pisze w swojej pracy Agnieszka Rejniak-Majewska z Centrum Badań Historycznych Polskiej Akademii Nauk w Berlinie. Można je zaobserwować, gdy po dłuższym wpatrywaniu się w jakiś kształt o kolorze z podstawowej palety barw, odwrócimy wzrok i pojawi się ten sam, ale rozmazany kształt w barwie tej samej lub dopełniającej. Dzieje się to na skutek czasowego ograniczenia zdolności fotoreceptorów w siatkówce.

Powidok dzieli się na dwa rodzaje:

Powidok pozytywny

Jego źródłem jest silne światło i w takim przypadku obraz widziany po odwróceniu wzroku zachowuje jasną barwę.

Przykład powidoku pozytywnego:

• oświetlony ekran w powidoku objawia się jasnym rozmazanym kształtem
• w przypadku wpatrywania się

Powidok negatywny

Źródłem jest światło w barwie dopełniającej - w tej sytuacji barwa widzianego powidoku jest inna niż źródłowego koloru.

Przykłady powidoku negatywnego:

• czerwony kolor w powidoku pokazuje się jako zielony
• fioletowy - jego barwą dopełniającą jest żółty i w takiej barwie objawi się powidok

Wrażenie powidoku utrzymuje się przez chwilę po ustąpieniu bodźca, który to wrażenie wywołał – dla przykładu patrząc przez moment na czerwony fotel, dochodzi niejako do „wyczerpania” tego koloru w określonym obszarze siatkówki – po oświetleniu tego obrazu szarym lub białym światłem, uaktywnią się wszystkie kolory oprócz czerwonego – zostanie on zastąpiony kolorem zielonym.

Skąd bierze się zjawisko powidoku?

Cała istota tego zjawiska ma związek z budową siatkówki oka – tzw. czopki, czyli receptory, które odpowiadają za postrzeganie barw – połączone są w podane przez nas powyżej pary – dla przykładu receptory, dzięki którym dostrzegamy barwę niebieską połączone są z receptorami, które umożliwiają postrzeganie barwy pomarańczowej.

Spójrz na krótki filmik, który w jasny sposób wyjaśni czym tak naprawdę jest zjawisko powidoku:

.

Efekt powidoku w życiu codziennym

Zjawisko kontrastu następczego wykorzystywane jest m.in. w:

1. wszelkich pojazdach mechanicznych – tylne światła, jak również podświetlenie deski rozdzielczej/nawigacji w kolorze czerwonym.
2. lotnictwie i żegludze – kokpit samolotu, mostki nawigacyjne w budowie statków, okrętów.

źródła:

https://cbh.pan.pl/en/powidok - Agnieszka Rejniak-Majewska z Centrum Badań Historycznych Polskiej Akademii Nauk w Berlinie

https://www.ceenta.com/news-blog/why-do-i-see-afterimages