Obrzęk plamki żółtej

Obrzęk plamki żółtej jest stanem patologicznym związanym z uszkodzeniem i zbieraniem się płynu w centralnej części siatkówki oka. Plamka żółta to obszar siatkówki odpowiedzialny za ostre widzenie i percepcję kolorów. Obrzęk plamki żółtej jest stanem, który może prowadzić do znacznego pogorszenia ostrości widzenia, a nawet utraty wzroku, dlatego jest to temat wart dogłębnej analizy. Dowiedz się jakie są przyczyny, objawy, metody diagnozowania oraz dostępne opcje leczenia obrzęku plamki żółtej!

Najważniejsze informacje:

• Czym jest plamka żółta?
• Cukrzyca jako główna przyczyna obrzęku plamki żółtej
• Cukrzycowy obrzęk plamki żółtej
• Inne przyczyny obrzęku plamki żółtej
• Objawy obrzęku plamki żółtej
• Diagnozowanie obrzęku plamki żółtej
• Dostępne opcje leczenia obrzęku plamki żółtej 

Czym jest plamka żółta?

Plamka żółta to centralna część siatkówki, która zawiera największe zagęszczenie fotoreceptorów - czopków. Czopki są odpowiedzialne za ostre widzenie i percepcję kolorów, co sprawia, że plamka żółta odgrywa kluczową rolę w codziennym funkcjonowaniu wzroku. Obrzęk plamki żółtej to patologia, związana z gromadzeniem się płynu w tym obszarze.
 

Cukrzyca jako główna przyczyna obrzęku plamki żółtej

Cukrzyca to przewlekła choroba metaboliczna charakteryzująca się nieprawidłowym poziomem glukozy we krwi. W wyniku długotrwałego występowania podwyższonego poziomu cukru we krwi, organizm cierpi na wiele powikłań, w tym na uszkodzenie narządu wzroku, nazywane retinopatią cukrzycową.

Retinopatia cukrzycowa to ogólna nazwa chorób oczu związanych z cukrzycą, które mogą prowadzić do uszkodzenia naczyń krwionośnych i nerwu wzrokowego. Jednym z najczęstszych i najbardziej poważnych powikłań retinopatii cukrzycowej jest cukrzycowy obrzęk plamki żółtej, który wpływa na plamkę żółtą, centralną część siatkówki odpowiedzialną za ostre widzenie.

Cukrzycowy obrzęk plamki żółtej

W cukrzycy, podwyższony poziom glukozy we krwi może uszkadzać drobne naczynia krwionośne w siatkówce oka. To prowadzi do powstawania mikrouszkodzeń, zwłaszcza małych naczyń włosowatych, które zaopatrują plamkę żółtą.

W odpowiedzi na uszkodzenia naczyń, organizm uwalnia m.in. czynnik wzrostu śródbłonka naczyń (VEGF) odpowiedzialny za nowotworzenie patologicznych naczyń siatkówki oka. W związku z ich nieprawidłową budową dochodzi do przecieku płynów i krwotoków z naczyń do tkanek siatkówki, w tym plamki żółtej. Dodatkowo, VEGF zwiększa nieszczelność już istniejących naczyń.

Nadmierny przeciek płynów do tkanek plamki żółtej powoduje obrzęk tej struktury. To prowadzi do jej uszkodzenia i zaburzeń w funkcjonowaniu, co objawia się pogorszeniem ostrości widzenia i percepcji kolorów.

W cukrzycy naczynia krwionośne siatkówki podlegają procesowi starzenia się i stwardnieniu w szybszym tempie. To również przyczynia się do ich uszkodzenia i zwiększa ryzyko cukrzycowego obrzęku plamki żółtej.
 

Inne przyczyny obrzęku plamki żółtej

• Zwyrodnienie plamki żółtej związane z wiekiem (AMD)
• Zakrzep (niedrożność) żyły siatkówki
• Zwyrodnienie barwnikowe siatkówki
• Choroby zapalne oczu, np. zapalenie błony naczyniowej
• Urazy i operacje oczu
• Czynniki genetyczne
• Niektóre leki, np. stosowane w leczeniu jaskry
   

Objawy obrzęku plamki żółtej

Objawy obrzęku plamki żółtej mogą obejmować:

• Zaburzenia widzenia centralnego - pacjenci mogą doświadczać zaburzeń ostrego widzenia w centralnej części pola widzenia, co może wpływać na czytanie, rozpoznawanie twarzy czy oglądanie telewizji.
   
• Zmniejszenie percepcji kolorów - obrzęk plamki żółtej może wpłynąć na zdolność rozpoznawania i rozróżniania kolorów.
   
• Zwiększona czułość na światło - pacjenci mogą odczuwać nasilenie fotofobii, czyli nadwrażliwość na światło
   
• Zniekształcenia obrazu - osoby z obrzękiem plamki żółtej doświadczają również zniekształceń obrazu. Obserwowane obiekty mogą wydawać się falować. 

Objawy obrzęku plamki żółtej mogą być jedno- lub obustronne i różnić się pod względem intensywności. Jeśli schorzeniem objęte jest tylko jedno oko, pacjent może początkowo nie zauważyć zaburzeń widzenia. 

Diagnozowanie obrzęku plamki żółtej

Diagnoza obrzęku plamki żółtej opiera się na dokładnym badaniu oka i diagnostyce obrazowej. Najważniejsze metody diagnostyczne obejmują:
 

Badanie dna oka
Okulista przeprowadza badanie w lampie szczelinowej, które pozwala na bezpośrednią ocenę stanu plamki żółtej. Badanie dna oka jest kluczowe dla postawienia diagnozy.
 

Optyczna koherentna tomografia (OCT)
OCT to zaawansowana technika obrazowania, która pozwala na uzyskanie precyzyjnych przekrojów struktury oka. Jest bardzo przydatna do oceny grubości plamki i obecności obrzęku.
 

Angiografia fluoresceinowa
Angiografia fluoresceinowa badanie pozwala na monitorowanie przepływu krwi w oku i może być pomocna w diagnozie chorób naczyniowych siatkówki.
 

Testy widzenia
Okulista może wykonywać testy ostrości widzenia i testy percepcji kolorów, aby ocenić wpływ obrzęku na zdolność pacjenta do widzenia. Specjalista wykonuje również test Amslera, oceniający zaburzenia widzenia centralnego.
 

Dostępne opcje leczenia obrzęku plamki żółtej 

Leczenie obrzęku plamki żółtej związane jest z zaawansowanymi terapiami farmakologicznymi oraz, w niektórych przypadkach, procedurami laserowymi. Wybór konkretnego rodzaju leczenia zależy od nasilenia choroby, jej przyczyny, i ogólnego stanu pacjenta. Do najczęstszych metod zaliczamy:
 

Iniekcje doszklistkowe z lekami przeciwnaczyniowymi
Najnowszym i najskuteczniejszym podejściem do leczenia obrzęku plamki żółtej jest stosowanie iniekcji doszklistkowych z lekami przeciwnaczyniowymi, głównie anty-VEGF. Leki te zmniejszają działanie czynnika wzrostu śródbłonka naczyniowego, który odpowiada za proces neowaskularyzacji i przeciek płynów z naczyń krwionośnych do tkanek plamki żółtej. Lekarz wykorzystuje cienką igłę do wstrzyknięcia leku bezpośrednio do wnętrza oka. Procedura ta jest stosunkowo bezpieczna i nie jest bolesna.
 

Fotokoagulacja laserowa
W niektórych przypadkach, zwłaszcza w przypadku niewielkiego obrzęku plamki żółtej, stosowana jest fotokoagulacja laserowa. W trakcie tej procedury, laser jest używany do tworzenia małych spieków na powierzchni siatkówki, które pomagają uszczelnić wycieki z naczyń krwionośnych i zatrzymać obrzęk. Fotokoagulacja laserowa nie przywraca już uszkodzonej siatkówki, ale może zahamować postęp choroby.

Bibliografia:

1. https://www.aao.org/eye-health/diseases/what-is-macular-edema
2. https://www.nei.nih.gov/learn-about-eye-health/eye-conditions-and-diseases/macular-edema