Dlaczego mrugamy oczami?

Mruganie oczami to czynność automatyczna i podświadoma, na którą zazwyczaj nawet nie zwraca się uwagi. Jednak czy zastanawiałeś się kiedyś, do czego służy ten pozornie nieistotny refleks? Mruganie jest odpowiedzialne za umożliwienie odpowiedniej pracy ludzkiego narządu wzroku – na więcej niż jeden sposób! Oto powody, dla których mrugamy oczami.

Żadne mrugnięcie nie jest przypadkowe – gdyby nie ten odruch, to Twoje oczy nie służyłyby Ci tak dobrze. W tym artykule zagłębimy się w fascynującą fizjologię, która stoi za mruganiem – dzięki temu na nowo docenisz ciężką pracę aparatu ochronnego Twoich oczu!

Dlaczego mrugamy oczami? Nawilżenie oka

Każdy chociaż raz zmagał się z suchością oczu – pieczenie, swędzenie i uczucie piasku pod powiekami to nic przyjemnego! Na szczęście takie sytuacje mają miejsce rzadko. Czy wiesz, czemu tak naprawdę zawdzięczasz utrzymanie nawilżenia Twoich oczu na optymalnym poziomie? Oczywiście kluczowe są tu łzy – ale gdyby nie odruch mrugania, nie byłyby one w stanie skutecznie wypełniać swojej roli!

Przy każdym mrugnięciu, powieki rozprowadzają cienką warstwę filmu łzowego na powierzchni Twoich oczu. To właśnie dlatego wtedy, gdy nie mrugasz przez dłuższy czas – np. nieświadomie podczas korzystania z komputera, czy w trakcie bitwy na wzrok – odczuwasz nieprzyjemną suchość.

Łzy odparowują bowiem z oka i nie potrafią samodzielnie utrzymać się na nim przez dłuższy okres czasu. Z tego względu to konieczne, aby organizm stale nawadniał oko – nie tylko poprzez produkcję łez, ale i mruganie. Ciekawi Cię skąd biorą się łzy? Kliknij tutaj!

Dlaczego mrugamy oczami? Oczyszczenie oka

Kolejna ważna rola, którą spełnia mruganie poza nawilżeniem oka, to jego oczyszczanie. Każde przymknięcie powiek to dla Twoich oczu mini-kąpiel – dzięki temu możliwe jest zmycie brudu, drobinek, chorobotwórczych drobnoustrojów i wszelkich zanieczyszczeń, które mogły przedostać się na powierzchnię oka.

Mruganie działa wówczas jak wycieraczki w samochodzie. Powieki oczyszczają rogówkę, spychając zanieczyszczenia w kierunku worka spojówkowego – to niewielka przestrzeń pomiędzy spojówką oka a spojówką, która wyścieła wnętrze dolnej powieki. Trafiające tam drobinki i bakterie następnie są wydalane na zewnątrz oka przez łzy.

To właśnie dlatego, gdy czujesz pod powieką ciało obce, to Twoje oczy łzawią, a refleks mrugania jest wzmożony. Gruczoły łzowe i powieki działają wówczas na podwyższonych obrotach, aby wspólnymi siłami pozbyć się intruza. Dzięki temu możliwe jest uniknięcie nieprzyjemnego zapalenia spojówek.

Czasem jednak konieczne może okazać się wsparcie naturalnego mechanizmu obronnego Twoich oczu. W tym przypadku sięgnij po krople do oczu – z ich pomocą ułatwisz wydalenie oczom czynnika drażniącego za pomocą refleksu mrugania.

Dlaczego mrugamy? Ochrona oka przed uszkodzeniami

Mruganie służy jednak nie tylko wyrzucaniu brudu na zewnątrz, ale i zapobieganiu jego przedostawania się do środka. W niektórych sytuacjach, takich jak wietrzny dzień na plaży, Twoje oczy instynktownie przymykają się i zaczynają szybko mrugać. Ten refleks stanowi swego rodzaju tarczę obronną pomiędzy delikatnymi oczami a szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi.

Nie inaczej jest w przypadku poważniejszych uszkodzeń mechanicznych oczu – gdyby nie refleks mrugania, zdarzałyby się one stanowczo częściej. Ludzkie powieki bowiem automatycznie zaciskają się w obliczu nadchodzącego niebezpieczeństwa, takiego jak gałąź drzewa czy nadchodząca piłka. Dzięki temu skutecznie bronią delikatne gałki oczne przed zadrapaniami i innymi uszkodzeniami.

Mruganie zapewnia więc ogólne bezpieczeństwo oczu w starciu z niebezpieczeństwem i pozwala zapobiegać takim dolegliwościom, jak pęknie naczynka w oku spowodowane urazem mechanicznym. Tutaj dowiesz się, co robić, gdy dopadnie Cię nieestetyczna czerwona plamka na oku – niezależnie od tego, co jest jej przyczyną.

Dlaczego mrugamy? Wyrażenie emocji

Mruganie to również jeden z odruchów mimicznych, za pomocą którego ludzie wyrażają uczucia – ruchy powiek mogą zdradzić wiele na temat stanu emocjonalnego danej osoby. Spowolnione mruganie o obniżonej częstotliwości jest wyrazem spokoju i zadowolenia, zaś częste i nieregularne to efekt stresu czy złości. Dlaczego tak się dzieje? Czemu mrugamy rzadziej, gdy jesteśmy szczęśliwi i częściej, gdy coś nas zdenerwowało?

Gdy czujesz się odprężony, zadowolony, czy usatysfakcjonowany, mięśnie Twojego ciała (w tym twarzy) są w stanie spoczynku. Dlatego też wszystkie ruchy organizmu – dłoni, nóg i powiek – odbywają się w sposób płynny. Sytuacja wygląda odwrotnie w przypadku stresu. Wówczas całe ciało znajduje się w stanie gotowości, przez co mięśnie są spięte, a oczy mrugają szybko i nerwowo.

Mruganie jest więc czymś więcej, niż tylko fizjologicznym odruchem – to również sposób na podświadome wyrażenie skomplikowanych emocji. To z drugiej strony umożliwia lepszą komunikację niewerbalną z innymi, a tym samym – łatwiejsze tworzenie i zacieśnienie więzi międzyludzkich.

Ile razy człowiek mruga w ciągu dnia?

Dowiedziałeś się już, jakie role pełni mruganie – na pewno wiesz również, że powieki przymykają się dosyć często. Jednak czy zastanawiałeś się, jaka jest dokładna liczba mrugnięć, które Twoje oczy wykonują w ciągu dnia?

Częstotliwość mrugania zależy oczywiście od wielu czynników – m.in. od stanu emocjonalnego, wieku, stanu zdrowotnego i czynników zewnętrznych. Przykładowo, rzadziej mrugają niemowlęcia, seniorzy, a także osoby, które codziennie przez wiele godzin korzystają z urządzeń elektronicznych. Związana z tą aktywnością suchość oczu jest jednym z głównych objawów cyfrowego zmęczenia wzroku – zobacz, jak złagodzić jego objawy.

Z tego względu, nie każdy będzie mrugać o takiej samej częstotliwości. Szacuje się jednak, że średnia ilość mrugnięć na minutę wynosi od 15 do 20 razy. Oznacza to, że człowiek mruga w ciągu dnia nawet do 19,200 razy! Każde mrugnięcie trwa zaś około ⅓ sekundy – statystycznie Twoje oczy są więc zamknięte przez aż 25 minut w ciągu całego dnia!

Oto wszystkie najważniejsze powody, dla których mrugamy oczami. Już wiesz, że jest czymś więcej, niż prostym i nieistotnym refleksem – odgrywa ono bowiem niezwykle ważną rolę w ochronie oczu, wyrażaniu emocji i dbaniu o komfort widzenia. Więc następnym razem, gdy złapiesz się na mruganiu – poświęć chwilę, aby docenić ten odruch. To właśnie dzięki niemu Twoje oczy są nawilżone i pełne życia!

Bibliografia:

Bezalel Schendowich, Science and art of blinking, National Keratoconus Foundation, nkcf.org

Tyler Santora, Why do we blink?, Live Science, livescience.com

David Hoppe, Stefal helfmann, Constantin A. Rothkopf, Humans quickly learn to blink strategically in response to environmental task demands, 2018

Mo Constandi, Switching attention in the blink of an eye, The Guardian, theguardian.pl

Joseph Stromberg, Why do we blink so frequently?, Smithsonian Magazine, smithsonianmag.com

Sophie Zadeh, The blink flurry: deception, emotion and cognition, sophiezadeh.com