Minusy czy plusy - czym się różnią te wady wzroku?

Już ponad 70% Polaków zmaga się z wadami wzroku. Najczęściej jest to krótkowzroczność oraz nadwzroczność. Mogą być one korygowane okularami lub soczewkami kontaktowymi, które zapewniają wyraźne widzenie. W zależności od zdiagnozowanej wady, posiadasz wtedy korekcję o odpowiedniej mocy - minusy dla krótkowzroczości oraz plusy dla dalekowzroczności. Dowiedz się czym różnią się te wady wzroku!

Coraz więcej osób zmaga się z wadami wzroku. Powodują one niewyraźne widzenie, a przez to utrudniają codzienne funkcjonowanie. Wyróżniamy trzy podstawowe wady refrakcji: krótkowzroczność, nadwzroczność oraz astygmatyzm. Każda z nich z nich ma inną przyczynę oraz objawia się w inny sposób. Na szczęście wady wzroku można skutecznie korygować za pomocą okularów lub soczewek kontaktowych. Pewnie spotkałeś się ze stwierdzeniem, że ktoś korzysta z okularów „plus” lub „minus”. Są to powszechne określenia na dwie z trzech wymienionych wyżej wad refrakcji – dalekowzroczność oraz krótkowzroczność. Czym różnią się te wady wzroku?
 

Refrakcja i jej zaburzenia

Układ wzrokowy odpowiada za odbiór informacji oraz przekazywanie ich dalej do mózgu, gdzie obrazy są interpretowane. Posiada on moc optyczną, odpowiedzialną za ogniskowanie (skupianie) wpadających do oka promieni świetlnych na siatkówce. 

Za moc optyczną poszczególnych elementów układu (np. rogówka czy soczewka), odpowiada refrakcja, czyli załamanie światła. Dzięki temu, że promienie świetlne załamują się i pod odpowiednim kątem padają na siatkówkę oka, wyraźnie widzimy. Gdy proces ten przebiega nieprawidłowo, refrakcja jest za mała lub za duża by na siatkówce powstał ostry obraz. Mówimy wtedy o wadach wzroku (refrakcji).

Inną przyczyną wad wzroku jest budowa anatomiczna gałki ocznej. Może być ona za długa lub za krótka w stosunku do prawidłowej mocy układu optycznego. W tym wypadku obraz obserwowanego obiektu również nie będzie ogniskował się na siatkówce. W zależności od tego, czy powstanie on przed czy za nią, do czynienia mamy kolejno z krótkowzrocznością i dalekowzrocznością.

Krótkowzroczność, czyli wada wzroku minus

Krótkowzroczność, nazywana również myopią, to wada wzroku, w której promienie światła wpadające do oka ogniskują się przed siatkówką oka. 

Wyróżniamy krótkowzroczność osiową oraz refrakcyjną. 

Pierwsza z nich występuje w sytuacji, kiedy to gałka oczna jest anatomicznie za długa i mimo poprawnej mocy układu optycznego, obraz powstaje przed siatkówką. 

Myopia refrakcyjna dotyczy zaburzenia refrakcji, czyli załamania światła. W tym przypadku moc układu jest za duża, co również skutkuje ogniskowaniem się promieni światła przed siatkówką. 

W konsekwencji, krótkowzroczność wiąże się z nieostrym widzeniem przedmiotów umieszczonych w dużej odległości od obserwatora, tzw. dali. Osoby z tą wadą refrakcji często mrużą oczy, by zwiększyć głębie ostrości i doprowadzić do wyraźnego widzenia. 

Krótkowzroczność jest najczęściej występującą wadą refrakcji, a badania wskazują na to, że w 2050 roku dotyczyć będzie aż połowy światowej populacji. Z tego powodu określana jest ona już mianem epidemii. 

Przyczyny krótkowzroczności 

Wyróżnia się kilka przyczyn pojawienia się krótkowzroczności. Przede wszystkim, duży wpływ na jej występowanie mają czynniki genetyczne. Oznacza to, że dzieci krótkowidzów obarczone są większym ryzykiem pojawienia się tej wady wzroku. Za jedną z głównych przyczyn rozwoju krótkowzroczności podaje się również czynniki środowiskowe. Styl życia, praca zdalna oraz ciągłe korzystanie z urządzeń elektronicznych wyposażonych w monitory nie sprzyjają naszym oczom. Wzrok ciągle skupiany jest na obiektach położonych w bardzo bliskiej odległości. Ciągłe napięcie zdecydowanie wpływa na rozwój wady.

Do najczęstszych przyczyn krótkowzroczności należą:

• genetyka,
• prowadzony styl życia,
• praca przed komputerem,
• duża ilość czasu spędzana przed smartfonem lub telewizorem.

Korekcja krótkowzroczności

Krótkowzroczność korygowana może być soczewkami kontaktowymi lub okularami z szkłami o mocy minus. Są to tzw. soczewki rozpraszające, które balansują moc naturalnej soczewki oka. Dzięki odpowiedniemu dopasowaniu mocy korekcji, promienie świetlne padają na siatkówkę, tworząc ostry obraz obserwowanego przedmiotu. Co to oznacza? Otóż w zależności od tego jak głęboką wadę wzroku wykryje u nas optometrysta lub okulista - tak dużo dioptrii na minusie potrzebujemy by ją skorygować. W takim przypadku nasze soczewki lub okulary będą określane jako minusy, a moc będzie poprzedzona tym znakiem, np. -3,00. Właśnie po tym można rozpoznać, że mamy do czynienia z krótkowzrocznością.

Korekcja krótkowzroczności powinna być wdrożona od razu po wykryciu wady. Dzięki temu, mimo że wady nie da się cofnąć, możliwe jest wyraźne widzenie. Istnieją również sposoby spowolnienia progresji krótkowzroczności u dzieci. Można osiągnąć to stosując specjalne szkła lub soczewki, atropinę lub ortokorekcję. 
 

Nadwzroczność, czyli wada wzroku plus

Nadwzroczność, nazywana również dalekowzrocznością lub hyperopią to wada wzroku, w której promienie światła wpadające do oka ogniskują się za siatkówką. 

Analogicznie do krótkowzroczności, wyróżniamy dalekowzroczność osiową oraz refrakcyjną. 

Pierwsza z nich dotyczy sytuacji gdy promienie świetlne nie padają na siatkówkę oka, tylko za nią z powodu zbyt krótkiej gałki ocznej. 

W przypadku hyperopii refrakcyjnej, długość narządu wzroku jest prawidłowa, jednak moc układu optycznego jest w stosunku do niej za mała. Oznacza to, że nie jest on w stanie załamać promieni światła na tyle mocno by zogniskować je na siatkówce, dlatego obraz powstaje za nią.

Konsekwencją występowania nadwzroczności jest nieostre widzenie przedmiotów położonych blisko obserwatora. W zamian za to nie ma problemów z dostrzeganiem dali. 

Przyczyny nadwzroczności

Na liście przyczyn nadwzroczności znaleźć można, podobnie jak w przypadku krótkowzroczności, czynniki genetyczne. Wyróżnia się również hyperopię fizjologiczną, która występuje w wieku dziecięcym. Jest ona spowodowana za krótką gałką oczną. W miarę rozwoju, jej długość staje się proporcjonalna do mocy układu optycznego. Zachodzi tzw. proces emmetropizacji, czyli samoistnego zmniejszania się wady wzroku, poprzez dążenie gałki ocznej do miarowości (stanu bez wady wzroku). Na pojawienie się dalekowzroczności wpływ mają również przebyte choroby. 

Korekcja nadwzroczności

Nadwzroczność korygować można za pomocą soczewek kontaktowych lub okularów korekcyjnych z szkłami o mocy plus. Zastosowane soczewki skupiające zwiększają moc układu optycznego, przez co promienie świetlne są mocniej załamywane. W ten sposób trafiają na siatkówkę oka, tworząc ostry obraz obserwowanego obiektu.

Często zdarza się, że krótkowzroczność nie jest odpowiednio skorygowana. Dotyczy to głównie młodych ludzi, którzy posiadają jeszcze dużą amplitudę akomodacji. Oznacza to, że potrafią „zmusić” oko do ostrego odwzorowania nawet bardzo blisko położonych przedmiotów. By wykluczyć błędne wyniki badania, najczęściej u dzieci, “wyłącza” się akomodację za pomocą specjalnych kropli rozszerzających źrenice.

Jak widzisz, już po objawach wady wzroku, jaką masz, możesz odkryć, czym różnią się wady wzroku minusy od plusów. Jeśli masz problemy z widzeniem obiektów daleko od Ciebie - to krótkowzroczność, czyli minusy. Gdy z kolei z trudem dostrzegasz obiekty z bliska - to nadwzroczność, czyli plusy. 

Rzadką nieprawidłowością w przypadku każdej z wad, są różnice między mocą jednego i drugiego oka. Wówczas mamy do czynienia z anizeikonią.

Bibliografia:

1. https://eyecliniclondon.com/myopia-vs-hyperopia-whats-the-difference/
2. https://hendersonvision.com/myopia-vs-hyperopia-whats-the-difference