Keratometria - pomiar krzywizny rogówki
Rogówka, czyli przezroczysta przednia część oka, odgrywa kluczową rolę w procesie odbierania światła. Jednym z najważniejszych aspektów jest jej krzywizna, która ma wpływ m.in. na refrakcję oka. Dlatego też pomiar krzywizny rogówki, znany jako keratometria, stanowi istotny krok w diagnostyce i monitorowaniu stanu oczu. Topografia, czyli mapowanie rogówki jest również procedurą niezbędną do prawidłowego doboru soczewek kontaktowych czy oceny jej stanu. Dowiedz się czym dokładnie jest keratometria, jaka jest zasada działania keratometru oraz kiedy się go wykorzystuje!
Najważniejsze informacje:
- Rogówka i jej rola w procesie widzenia
- Keratometria - co to jest?
- Zasada działania keratometru Javala
- W jakim celu wykonuje się keratometrię?
Rogówka i jej rola w procesie widzenia
Zanim zagłębimy się w temat keratometrii, warto zrozumieć, dlaczego rogówka odgrywa tak ważną rolę w procesie wzroku.
Rogówka to przezroczysta, wypukła struktura znajdująca się na przedniej powierzchni oka. Jej głównym zadaniem jest załamywanie padających na nią promieni światła. Odpowiada ona za 2/3 mocy układu optycznego oka. Rogówka, razem z soczewką oka, kieruje promienie świetlne na siatkówkę, gdzie zostają one przetworzone na sygnały elektryczne, które następnie są przesyłane do mózgu. To właśnie tam dochodzi do interpretacji tych sygnałów jako obrazu, który widzimy.
Jednak aby ten proces działał prawidłowo, rogówka musi mieć odpowiednią krzywiznę. Jeśli jest zbyt płaska lub zbyt wypukła, światło nie zostanie właściwie załamane i obraz na siatkówce będzie rozmyty, co prowadzi do wad refrakcji takich jak krótkowzroczność, nadwzroczność i astygmatyzm. Dlatego też pomiar krzywizny rogówki jest niezbędny do oceny zdrowia oczu i diagnozowania różnych schorzeń.
Keratometria - co to jest?
Keratometria to technika pomiaru krzywizny rogówki. Jest to procedura, która pozwala na określenie promienia krzywizny rogówki w dwóch głównych płaszczyznach: poziomej i pionowej. Wyniki pomiaru są wyrażane w jednostkach nazywanych dioptriami krzywizny rogówki (D).
Technika keratometrii polega na wykorzystaniu specjalistycznego urządzenia, zwanego keratometrem. Pacjent patrzy na punkt świetlny lub obrazek przez okular umieszczony na urządzeniu, a keratometr pomaga określić krzywiznę i dokonać topografii rogówki. Na podstawie tych pomiarów ocenić można położenie głównych południków rogówki i stwierdzić czy obecna jest niezborność, czyli astygmatyzm.
Zasada działania keratometru Javala
Rogówka oka zachowuje się jak zwierciadło wypukłe. Keratometr rzutuje na nią obrazy figur oraz analizuje ich odbicia. Keratometr Javala to przyrząd optyczny, który wykorzystuje do badania figury schodkowe. Zadaniem badającego jest zetknięcie dwóch figur w poziomie odbicia w rogówce w ten sposób, by tworzyły one jedną linię. Kluczowe jest, by po odwróceniu keratometru o 90 stopni, odbicia nadal pozostały w niezmienionym względem siebie położeniu. Taki przypadek wskazuje na sferyczną rogówkę tzn. że wszystkie jej krzywizny są równe. Jeśli figury nachodzą na siebie, oznacza to, że pionowa oś rogówki ma krótszy promień i mocniej załamuje światło – pacjent obarczony jest astygmatyzmem prostym (zgodnym z regułą). Jeśli natomiast figury oddalają się od siebie, oznacza to, że oś pionowa ma dłuższy promień krzywizny, przez co słabiej załamuje światło. W tym przypadku u badanego występuje astygmatyzm odwrotny (przeciw regule).
W jakim celu wykonuje się keratometrię?
1. Diagnoza i monitorowanie wad refrakcji oraz schorzeń rogówki
Jednym z głównych zastosowań keratometrii jest diagnoza różnych schorzeń i wad rogówki. Np. astygmatyzm to wada wzroku, w którym rogówka ma nieregularną krzywiznę, czego konsekwencją jest niewyraźne widzenie. Keratometria pozwala na dokładne określenie wartości i rodzaju astygmatyzmu oraz zastosowanie adekwatnej korekcji.
Ponadto, schorzenia rogówki, takie jak stożek rogówki, charakteryzują się zmianami w jej krzywiźnie. Keratometria pozwala na monitorowanie postępu tych schorzeń i ocenę skuteczności leczenia.
2. Określenie parametrów technicznych soczewek kontaktowych miękkich
W przypadku osób noszących szkła kontaktowe, odpowiednie dopasowanie soczewek do krzywizny rogówki jest kluczowe dla komfortu noszenia i jakości widzenia. Keratometria pomaga określić odpowiednie parametry soczewek kontaktowych, aby zapewnić pacjentowi jak najlepsze widzenie. Krzywizna soczewki, określana jako BC soczewki, jest kluczowym parametrem w dopasowaniu soczewek kontaktowych. Zbyt duży promień krzywizny będzie skutkował nadmiernym przemieszczaniem się jej na oku. Przeciwnie, za małe BC może powodować nadmierny ucisk na naczynia krwionośne spojówki i rąbka rogówki oraz ograniczać dopływ tlenu.
3. Dopasowanie soczewek sztywnych
Keratometria odgrywa kluczową rolę w doborze soczewek sztywnych, w tym soczewek ortokorekcyjnych stosowanych m.in. w kontroli progresji krótkowzroczności u dzieci. Korekcja soczewkami ortho-k polega na stosowaniu specjalnych twardych gazoprzepuszczalnych soczewek, które zmieniają kształt rogówki oka, tymczasowo poprawiając wzrok bez konieczności noszenia soczewek lub okularów w ciągu dnia. Każdy pacjent ma nieco inny kształt rogówki, a soczewki produkowane są na podstawie jej indywidualnych parametrów. Dlatego dobre dopasowanie soczewek sztywnych wymaga spersonalizowanego podejścia. Wyniki keratometrii pozwalają na dostosowanie soczewek do potrzeb pacjenta, co przekłada się na większą skuteczność ich działania, a w rezultacie lepszą ostrość widzenia.
4. Planowanie zabiegów chirurgicznych
Keratometria jest niezbędna dla osób decydujących się na zabiegi chirurgiczne, takie jak laserowa korekcja wzroku czy przeszczep rogówki. Lekarze muszą dokładnie znać krzywiznę i grubość rogówki oraz ocenić jej stan, aby dostosować zabieg do indywidualnych potrzeb.
5. Kontrola pooperacyjna
Po przeprowadzeniu operacji oka, takiej jak laserowa korekcja wzroku, konieczne jest monitorowanie stanu rogówki. Keratometria pozwala na regularne pomiary i ocenę, czy krzywizna rogówki pozostaje stabilna i czy nie występują żadne powikłania po operacji.
Pomiar krzywizny rogówki, czyli keratometria, to kluczowy element diagnostyki i monitorowania zdrowia oczu. Dzięki tej technice lekarze są w stanie skutecznie diagnozować schorzenia rogówki, dostosowywać soczewki kontaktowe, planować zabiegi chirurgiczne i monitorować stan rogówki po operacjach. Dla każdej osoby dbającej o zdrowie oczu, keratometria jest niezwykle istotnym narzędziem, które przyczynia się do utrzymania ostrego widzenia i komfortu w codziennym życiu. Dlatego też regularne badania oczu, w tym pomiar krzywizny rogówki, powinny być częścią rutynowej opieki zdrowotnej.
Bibliografia:
- Gurnani B, Kaur K. Keratometer. 2023 Jun 11. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2023 Jan–. PMID: 35593824.
- Sridhar U, Tripathy K. Corneal Topography. 2023 Feb 22. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2023 Jan–. PMID: 36251835.
Absolwentka Politechniki Wrocławskiej na kierunku Optometria oraz wielu kursów branżowych. Specjalizuje się w badaniu refrakcji wzroku oraz kontaktologii, czyli dobieraniu soczewek kontaktowych miękkich. Od ponad 10 lat pracuje w branży związanej z korekcją wzroku jako optometrysta pracujący w gabinecie. Pomaga pacjentom przeprowadzając badania wad refrakcji, dobierając okulary oraz soczewki kontaktowe.
