Cover test – czym jest i po co się go wykonuje?

Pełne badanie wzroku, poza dobrze wszystkim znanym badaniem jego ostrości z wykorzystaniem tablic z optotypami, obejmuje również szereg innych testów. Kompleksowa wizyta u optometrysty powinna składać się m.in. z badania widzenia obuocznego, stereopsji, widzenia barw, akomodacji, konwergencji, pola widzenia, a także ruchów oczu. By móc w pełni zdiagnozować problemy wzrokowe, należy ustalić, jak oczy zachowują się zarówno niezależnie od siebie, jak i razem. Niejednokrotnie, pomimo odpowiedniej ostrości wzroku, pacjent zmagać może się z nadmiernym zmęczeniem oczu lub podwójnym widzeniem. Z tego powodu, popularnym badaniem wykonywanym w gabinecie specjalisty jest Cover Test, złożony z kilku etapów. Na czym polega i w jakim celu wykonuje się tę procedurę?

Najważniejsze informacje:

• Czemu służy Cover Test?
• Cover test – etapy 
  • Cover Test – test naprzemiennego przesłaniania
  • Cover Test – test jednostronnego przesłaniania
  • Cover test z listwą pryzmatyczną

Czemu służy Cover Test?

Cover Test jest ważną częścią kompleksowego badania wzroku. Służy do oceny i ilościowego określenia odchyleń oka, zwanych forią lub tropią. 

• Foria to ustawienie osi oczu kompensowane przez napięcie mięśni, podczas braku bodźca do fuzji. Objawiać może się np. w warunkach zmęczenia wzrokowego, psychicznego lub fizycznego.
   
• Fuzja to proces zachodzący w centralnym układzie nerwowym (w korze wzrokowej mózgu) prowadzący do percepcji pojedynczego obrazu. Brak bodźca do fuzji w praktyce określa, np. zasłonięcie jednego oka. Nie ma wtedy możliwości wystąpienia widzenia obuocznego i składania obrazów, ponieważ do mózgu docierają informacje tylko z jednego oka. 
   
• Tropia to trwałe ustawienie osi oczu, niezależnie od obecności bodźca do fuzji. Tropia nazywana jest również zezem. 

Cover test pozwala na rozróżnienie rodzaju odchyleń oka, a także na określenie wartości tego odchylenia. Jest to bardzo ważne w przypadku pojawienia się podwójnego widzenia. Dzięki wynikom Cover Testu możliwe jest wykonanie odpowiedniej korekcji pryzmatycznej, która wyeliminuje problem dwojenia. Cover test jest obowiązkowym etapem badania wszystkich dzieci między 6. miesiącem, a 6. rokiem życia. Kształtujący się dopiero narząd wzroku jest w tym okresie podatny na leczenie. Z tego względu szybkie wykrycie nieprawidłowości związanych z ustawieniem gałek ocznych pozwala na podjęcie skutecznych kroków w pozbyciu się ewentualnego zaburzenia. Dlatego sprawdź też nasz informator - badanie wzroku u dzieci i niemowląt.
 

Cover test – etapy 

By móc skutecznie określić nie tylko kierunek odchyleń, ale i ich rodzaj, Cover Test podzielony został na dwie główne części: test naprzemiennego oraz jednostronnego przysłaniania. Dodatkowo, by sprecyzować wielkość występujących odchyleń, stosuje się również test jednostronnego przysłaniania z wykorzystaniem specjalnych listw pryzmatycznych. 

Oczy człowieka mogą ustawiać się inaczej, w zależności od odległości oraz kierunku patrzenia. Z tego względu Cover Test modyfikować można na wiele sposób. Najczęściej jednak wykonuje się go z odległości (około 6 metrów) oraz z bliska (około 40 cm).

Porównaj >> na czym polega test Schirmera?

Cover Test – test naprzemiennego przesłaniania

Celem tej części badania jest stwierdzenie, czy istnieje zaburzenie równowagi mięśni okoruchowych gałek ocznych, tzn. odchylenie od stanu ortopozycji (równoległego ustawienia osi widzenia obojga oczu). Etap ten pozwala na określenie kierunku odchylenia, nie różnicuje natomiast zaburzeń, tzn. nie pozwala zatem odróżnić forii od tropii. 

Badany przez cały czas powinien obserwować wskazany przedmiot. Okulista lub optometrysta wykonujący badanie zasłania na przemian raz jedno, raz drugie oko pacjenta. Czas przesłonięcia wynosić powinien 1-2 sekundy oraz istotne jest by nie dopuścić do momentu, w którym badany widzi obuocznie. 

Jeżeli:

• Obserwowane oko nie wykonuje żadnego ruchu podczas odsłaniania – oczy ustawione są w pozycji orto, tzn. równolegle
• Odsłaniane oko przemieszcza się w kierunku skroni – świadczy to zaburzeniu typu „eso”
• Odsłaniane oko przemieszcza się w kierunku nosa – świadczy to o zaburzeniu typu „exo”
• Odsłaniane oko przemieszcza się ku górze – świadczy to o zaburzeniu typu „hipo”
• Odsłaniane oko przemieszcza się ku dołowi – świadczy to o zaburzeniu typu „hiper”

Cover Test – test jednostronnego przesłaniania

Druga część badania, jaką jest test jednostronnego przesłaniania pozwala na określenie rodzaju zaburzenia równowagi mięśniowej, tj. rozstrzygnięcia czy występuje foria czy tropia. 

Badany w dalszym ciągu obserwuje wskazany obiekt. Specjalista natomiast zasłania i odsłania raz jedno, raz drugie oko, dopuszczając w międzyczasie do widzenia obuocznego. Czas przesłonięcia wynosić powinien 1-2 sekundy, natomiast przerwa po odsłonięciu powinna być wystarczająco długa, by oczy powróciły do naturalnie przyjmowanej pozycji (kilka sekund).

Jeżeli:

• Oko odsłaniane wykonuje ruch, natomiast oko fiksujące, tzn. nie zasłaniane znajduje się w stabilnej pozycji i nie porusza się w żadną ze stron – występuje foria 
• Odsłonięcie oka zezującego nie spowoduje żadnego ruchu, natomiast zasłonięcie drugiego, fiksującego oka powoduje ruch oka zezującego do podjęcia widzenia, a jego odsłonięcie spowoduje przemieszczenie oka zezującego do pozycji w zezie – występuje tropia, a konkretnie zez jednostronny 
• Po przesłonięciu oka fiksującego oko zezujące wykonuje ruch w celu podjęcia widzenia, natomiast po odsłonięciu obu oczu, żadne z nich się nie porusza. Przesłonięcie drugiego oka odwróci sytuację, tzn. oko dotychczas ustawione „prosto” przemieści się do pozycji zeza – występuje tropia, a konkretnie zez naprzemienny 

Dodatni wynik testu naprzemiennego przesłaniania oraz dodatni wynik testu jednostronnego przesłaniania oznacza, że u badanego występuje zez; dodatni wynik testu naprzemiennego przesłaniania oraz wynik ujemny testu przesłaniania jednostronnego potwierdza występowanie u pacjenta forii.

Cover test z listwą pryzmatyczną

Ten alternatywny etap Cover Testu wykonywany jest analogicznie do testu naprzemiennego przysłaniania. Dodatkowym elementem jest natomiast specjalna listwa pryzmatyczna, wyposażona w pryzmaty o różnych wielkościach. Ma to na celu ilościowe określenie wielkości odchylenia. 

Badany wykonuje naprzemienne przesłanianie oczu pacjenta, podczas gdy przed jednym z nich ustawia listwę, począwszy od pryzmatu o najmniejszej wartości. Wielkość pryzmatu należy zwiększać, aż do momentu ustąpienia ruchu oka. Wartość, która ustabilizowała odchylenie określa wielkość forii lub tropii. Gdy wstawiony przed oko pryzmat będzie za duży, badający zaobserwuje ruch w przeciwnym kierunku. 

Bibliografia:

1. https://www.optometrystudents.com/the-anatomy-of-the-cover-test/
2. https://eyewiki.aao.org/Cover_Tests