Bielmo na oku – czym jest? Czy można je leczyć?

Bielmo na oku stanowi poważne upośledzenie wzroku. Polega na zmętnieniu powierzchni rogówki, co przypomina biało-szarą przesłonę. Może pokrywać całe oko lub jego fragment. Nieleczone bielmo na oku może doprowadzić do całkowitej utraty zdolności widzenia. Z jakich przyczyn powstaje bielmo na oku? Czy można temu zapobiec?

• Bielmo na oku – co to jest?
• Przyczyny powstawania bielma na oku
• Bielmo na oku – objawy
• Diagnostyka bielma na oku
• Leczenie bielma na oku
• Bielmo na oku – jak zapobiegać?

Bielmo na oku – co to jest?

Bielmo na oku, czyli leukoma, przypomina mgłę przesłaniającą gałkę oczną. W rzeczywistości zmętnienie spowodowane jest obecnością blizn na rogówce. Schorzenie to znacznie utrudnia widzenie i stanowi poważny problem dla samodzielnego funkcjonowania. Zdrowa rogówka jest przejrzysta, transparentna jak bezbarwne szkło. Dzięki temu może skupiać promienie świetlne, a co za tym idzie, zapewnia ostrość widzenia. Zaburzona przezierność rogówki może wynikać z kilku przyczyn.

Bielmo na oku ocenia się według trzech stopni zaawansowania choroby:

• zamglenie – początkowe zaburzenie przejrzystości
• plamki – fragmentaryczne ubytki w przezierności rogówki
• bielmo – utrwalona bariera utrudniająca przenikanie światła

Przyczyny powstawania bielma na oku

Przyczyn bielma na oku może być kilka. U części pacjentów wynika ono z chorób genetycznych, takich jak zespół Petersa (Peters-plus). Jest bardzo rzadki zespół wrodzonych wad, które polegają między innymi na nieprawidłowej budowie niektórych struktur oka.

Do powstania bielma na oku częściej przyczyniają się choroby metaboliczne (np. cukrzyca) i zaawansowane dystrofie. Do silnego zmętnienia oka może doprowadzić nieleczony stan zapalny rogówki. Przyczyny zaburzenia przejrzystości zewnętrznej warstwy oka mogą być konsekwencją nieodpowiedniego stosowania leków. Dotyczy to np. kropli znieczulających, które stosowane samodzielnie w domu, bez kontroli lekarza, mogą spowodować uszkodzenia nerwów rogówki.

Przyczyną bielma na oku bywają uszkodzenia mechaniczne i wypadki, szczególnie w niektórych grupach zawodowych. Należą do nich np. spawacze oraz osoby narażone na kontakt z chemikaliami. Działanie niektórych substancji, może naruszać wrażliwe tkanki. W takich sytuacjach konieczny jest pilny kontakt z lekarzem.

Powstanie bielma na oku może mieć związek z ostrym atakiem jaskry. W takich przypadkach pojawia się także silne zaczerwienienie oka, obrzęk rogówki, stan zapalny i ból. Zaburzona przejrzystość rogówki może być powikłaniem po operacji zaćmy.

Bielmo na oku – objawy

Objawy bielma na oku to przede wszystkim spadek ostrości widzenia. Na początku jest to zwykle dla chorego mało zauważalne, ponieważ następuje stopniowo. Wraz z postępem zmętnienia, światło dociera do oka coraz słabiej, obraz staje się coraz mniej przejrzysty. Objawy tworzenia się bielma na oku to również ból gałki ocznej, uczucie podrażnienia, łzawienie i wydzielina (ropna lub surowicza).

Pacjenci z dopiero powstającym bielmem na oku odczuwają niekiedy naprzemienną poprawę i pogorszenie zdolności widzenia. Wraz z postępem schorzenia, uszkodzenia utrwalają się i zmętnienie utrzymuje się na tym samym poziomie lub pogłębia się.

Stopień upośledzenia wzroku zależy od umiejscowienia zmętniałego obszaru. Bielmo na oku w środkowej części, czyli na osi widzenia, jest bardziej odczuwalne niż na peryferiach rogówki. Warto zaznaczyć, że innym rodzajem zmiany jest biała źrenica, czyli leukokoria.

Diagnostyka bielma na oku

Diagnostyka bielma na oku zwykle rozpoczyna się od badania ostrości wzroku i jednej z podstawowych metod – badania w lampie szczelinowej. Ważne jest dla ustalenia możliwych przyczyn – badanie ciśnienia wewnątrzgałkowego (bezpośrednio związanego z jaskrą).

W celu rozpoznania bielma na oku okulista może skierować pacjenta na topografię rogówki oraz pomiar jej grubości, czyli pachymetrię. Jeśli problemy z przeziernością oka wynikają z obecności drobnoustrojów – należy przeprowadzić odpowiednie badania rozpoznające ich rodzaj, by móc zastosować antybiotykoterapię. Do pozostałych badań okulistycznych diagnozujących bielmo na oku należy OCT i mikroskopia konfokalna.

Leczenie bielma na oku

Leczenie bielma na oku jest uzależnione od przyczyn powstania zmętnienia. Jeżeli choroba wynika ze stanów zapalnych – wprowadza się leczenie farmakologiczne. W trudnych przypadkach, gdy zmiany są zaawansowane lub nieodwracalne – przeprowadza się:

• przeszczep rogówki (warstwowy przedni i tylny oraz drążący) lub przeszczep samej błony owodniowej,
• zabieg laserowego usunięcia warstwy rogówki (LASIK),
• keratektomię (również zabieg laserowy z użyciem światła ultrafioletowego).

Możliwości leczenia bielma na oku poprzez keratektomię są stosowane w przypadkach zwyrodnień i dystrofii rogówki. Proces leczenia bielma na oku może być długotrwały, bowiem niektóre ostre stany chorobowe wymagają systematycznego leczenia przez kilka lat. Konieczna jest także regularna kontrola okulistyczna, ponieważ w przypadku owrzodzeń wywołanych wirusami (np. wirusem opryszczki) istnieje prawdopodobieństwo nawrotów.

Skuteczność leczenia bielma na oku jest wysoka. W większości przypadków udaje się całkowicie wyleczyć pacjentów, a w najtrudniejszych przypadkach – znacznie poprawić sprawność wzroku.

Bielmo na oku – jak zapobiegać?

Rozwojowi bielma na oku możemy zapobiegać przede wszystkim zmniejszając ryzyko infekcji. Prawidłowe nawyki higieniczne, mycie rąk oraz świadomość jakie zagrożenie niesie dotykanie oka – to podstawa. Profilaktyka ochrony wzroku dotyczy też w dużej mierze BHP, a więc ochrona przed uszkodzeniami mechanicznymi i kontaktem z chemikaliami.

Bardzo ważne jest, by przy pierwszych problemach ze wzrokiem, zgłosić się do lekarza. Podjęcie leczenia bielma na oku, gdy zmiany nie są jeszcze utrwalone, daje duże szanse całkowitego wyleczenia.

Bibliografia:

1. P. Garg, P. Krishna, A. Stratis, U. Gopinathan, The value of corneal transplantation in reducing blindness [w:] Eye (London, England) 2005 Oct;19(10) (dostęp: 25.05.2023).
2. J. Whitcher, M. Srinivasan, M. Upadhyay, Corneal blindness: a global perspective [w:] Bulletin of the World Health Organization 2001;79(3) (dostęp: 25.05.2023).
3. Z. Zagórski, Nieprzejrzysta rogówka (bielmo rogówki, inne zaburzenia przezierności rogówki), Medycyna Praktyczna (dostęp: 25.05.2023).